Ekosystem lasu

Ekosystem tworzą organizmy żywe i składniki nieożywione, które łączą ze sobą zależności pokarmowe, przepływ energii i krążenie pierwiastków chemicznych. Wyróżniamy ekosystemy wodne (morskie, słodkowodne) oraz lądowe.

Las jest dobrym przykładem ekosystemu lądowego. Można wyróżnić jego cztery warstwy:
1. Warstwa koron drzew
2. Podszyt (krzewy i niższe drzewa)
3. Runo leśne (trawy, byliny, mchy, porosty)

W polskich lasach nizinnych warstwę koron drzew tworzą zazwyczaj: sosna zwyczajna, świerk pospolity, lipa drobnolistna.

Zaś na wyżynach i pogórzu dominują: nadrzeczna olszyna górska z olszą szarą, jaworzyny, drzewostan jodłowy boru mieszanego, bory świerkowe.

W ekosystemie lasu bardzo ważny jest stopień jego naświetlenia.

W warstwach lasu żyje wiele zwierząt i roślin, które są powiązane ze sobą łańcuchem pokarmowym (są od siebie zależne).

Każda warstwa ma swoich mieszkańców, które żyją na określonym obszarze, przynajmniej w pewnych okresach (lub przemieszczają się z miejsca na miejsce). Ich pożywieniem, miejscem do zakładania gniazd jest roślinność.

W koronach drzew żyją np. sikory, wilgi, kukułki, drozdy. Na pniach żerują dzięcioły, kowaliki, w ściółce kosy.

Las jest domem zarówno dla drapieżców (wilki, rysie), jak i roślinożerców (sarny, jelenie). Znajdą w nim schronienie także sokoły, jastrzębie, puchacze, a także mnóstwo różnorodnych owadów, np.: pluskwiaki, motyle, chrząszcze, mrówki itp.

Leśną glebę przykrywa ściółka, która zawiera głównie obumarłe szczątki roślinne i zwierzęce, jest warstwą ochronną gleby. Wyróżniamy w niej następujące warstwy (profil glebowy): próchnica, mineralna i skała macierzysta. Żyje w niej bardzo zróżnicowana fauna (drapieżniki- chrząszcze, mrówki, pająki, oraz inne, np.: dżdżownice, stonogi).

W glebie żyją także większe zwierzęta (kret, mysz), które dzięki ryciu przewietrzają glebę i przemieszczają próchnicę w dolne jej warstwy.

Badania lasów wskazują, że liczne ekosystemy ulegają nieustannym przemianom, np. w lasach iglastych Ameryki Północnej zaobserwowano cykliczne zmiany składu gatunkowego, jest to związane z pożarami. Wtedy to na pobrzeżach lasu masowo kiełkują sosny, a gdy jej drzewostan podrośnie, pod jego okapem rozwijają się inne gatunki, jak świerki, które dobrze rosną w cieniu. Ponieważ las świerkowy jest gęstszy i znacznie bardziej podatny na pożary, cały cykl zaczyna się od nowa.

W 1910 roku pracownicy w rezerwacie Game Canyon przeprowadzili pewien eksperyment. Próbowali uratować populację saren, zabijając zwierzęta, dla których sarny stanowiły pokarm (kojoty, wilki, rysie). Populacja saren zwiększyła się i wkrótce zabrakło dla nich trawy. Zwierzęta zjadały nasiona drzew i krzewów, co spowodowało zmianę środowiska. Ostatecznie wiele saren padło z głodu.

W lasach nieustannie zachodzi obieg materii i przepływ energii.
Strukturę i funkcjonowanie ekosystemu przedstawiłam na załączonym rysunku.