Obowiązywanie prawa

1. Pojęcie obowiązywania prawa.

*Obowiązywanie prawa w ujęciu aksjologicznym:
-sprowadza się do zgodności norm ustanawianych jako prawne z podstawowymi wartościami lub normami moralnymi;
-prawo nie spełniające powyższego wymogu określane jest jako „ustawowe bezprawie”
-ujęcie radykalne głosi, że normy stanowione są nieważne;
-ujęcie umiarkowane - domagające się zaakceptowania warunków prawa w ujęciu aksjologicznym jako pomocniczych wobec formalnego obowiązywania prawa ~ odwoływuje się na ogół do idei praworządności materialnej;
-określana jest czasem ujęciem psychologicznym -odwoływuje się do indywidualnego poczucia imperatywu, konieczności posłuchu wobec norm;
-praktyczne zastosowanie - obywatelskie nieposłuszeństwo;

*Realistyczne obowiązywanie prawa: ~ behawioralne, socjologiczne
-polega na występującym w masowej skali zjawisku zgodności zachowań adresatów norm z tymi normami;
-w tym ujęciu prawo nie obowiązuje, gdy dana norma nie ma posłuchu społecznego, a organy uprawnione nie stosują za jej nieprzestrzegania żadnych sankcji;
*Formalne (tetyczne ) obowiązywanie prawa:
prawo obowiązuje wówczas gdy:
-zostało właściwie ustanowione
-zostało właściwie ogłoszone
-nie zawiera postanowień sprzecznych, a sprzeczności, jeśli występują zostały usunięte dzięki zastosowaniu reguł kolizyjnych;
-nie zostało uchylone przez obowiązujące przepisy derogacyjne lub w braku takich przepisów, przez dotyczące tych samych kwestii, nie niższe hierarchicznie przepisy późniejsze;
2. Obowiązywanie prawa w przestrzeni i czasie. (Ujęcie formalne)

PRZESTRZEŃ:
-prawo obwiązuje na terenie całego (lub jego części) państwa, którego organy je ustanowiły lub sankcjonują; terytorium określane jest za pomocą umów wewnątrzkrajowych lub międzynarodowych
-prawo międzynarodowe ratyfikowane przez uprawniony organ staje się elementem prawa wewnątrzkrajowego;
CZAS:
-istnieje moment początkowy i końcowy obowiązywania normy prawnej;
-prawo obowiązuje od momenty gdy wyznaczy go ustawodawca, jednak nie wcześnie od momentu opublikowania; RP - 14 dni od opublikowania w Dzienniku Ustaw;
-vacatio legis - czas pomiędzy opublikowaniem a wejściem aktu normatywnego w życie;
-retroakcja - działanie prawa wstecz - wyjątek od zasady „lex retro non agit” - stosowanie jest dopuszczalne gdy wiąże się ono z nagrodami lub korzyściami;;
-„lex severior non agit” - zakaz stosowania prawa surowszego wstecz;
-----
Pojęcie
Prawo składa się z norm postępowania. NORMA – wzorzec według którego należy postępować; może nakazywać, zakazywać bądź sugerować jakoś sposób postępowania. NORMY dzielimy na: autonomiczne – w których adresat normy i normodawca to te same podmioty w jednorazowej sytuacji; heteronomiczne – w których normodawca i adresat to dwa różne podmioty. Też normy indywidualne – regulują zachowanie imienne konkretnie oznaczonego podmiotu w jednorazowej sytuacji; generalne – dotyczą się wszystkich zainteresowanych. NORMY PRAWNE – pochodzą od państwa, - na staży przestrzegania tych norm stoi państwo. PRAWO – całokształt ogólnych norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez państwo, które stoi na straży ich przestrzegania