Teza: W literaturze relacje ojców z dziećmi najczęściej ukazane są jako zaburzone i nieprawidłowe.
Bibliografia
I. Literatura podmiotu:
• BALZAK, Honoriusz. Ojciec Goriot. Przełożył Tadeusz Boy-Żeleński. Wydawnictwo Zielona Sowa. Kraków 2002.
• MROŻEK, Sławomir. Tango. Oficyna Literacka Noir sur Blanc, Kraków 1973.
• NAŁKOWSKA, Zofia. Granica. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Kraków 1971.
II. Literatura przedmiotu:
• WÓJCIK, Włodzimierz. Wstęp. W: Granica. Zofia Nałkowska. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Kraków 1971. S.XLIV-XLVIII, LXI-LXIII, LXXXIV.
• BŁOŃSKI, Jan. Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka. Wydawnictwo Literackie. Warszawa 1995. s.106-107, 110, 120.
• GUTKOWSKA, Barbara. „O Tangu” i „Emigrantach” Sławomira Mrożka. Wydawnictwo Książnica. Katowice 1998. s.25,27-28.
• ŻELEŃSKI-BOY, Tadeusz. Wstęp. W: Ojciec Goriot. Honoriusz Balzac. Wydawnictwo Zielona Sowa. Kraków 2002.
III. Materiały pomocnicze:
• Kartka z cytatami
IV. Ramowy plan wypowiedzi
1) Określenie problemu:
a) W literaturze relacje ojców z dziećmi najczęściej ukazane są jako zaburzone i nieprawidłowe.
2) Kolejność prezentowanych argumentów:
a) Tango, S. Mrożek:
- STOMIL jako nietypowy ojciec, antywzorzec (ubiór, poglądy);
- ojciec całkowicie pochłonięty swoją pasją (eksperymenty teatralne);
- brak miłości i poszanowania w stosunkach ojciec-syn;
- syn przeciwieństwem ojca – pełen zasad (C5);
b) Ojciec Goriot, H. Balzak:
- GORIOT jako przykład kochającego ojca;
- godny poszanowania, wzorcowy ojciec ( najważniejsze szczęście córek C1);
- charakter miłość do córek ( przelotne spotkania C2, wypytywanie Eugeniusza oraz „spiskowanie” z nim, oddanie majątku C3, życie w biedzie)
c) Granica, Z. Nałkowska:
- WALERIAN ZIEMBIEWICZ jako ojciec nietroskliwy, antywzorzec;
- daje zły przykład synowi ( gospodarstwo – złe traktowanie chłopów, naśmiewanie się z nich, nie wypełnianie folwarcznych obowiązków C4, zdrady);
- bunt Zenona;
- powtórka błędów ojca oraz konsekwencje przykładu niewłaściwej postawy (postać Justyny, narzeczeństwo z Elżbietą, powielanie schematów)
V. Wnioski:
1) Relacje ojców z dziećmi przedstawione w literaturze są zaburzon i często wpływają negatywnie na dorosłe życie dzieci.
Cytaty
C1: „na co by mi się zdało lepiej mieszkać? Nie mogę panu wytłumaczyć tego: nie umiem skleić dwóch słów do kupy, jak się należy. Wszystko jest tutaj- dodał, uderzając się w serce. Życie moje jest w moich córkach.” „Żyję ich przyjemnościami”
C2: „Czekam na nie na ulicy, serce mi bije, kiedy zbliżają się pojazdy, podziwiam ich stroje; one rzucają mi w przelocie uśmiech, który złoci mi cały świat”
C3: „– Zaparły się własnego ojca!- powtarzał Eugeniusz. –No tak, tak, własnego ojca-rzekła wicehrabina. -Dobrego ojca, który dał każdej , jak mówią, po pięćkroć czy sześćkroć tysięcy franków, aby je dobrze wydać za mąż, i zachował dla siebie jedynie osiem czy dziesięć tysięcy renty.”
C4: „-ojciec przecież nic nie robi! Wstaje o świtaniu, chodzi od rana po łąkach, po polu, pilnuje robót […] krzyczy dzikim, histerycznym głosem na ludzi”
C5: „Wciągnę ich w ślub, a ślub będzie taki, ze nie będą mieli innego wyjścia, jak tylko wziąć w nim udział na moich warunkach. Zrobią z nich orszak weselny i mój ojciec będzie się musiał nareszcie pozapinać”
Tekst
Szanowna komisjo, przygotowałam prezentacje na temat relacji ojców z dziećmi, zaprezentowanych na wybranych przeze mnie przykładach literackich. Będę analizowała owe relacje w dziele S .Mrożka „tango”, w dziele H. Balzak „ojciec Goriot” oraz w dziele Z. Nałkowskiej „Granica”.
