Ignacy Krasicki nauczycielem społeczeństwa doby XVIII wieku

Ignacy Krasicki był najwspanialszym polskim reprezentantem polskiego oświecenia. Jego teksty mają charakter klasycystyczny, według którego literatura miała za zadanie uczyć i moralizować ludzi. Pisarz już za życia został okrzyknięty „księciem poetów”. W swoich utworach (bajkach, satyrach) wytyka ludzkie wady, wskazuje jak ludzie powinni się zachowywać, jak postępować. Ignacy Krasicki jest nauczycielem i wychowawcą społeczeństwa doby XVIII wieku.

W satyrze „Pijaństwo” Krasicki wytyka ludziom wadę jaką jest pijaństwo. Tłumaczy, że ludzie którzy spożywają alkohol tracą przyjaciół, nie są zdolni do pracy, uprawy roli. Alkoholizm zabiera także duże ilości pieniędzy. Po wypiciu alkoholu ludzie robią różne dziwne rzeczy. W tej satyrze jedną ze scen jest kłótnia szlachciców na temat polityki, która zakończyła się bójką. Autor wskazuje również, jakie są zalety wstrzemięźliwości. Otacza nas grono bliskich przyjaciół. Ludzie ufają nam, patrzą na nas z szacunkiem. My bogacimy się, gdyż jesteśmy zdolni do pracy. Nasze zdrowie nie niszczy się, potrafimy trzeźwo myśleć.

Kolejną satyrą jest „Świat zepsuty”, w której Krasicki porównuje współczesne mu społeczeństwo oraz społeczeństwo jego przodków. Mówi, że przodkowie byli ludźmi dobrymi, cnotliwymi, religijnymi, szanowali i respektowali prawo. Natomiast obecne społeczeństwo nie wzięło z nich przykładu. Jest beztroskie, próżne, leniwe. Krasicki mówi, że powinno wziąć przykład ze swoich ojców. W satyrze tej Polska porównana jest do tonącego okrętu, z którego co prawda można uciec, ale lepiej będzie jeśli się go odratuje i nie zatonie. To porównanie do tonącego okrętu można odczytywać jako nawoływanie Krasickiego do zmiany sposobu życia społeczeństwa, do poprawy swojego zachowania.

Satyra „Do króla” ukazuje jego wady, które zarzuca mu szlachta. Za te wady uważają brak polskiego oraz królewskiego pochodzenia, młody wiek, brak siwych włosów oraz zbyt łagodne sprawowanie rządów. Jednak ta krytyka nie dotyczy osoby króla, ale szlachty. Ukazuje wady polskiego szlachcica: bezmyślność, ciemnotę, głupotę. Szlachta ma wygórowane mniemanie o sobie, jest zazdrosna, że akurat Poniatowski został królem. Za wadę uważają również brak polskiego pochodzenia, co świadczy o tym, że szlachta obawia się utraty swojej pozycji społecznej. Jest naiwna, przesądna, uważając, że broda i siwe włosy dodają mądrości. Utwór jest więc tylko pozornym piętnowaniem wad królewskich. Tak naprawdę utwór krytykuje wady szlacheckie.

Satyra „Palinodia” jest bardzo cyniczną krytyką szlachty. Nie odwołuje ona treści pozostałych satyr, ale w sposób odmienny ukazuje wady tej grupy społecznej. Krasicki zamiast krytykować wprost i otwarcie, stara się przypochlebiać. I tak zamiast mówić źle o złodziejach, chwali w tych ludziach spryt, w oszustach doszukuje się osób, które dla dobra prywatnego wykorzystują innych. Nie zdrajca, ale człowiek który umie korzystać ze sławy, a rozpustny to taki, który umie dobrze się bawić. Polskie społeczeństwo potrafi spojrzeć na zło w kategorii dobra, tym samym pozwalając na nie.

W utworze „Monachomachia” Krasicki krytykuje obyczaje ówczesnego duchowieństwa. Bulwersowała go sytuacja panująca w klasztorach, w tym utworze wyraża swoją nie-chęć, pogardę. W zakonach i klasztorach spokojny żywot pędziły osoby, które zupełnie nie nadawały się na mnichów czy zakonników. Jedli, pili, utuczali się, w wolnych chwilach organizowali pojedynki. Bardzo często pomiędzy poszczególnymi zakonami (Dominikanów i Karmelitanów) dochodziło do bójek. Co więcej, żaden z mnichów nie wiedział gdzie znajduje się biblioteka. Dotarł tam tylko najstarszy z nich, a widok jaki zastał był przerażający. Drzwi osnute były pajęczynami, półki były pokryte grubą warstwą kurzu. Jest to zjawisko bardzo bulwersujące, ponieważ mnisi powinni dawać przykład innym ludziom swoim skromnym i pobożnym życiem. Krasicki ukazał tu takie wady mnichów jak zacofanie umysłowe, niemoralne prowadzenie się, nieużyteczność społeczna i moralna. Są to bardzo poważne zarzuty, których nie można bagatelizować, a należy robić wszystko aby to zmienić.

