Stosunek Młodopolskich pisarzy do natury – w wybranych utworach.

Charakterystyczne było dla Młodej Polski zainteresowanie wsią, które wypływało z chęci ucieczki ze znienawidzonego miasta – terenu egzystencji mieszczucha – filistra.. Modne stały się wyjazdy na wieś, korzystanie ze świeżego powietrza, leczniczego klimatu, ludzkiej życzliwości. Nastąpił wtedy ogromny rozwój turystyki w regiony górskie, co zaowocowało głębszym zainteresowaniem bogatym folklorem górskim. Tatry zachwyciły malarzy, poetów, muzyków, stały się ulubionym tematem wielu dzieł artystycznych.

Natura, prócz sztuki i nirwany jest tą potęgą, która ocala wartości w dekadenckim świecie końca wieku. Natura dyktuje powtarzalność istnienia, określa życie wsi. Natura urasta do rangi tajemniczej siły, do misji symbolu. Młoda Polska poważnie traktowała zagadnienie natury, choć inaczej niż inne epoki.

Jednym z piewców Podhala był Kazimierz Przerwa – Tetmajer, który do końca życia pozostał entuzjastą Podhala i Tatr. Uprawiał turystykę wysokogórską i utrzymywał bliskie kontakty z góralami. W poezji Tetmajera odnajdujemy podziw dla piękna przyrody górskiej, która inspirowała poetę do snucia najrozmaitszych refleksji.. Najlepszym przykładem jest cykl pt. „ Z Tatr” , a w nim wiersze: „Widok ze Świdnicy”, „W Kościeliskach nocy”, „W Balem”, „ W lesie”. W Wierszu „Widok ze Świdnicy” poeta starał się uchwycić i oddać ulotny moment, w którym obserwuje niepowtarzalny kolor opromieniony światłem lub szczegół widoczny tylko dzięki chwilowemu oświetleniu.

Poeta szukał w pejzażu tatrzańskim ucieczki od dręczących go problemów i znajdował ją, ale tylko na chwilę.
W wierszu „Melodia mgieł nocnych poeta przemawia do naszych zmysłów i odczuć poprzez łączenie barw, ruchu zapachu i dźwięku. Tetmajer chce, abyśmy uzmysłowili sobie lekkość, zmienność i zwiewność nocnych mgieł nad Czarnym Stawem Gąsienicowym. Cała piękna przyroda(śpiąca woda w kotlinie, szmer potoków, szum limb, szept boru, woń kwiatów, spadająca gwiazda, mgły, promienie gwiazd) ukazana jest w ciągły ruchu i w oświetleniu, należy wychwycić moment, w którym poecie wydawała się najpiękniejsza.

Tatry są także ulubionym tematem wielu wierszy Jana Kasprowicza. Ten poeta także uległ urokowi Tatr. Piękno przyrody tatrzańskiej stało się punktem wyjścia dla refleksji filozoficznych w sonetach „Krzak dzikiej róży”. Przyrodę tą poeta opisuje w sposób impresjonistyczny: szare skały i stawy, są tylko tłem dla czerwonego kwiatu róży. Błękit nieba i intensywne światło nadają szczególną barwę lasowi. Ten piękny pejzaż górski postrzegamy nie tylko za pomocą zmysłu wzroku, słyszymy szum Siklawy, świst świstaka, powiew powietrza. Obraz ten tworzy jednak tylko nastrojowe tło dla symbolicznego sensu zawartego w pąku róży i próchniejącej limbie.

W „Chłopach” niebagatelną a nawet najważniejszą rolę pełni ziemia. Życie całej społeczności wyznaczają prawa natury. Podział powieści na cztery części odpowiada kolejnym porom roku. Rytm życia ludzi uzależniony jest od przyrody. To ona, jak zegar wyznacza czas pracy na roli, czas odpoczynku i zabawy. Opisy przyrody są nieraz samodzielnym elementem konstrukcyjnym, skupiającym uwagę na zjawiskach przyrody.
W czasie prac polowych na plan pierwszy wysuwa się krajobraz, na którego tle w perspektywistycznym oddaleniu widnieje teren akcji: Lipce, które wydają się odosobnione i odsunięte od reszty świata. Autor podkreśla w ten sposób, jak ważny jest dla bohaterów ich mikroświat, ich ziemia, ogromny związek człowieka z polem, które uprawia i które pozwala mu przeżyć. Ziemia jest więc w powieści swoistym sacrum, rodzajem świętości. Chłopi otaczają swój grunt ogromnym szacunkiem.

W licznych opisach przyrody odnajdujemy wyraźne ślady impresjonistycznej wrażliwości na barwy, odcienie. Opisy, które odtwarzają świat jakby wszystkimi zmysłami, wpływają na psychikę człowieka, wywołują różnorodne uczucia. Widzimy więc, że przyroda odgrywa wielką rolę w literaturze, zarówno w poezji jak i utworach pisanych prozą.