W swojej prezentacji chciałaby udowodnić, że relacje ojców z dziećmi bardzo często są zaburzone i nieprawidłowe, co oczywiście poprę odpowiednimi przykładami.
W Tangu S. Mrożka, ową tezę przedstawić jest bardzo łatwo. Postać Stomila i Artura idealnie oddają to czego chciałabym dowieść.
Stomil jest ojcem nietypowym. Brakuje mu zasad, żyje w ciągłym chaosie. Jest niechlujnym bałaganiarzem, czego dowodzi choćby wciąż nie pozapinana koszula. Ten fakt doprowadza już do pierwszych kłótni z synem. Należy on do pokolenia buntu łamania konwencji, tak naprawdę nie interesuje go otaczający świat bo wciąż zajęty jest swoją pasją, czyli prezentowaniem teatrzyków teatralnych. ( np. o Adamie i Ewie)
Artur natomiast jest poszukiwaczem idei, wykonuje on plan, pragnie porządku. Kiedy-może i nie bez walki- ale uznał prawa ojca, słyszy o tym, że matka ma kochanka. Jest to moment który doprowadza do tego, że chciałbym wszystko zmienić. Swój gniew kieruje głównie w stronę ojca, gdyż uważa ze to on dopuścił do cudzołóstwa, niby to z postępowej tolerancji ale tak naprawdę z obojętności.
Powinno nas jednak zastanowić to, czemu Artur, aż tak przejmuje się domowym chaosem, lenistwem i obojętnością ojca. W dodatku kiedy jest już gotów na małżeństwo. Może czuje się on pozbawiony rodziny, jest najwyraźniej nie dojrzały. Chce stać się poważnym członkiem społeczeństwa. Pokona wiec kochanka matki, czyniąc to co powinien zrobić jego ojciec. Tym samym dorówna mu, stanie się dorosły. W gruncie rzeczy cała ta niedojrzałość wynika z tego ze Artur nie został nigdy wychowany.
W stosunkach miedzy Arturem i Stomilem zaburzone jest to, że częściowo zamieniają się oni rolami. Artur próbuje ucieleśnić i urzeczywistnić idealnego i wymarzonego ojca pełnego zasad i tradycji, robiąc to co powinien zrobić Stomil, ten zaś jak młodzieniaszek jest obojętny, za nikogo nie odpowiedzialny. Artur stał sie przez to całkowitym jego przeciwieństwem, w słowach wypowiedzianych do Alicji mówi o tym jaki ma zamiar uporządkowania mieszkańców:
C5: „Wciągnę ich w ślub, a ślub będzie taki, ze nie będą mieli innego wyjścia, jak tylko wziąć w nim udział na moich warunkach. Zrobią z nich orszak weselny i mój ojciec będzie się musiał nareszcie pozapinać”
H. Balzak w swojej powieści również przedstawił zaburzone relacje miedzy ojcem a dziećmi co przedstawię na przykładzie bohaterów : pana Goriot, Delfiny i Anastazji.
Ojciec Goriot to przykład ojca kochającego ponad życie. Od maleńkości wychowywał córki w jak najlepszych warunkach potrafi. Można by go nazwać ojcem wzorcowym, ponieważ najbardziej troszczył się o dobro córek. Jeśli one były szczęśliwe to i on był. C1 : „na co by mi się zdało lepiej mieszkać? Nie mogę panu wytłumaczyć tego :nie umiem skleić dwóch słów do kupy, jak się należy. Wszystko jest tutaj- dodał, uderzając się w serce. Życie moje jest w moich córkach.” „Żyję ich przyjemnościami”
O cudownym charakterze miłości do córek można by mówić godzinami. Mimo ze córki go odtrąciły, ponieważ jak uważały przynosił on im wstydu i niszczył drogę na bogate salony, on usprawiedliwiał je. Uważał, że to ich małżonkowie zaburzyli relacje miedzy nimi, ze to oni są powodem ich rozłąki. Ojciec Goriot nie mogąc widywać córek regularnie, szukał każdego możliwego sposobu, aby choć minutę na nie popatrzeć. C2: „Czekam na nie na ulicy, serce mi bije, kiedy zbliżają się pojazdy, podziwiam ich stroje; one rzucają mi w przelocie uśmiech, który złoci mi cały świat”
Kolejnym dowodem ogromnej miłości do córek jest fakt, że ojciec Goriot oddal im cały swój dobytek, mimo ze te go opuściły C3: „– Zaparły się własnego ojca!- powtarzał Eugeniusz. –No tak, tak, własnego ojca-rzekła wicehrabina. -Dobrego ojca, który dał każdej , jak mówią, po pięćkroć czy sześćkroć tysięcy franków, aby je dobrze wydać za mąż, i zachował dla siebie jedynie osiem czy dziesięć tysięcy renty.”