Kolejnymi utworami w których Ignacy Krasicki nauczał społeczeństwo były bajki. We „Wstępie do bajek” autor wymienia różne osoby, którym w sposób stereotypowy przypisywane są różne cechy. Jednak Krasicki nie krytykuje tych osób, obala stereotypy i mówi, że może być prawdą, że np. młodzi ludzie są stateczni. Pomimo tego, wkłada on tą prawdę między bajki. Sugeruje, że będzie obnażał słabości ludzkie, po bajkach możemy spodziewać się prawdy.

Bajka „Lew i zwierzęta” jest krytyką rządów absolutnych. Lew, który zjadł wszystkie zwierzęta jest symbolem człowieka mocnego, silnego, chciwego, przebiegłego. Natomiast zwierzętami są ludzie słabi, czyli zwykli, przeciętni obywatele.

Bajka „Komar i mucha” uczy, że nie należy się wywyższać, ale nie należy również dać się poniżać. Należy w życiu przyjąć taką postawę, aby dobrze wychodzić z różnych sytuacji. Zbytnie wywyższanie się może być zgubne, jak w przypadku komara, który śmiał się z muchy, która z powodu zbyt niskiego lotu utopiła się. On sam za chwilę spłonął w płomieniu świecy.

W bajce „Szczur i kot” szczur siedzący na ołtarzu chwali się, że jest kadzony. W pewnym momencie zakrztusił się dymem. Wykorzystał to kot, który go udusił. Bajka uczy, że należy unikać pychy i próżności, ponieważ mogę one prowadzić do zguby.

W bajce „Ptaszki w klatce” ukazane są dwa czyżyki uwięzione w klatce. Rozmawiają na temat wolności. Młody traktuje niewolę jako coś normalnego, natomiast staremu jest żal utraconej wolności. Krasicki zawarł w tej bajce aluzję do utraty niepodległości przez Polskę. Ptaki charakteryzują dwa pokolenia: stare i młode. Bajka uczy, że nie należy akceptować narzuconej niewoli.

Bajka „Filozof” pokazuje, że w ludziach wiara budzi się jedynie w chwilach zwątpienia i osłabienia. Tak jak pewna postać z bajki, która nie wierzyła w Boga, dopóki nie dotknęły ją słabości. Jeśli człowiekowi w życiu układa się dobrze, to nie będzie tak bardzo wierzył w Boga, wiara przychodzi dopiero z cierpieniami. Krasicki chciał pokazać tu stosunek ludzi do religii, który jak się okazało jest zły.

Inną bajką pokazującą stosunek człowieka do życia i religii jest „Dewotka”. Pewna modląca się kobieta w trakcie wypowiadania słów „i odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom” dotkliwie pobiła swoją służebnicę. Bajka krytykuje źle pojętą pobożność.

Bajka „Groch przy drodze” uczy, że ostrożność w życiu jest potrzebna, ale zbytnia ostrożność może również okazać się zgubna. Tak jak gospodarz, który pierwszego roku zasiał groch przy drodze., a po roku zastał go zjedzonego. Więc na drugi rok posadził go za żytem. Kiedy przyszło to zbierania plonów gospodarz ujrzał i żyto zdeptane i groch zjedzony.

Bajka „Jagnię i wilcy” jest krytyką przemocy rządzącej światem. Tak jak bezbronne jagnię, które zostało zjedzone przez wilki, tak samo ludzie słabi, subtelni zawsze ponoszą klęskę. Bajka ma również aluzję polityczną: wśród sąsiadów, którzy dokonali rozbiorów Polska była krajem słabym i bezbronnym.

W bajce „Malarze” ukazani są dwaj malarze, którzy malują portrety. Jeden z nich jest zdolny i ubogi, drugi nieco gorszy, ale bogaty. Jest tak dlatego, że ten pierwszy maluje rzeczywistość, tamten ją upiększa. Ludzie chodzą właśnie do niego ponieważ chcą być ładniejsi niż w rzeczywistości. Krasicki krytykuje tu ludzką próżność, chęć lepszego postrzegania świata.

W bajce „Kruk i lis” przedstawiony jest kruk, który leci i trzyma w dziobie ser. Dołem idzie lis, który mówi jaki kruk jest piękny i zdolny. W pewnym momencie kruk otworzył dziób i wypuścił ser. Wykorzystał to lis. Kruk jest symbolem człowieka naiwnego, próżnego, a lis sprytnego, przebiegłego. Krasicki mówi, że ludzie sprytni zawsze będą wykorzystywać tych słabych i naiwnych.

Podsumowując wszystkie przytoczone argumenty dochodzę do wniosku, że Ignacy Krasicki był prawdziwym nauczycielem społeczeństwa doby XVIII wieku. W swoich utworach wskazywał jakie zalety należy w swoim życiu pielęgnować, jakie postawy są godne i chlubne, a jakich wad należy się wyzbywać. Dzięki temu społeczeństwo mogło stale pracować nad sobą i samodoskonalić się. Jednak bycie moralizatorem jest bardzo trudne, Krasicki niejednokrotnie spotykał się z krytyką ze strony innych osób. Jednak poprzez swoje bajki i satyry skutecznie dotarł do dużej grupy ludzi i swoje zadanie wypełnił bardzo dobrze.