Rodzaje błędów językowych

Podstawowy wymóg kultury języka to jego poprawność, czyli zgodność mówienia i pisania z pewnymi prawami, czyli zasadami, regułami i wskazówkami, określającymi, co jest dobre, a co złe. Takie prawo nosi nazwę normy. O normie językowej mówi się w dwóch znaczeniach:
1 ) jako o zbiorze jednostek językowych i społecznie przyjętych regułach ich użycia;
2 ) jako o zbiorze reguł posługiwania się jednostkami językowymi sformułowanymi przez językowców.

W naszym społeczeństwie za poprawne zwykliśmy uważać formy językowe zgodne z normą w drugim znaczeniu, a za błędy językowe - niecelowe odstępstwa od normy językowej.

Na normę językową składa się wiele przepisów szczegółowych, należy więc mówić o zespole norm. Oto one:
- wymawianiowa - określająca brzmienie poszczególnych głosek i ich grup;
- fleksyjna - ustalająca wzorce odmiany wyrazów przez przypadki i osoby;
- leksykalno - frazeologiczna - regulująca użycie słów i wyrażeń w zależności od treści i celu wypowiedzi;
- składniowa - zakreślająca granice swobody w budowie różnego rodzaju zdań i ich równoważników;
- ortograficzna - nakazująca przestrzeganie reguł, które rządzą pisownią i interpunkcją;
- stylistyczna - zachowanie poprawności stylistycznej;
- komunikacyjna - kładąca nacisk na funkcjonalność i skuteczność wypowiedzi. Chodzi o zastosowanie formy prostej, ekonomicznej, ale bardzo precyzyjnej znaczeniowo;

Rodzaje błędów językowych:
1. Błędy ortograficzne i interpunkcyjne;
2. Błędy fonetyczne:
a) wymowy;
b) akcentu;
3. Błędy fleksyjne:
a) brak odmiany wyrazu lub odmiana błędna; np. „o synie” zamiast „o synu”;
b) nadawanie rzeczownikom niewłaściwej formy odmiany, np. „na dworni”;
c) opisowe stopniowanie przymiotników, np. „bardziej wysoki”;
d) niepoprawna forma zaimka; „ten pomarańcz” zamiast „ta pomarańcza”;
e) niepoprawna odmiana czasowników; np. „źeście tego nie zrobili” zamiast „nie zrobiliście tego”.

Biedy składniowe:
a) błędy w zastosowaniu imiesłowowego równoważnika zdania, np. „mając osiem lat, umiera mu ojciec”
b) błędy w zastosowaniu wskaźnika zespolenia, np. „lubię takie opowieści, gdzie (w których) mogę przeczytać”;
c) niewłaściwe użycie przyimków, np. „troszczył się nad (o) nią”;
d) naruszenie związku zgody, rządu lub przynależności, np. „wszystkie osoby, które spotkał, uczyli (uczyły) go czegoś nowego”; „bronić ojczyzną” zamiast „bronić ojczyzny”;

5. Błędy stylistyczne:
a) wielosłowie;
b) powtarzanie wyrazów i konstrukcji;
c) wieloznaczność sformułowań;
d) skróty myślowe;
e) ubóstwo słownictwa;
f) przenoszenie cech jednego stylu do innej odmiany stylistycznej (np. używanie słownictwa potocznego w pismach urzędowych lub odwrotnie)
g) przeładowanie wypowiedzi niezrozumiałymi środkami językowymi (wyrazy obce)
h) wszystkie nieporadności językowe nienaruszające norm gramatycznych;

Błędy leksykalne (słownikowe):
a) zbędne zapożyczenia znaczeniowe, np. „nie była zbyt apatyczna (sympatyczna)”;
b) tworzenie i używanie wyrazów zbędnych, np. „wrócił z powrotem na swoją”;
c) wyrazy modne, np. „film jest na topie”;
d) niewłaściwy dobór wyrazów (użycie niewłaściwego wyrazu bliskoznacznego); np. „znamienny — znamienity”; „adaptować – adoptować”;
e) błędy spowodowane niezrozumieniem znaczenia słów; np.: „Człowiek pierwotny był ‘adekwatny’ do Życia w jaskini”;

7. Błędy frazeologiczne:
a) zniekształcony stały związek frazeologiczny, np. „mógłbym zjeść beczkę śledzi (soli)
b) kontaminacje, tj. połączenie dwóch stałych lub łączliwych związków frazeologicznych, np. „ręce utoczyć we krwi to wynik skrzyżowania zwrotu zbroczyć ręce krwią i utoczyć krwi”;
c) niewłaściwe użycie związku spowodowanie nieznajomością znaczenia;
d) tworzenie związków frazeologicznych z wyrazów niedopasowanych pod względem znaczenia;
e) multiwerbizmy, np. „dokonać wręczenia” zamiast „wręczyć”;
f) tautologie i pleonazmy, np. „sporadyczny, odosobniony przypadek”; „ciemny mrok”; „poprawić się na lepsze”;
g) zapożyczanie związków frazeologicznych w formie dosłownego tłumaczenia (słowo po słowie);