Sam żył w ubogim pokoiku w pensjonacie pani Vauger, ale pragnął aby jego największe skarby, miały za co się stroić na bale, czy nawet utrzymywać kochanków.
Z Eugeniuszem, kochankiem Delfiny, ale i swoim sąsiadem, rozmawiał o każdym wypowiedzianym przez córkę słowie, prosił aby ten opowiadał mu o tym w co córka była ubrana, czy się śmiała, czy może była nieszczęśliwa. Oddał pieniądze na wyremontowanie mieszkania dla Eugeniusza, ciesząc się spędzeniem wspólnych chwil z córką, podczas urządzania owego prezentu dla jej lubego. Cieszył się że Delfina, będzie odwiedzać tam Eugeniusza, bo sam chciał zamieszkać w małym pokoiku nad nim, aby częściej widywać jego pociechę.
Chociaż ojciec dawał tyle miłości swoim pociechom, ostatnie chwile spędził bez córek, nie miały dla niego czasu nawet wtedy kiedy umierał. To właśnie ich kłótnie doprowadziły do śmierci ojca, pękło mu serce, mimo to nawet w swoich ostatnich słowach uniewinnił córki, powtarzał, że to wszystko jego wina.
Tutaj Powiedzieć co jest zaburzone – dodałam to w dniu prezentacji, dlatego nie jest napisane; )
W dziele Zofii Nałkowskiej zaburzone relacje miedzy ojcem a dzieckiem reprezentują Walerian i Zenon Ziembiewicz.
Walerian Ziembiewicz jest ojcem nietroskliwym, brakuje mu czasu na wychowanie syna. Żle traktuje chłopów, którzy pracują na jego polu, nie szanuje ich. Uważa ze są stworzeni tylko do roboty, ze nie warto aby się uczyli. W oczach syna traci, wraz z jego dojrzewaniem. Kiedy zaczyna zdobywać wiedze, a ze jest uczniem pilnym i inteligentnym, powoli zaczyna dostrzegać jaka ślepą miłością darzył swojego kochanego na jakiś sposób ojca. Nie wyraża się o nim zbyt przyjemnie, czego przykładem jest cytat : C4: „-ojciec przecież nic nie robi! Wstaje o świtaniu, chodzi od rana po łąkach, po polu, pilnuje robót […] krzyczy dzikim, histerycznym głosem na ludzi”
Zenon, który jednak wyrobił sobie tak negatywne zdanie o ojcu, o jego romansowym usposobieniu, bo przecież zdradzał swoja ukochana Żancię, a potem przepraszał ja na kolanach, w gruncie rzeczy niczym się od niego nie różnił. Bronimy się czy tez nie, to jednak powielamy schematy jakie poznaliśmy w rodzinnym domu, charakterystyczne dla naszych rodziców zachowania. Zenon chciał być inny niż jego ojciec, tyle ze nie umiał, minęły lata i on także opowiadał Elżbiecie o romansie z Justyną.
Droga komisja, podsumowując, możemy zauważyć jak takie relacje miedzy ojcami i ich dziećmi wpłynęły na dorosłe życie pociech. Na przykładzie tanga, nie dość silny Artur, próbując wprowadzić do rodzinnego domu zasady i porządek, eliminując nie należącego do rodziny Edka, którego powinien się pozbyć ojciec, sam został zabity i pośmiertnie upokorzony, gdyż znienawidzony przez niego intruz, nie dość ze przyodział się w jego marynarkę to i zawładnął i zaczął rządzić jego rodziną.
W dziele H. Balzak, Delfina i Anastazja, pozostały samotne, straciły jedyną osobę, której tak na prawdę zależało na ich szczęściu. Nie potrafią zadbać o własny majątek, zależne od mężów, nieszczęśliwe panny tak naprawdę zabijając własnego ojca pozbawiły się praw do jakiegokolwiek szczęścia.
W „Granicy”, Zenon Ziembiewicz powielając schemat ojca, zdradził swoja partnerkę, doprowadzając do życia w trójkącie małżeńskim. Przekroczył także granice, w szanowaniu własnych poglądów. Zawsze chciał żyć niezależnie, jednak pisanie dla „niwy” a później i obarczenie odpowiedzialnością za strzelanie do robotników oraz wylanie kwasu na twarz przez osamotniona i działającą w szaleństwie Justynę, końcowo doprowadziły do samobójstwa Zenona.
Tu powiedzieć co zaburzone- mimo, że o tym mówiłam, trzeba to ponownie zaznaczyć.
Jak widzimy, relacje miedzy ojcami a ich dziećmi bardzo często ukazane są jako zaburzone i nieprawidłowe oraz dodatkowo często negatywnie wpływają na dorosłe życie dzieci.