Narodziny mikrobiologii

Znany proces pasteryzacji – powszechnie stosowany w przemyśle mleczarskim i przetwórstwie owocowym rzadko kojarzymy z nazwiskiem prekursora mikrobiologii, Francuza Ludwika Pasteura (1822-1895). A to właśnie on opracował metodę chronienia produktów spożywczych przed zepsuciem polegającą na częściowym wyjaławianiu płynów przez podwyższenie temperatury i natychmiastowe ich schładzanie. Wysoka temperatura zabija bakterie znajdujące się w płynie. Pasteur interesował się także procesami fermentacji. Wykazał, że jest ona sposobem uzyskiwania energii przez bakterie żyjące w środowisku beztlenowym i opisał kilka jej rodzajów. W czasach Pasteura wciąż żywa była teoria samorództwa. Udowadniając, że na wyjałowionym podłożu organicznym (pozbawionym bakterii, np. Metodą pasteryzacji) nigdy nie zachodzi proces fermentacji – nie pojawiają się na nim żadne drobnoustroje do momentu wprowadzenia ich na zewnątrz – obalił ostatecznie twierdzenie, że istoty żywe powstają z materii nieożywionej. To nie koniec zasług Pasteura. Zawdzięczamy mu również podstawy rozwoju immunologii. To on po raz pierwszy w badaniach laboratoryjnych tak osłabił bakterie wąglika (powodującą groźna chorobę bydła), że po wprowadzeniu do organizmu zwierzęcego już nie wywoływały one objawów chorobowych, ale pobudzały układ odpornościowy (immunologiczny), przygotowując organizm do kontaktu z pełni zjadliwą bakterią. Tak rozpoczął się kolejny etap badań nad szczepionkami.

Gdy Pasteur osiągnął już pierwsze sukcesy w dziedzinie mikrobiologii, niemiecki lekarz Robert Koch (1843-1910) w niewielkim laboratorium w Wolsztynie (wówczas zabór pruski, dzisiaj województwo wielkopolskie) prowadził badania nad bakteriami chorobotwórczymi. Koch wyizolował, zbadał i opisał wiele bakterii chorobotwórczych takich jak laseczki wąglika i gronkowca, przecinkowiec cholery i pałeczka gruźlicy, zwana również prątkiem Kocha. Za pracę nad gruźlicą otrzymał w 1905 roku nagrodę Nobla. Koch określił również zasady pozwalające udowodnić istnienie związku między drobnoustrojem chorobotwórczym ,a chorobą zakaźną. Zasady te są znane jako postulaty Kocha. Drobnoustrój możemy uznać za chorobotwórczy, gdy spełnia następujące warunki: 1) Musi stale występować w organizmie dotkniętym chorobą, 2) Można go wyizolować w czystej hodowli, 3) Można doświadczalnie wywołać chorobę wprowadzając drobnoustrój z czystej hodowli do ciała zwierzęcia laboratoryjnego.