Cechy gatunkowe z Romantyzmu

Cechy preromantyzmu:
- Odrzucenie reguł konwencji literackich
- Poszukiwanie źródeł twórczości w natchnieniu
- Zainteresowanie emocjonalną stroną ludzkiej natury i ludowością
- Poszukiwanie inspiracji artystycznych w tradycji rodzinnej

Cechy dramatu romantycznego:
- Zrywa z zasadą trzech jedności: czasu, miejsca, akcji
- Synkretyzm form
- Brak jedności stylu
- Bohater romantyczny
- Zawiera fragmenty liryczne
- Wystawiany na scenie
- Gatunki literackie: opowiadanie, bajka, pieśń
- Kompozycja otwarta
- Tekst główny – monologi, dialogi; tekst poboczny – didaskalia
- Wątki fantastyczne i realistyczne
- Sceny zbiorowe

Cechy powieści epistolarnej:
- Pisana w formie zbioru listów
- Z gr. Epistole (list)
- Narracja pierwszoplanowa, w formie korespondencji
- Na listy składają się: relacja z wydarzeń, których bohater był uczestnikiem i analiza psychologiczna jego uczuć
- Twórcą był m.in. J.W. Goethe „Cierpienia młodego Wertera”
- Epika
- Pisany prozą
- Zawiera fabułę
- Zawiera opisy wydarzeń, wyglądu zewnętrznego, sytuacji, przeżyć.

Cechy krajobrazu romantycznego:
(„Król Olch” „Oda do radości”)
- Światło księżycowe (motyw księżyca)
- Ruiny
- Cmentarzyska
- Synkretyzm rodzajowy
- Ludowość, śpiewność, nastrojowość, tajemniczość.
- Melancholia, nostalgia
- Człowiek, który przemija na świecie
- Majestatyczna przyroda
- Tragedia ludzka, burza
- Wzburzone morze, skały, góry

Cechy gatunkowe ballady:
- Z włoskiego ballare - tańczyć
- Gatunek synkretyczny
- Utwór wierszowany
- Obecność i duża rola przyrody
- Ludowość – wiara w obecność nimf, rusałek, duchów
- Przyroda jako żywy bohater
- Cały tekst ma charakter zwykłej ludowej opowieści
- Wyrazista fabuła
- Obecność narratora
- Tajemniczość, niesamowitość, groza

Cechy gatunkowe powieści poetyckiej:
- Gatunek synkretyczny – liryka, epika, dramat
- Brak chronologii (achronologia) – wydarzenia rozciągają się niekiedy w przestrzeni kilkudziesięciu lat ( inwersja czasowa)
- Fragmentaryczność akcji – wynika z zerwania z jednością czasu, wiele scen nie ma wyraźnego początku ani końca, urwane wątki
- Utwór wierszowany – rymy, zawiera fabułę, mniejszy rozmiarami szerokością, rozbudowany, zawiera momenty dramatyczne, powieść narracyjna
- Synkretyzm gatunkowy (rodzajowy) - liryka, epika dramat, odwołanie się do różnych form gatunkowych ( pieśń, ballada, powieść)
- Tajemniczość
- Bohater buntownik

Cechy miłości romantycznej:
- Cierpiąca
- Jedyna
- Trwa do końca życia i nawet po śmierci
- Tragiczna
- Niespełniona
- Nieszczęśliwa
- Platoniczna
- Zabroniona
- Odwzajemniona
- Pomszczona śmiercią, bez granic

Cechy poematu dygresyjnego:
- Utwór wierszowany, rozbudowany
- Prosta, nierozbudowana fabuła
- Luźna, fragmentaryczna kompozycja
- Na pierwszym planie dominuje narrator
- Liczne dygresje, refleksje
- Ironia, żart
- Narrator prowadzi „swoistą grę” z czytelnikiem, zwraca się do niego bezpośrednio

Cechy bohatera byronicznego:
- Wyobcowany z otaczającego go świata
- Bunt wobec świata
- Łamanie lub sprzeciw wobec społecznych norm i zakazów
- Umiłowanie wolności
- Skłócony z rzeczywistością
- Tajemniczy (obciążony tajemnicą z przeszłości)
- Kieruje się wielkimi, mrocznymi namiętnościami
- Posiada własną moralność i kanon wartości
- Przekłada uczucia i emocje nad rozsądek i rozum
- Bohater aktywny, walczy o wolność i swobodę
- Nie ma sojuszników
- Indywidualista ( we własny sposób postrzega świat)
- Odważny, śmiały, aktywny, dumny, wyniosły
- Bohater tragiczny (nieszczęśliwa miłość)
- Skłonny do śmiałych, desperackich czynów
- W jego wnętrzu ścierają się ciągle dobro i zło, dlatego nigdy nie zazna spokoju
- Nie jest skłonny do pokory i skruchy

Cechy dramatu epickiego:
- Składa się z luźno powiązanych scen
- Stanowi ilustrację procesu społecznego
- Moralizatorski charakter
- Zwroty do publiczności
- Pieśni komentujące poglądy społeczne i polityczne
- Dialogi komentujące wydarzenia
- Nawiązuje do teatru ludowego

Cechy powieści:
- Rozbudowany gatunek epicki
- Duża objętość
- Swobodna, luźna kompozycja
- Wiele wątków w rozbudowanej fabule
- Duża liczba bohaterów
- Naturalizm, impresjonizm
- Emocje górują nad rozsądkiem
- Bohater podporządkowany jest instynktom
- (miłości, agresji, strachu, nienawiści)

Cechy gatunkowe ody:
- Czysty gatunek
- Nawiązuje do oświecenia
- Chwali świat młodych ludzi
- Barwny, kolorowy
- Utwór wierszowany
- Uroczysty ton
- Stroficzny
- Tematyka poważna
- Utwór klasyczny
- Nawiązuje do wątków mitologicznych
- Opiewanie wielkiej idei, charakter manifestu światopoglądowego
- Styl patetyczno –retoryczny
- Apostrofy kierowane do różnych adresatów, zdania i zwroty wykrzyknikowe

Cechy gatunkowe sonetu:
- 14 wersów
- 4 zwrotki
- Prawie zawsze są rymy
- Zawiera często kontrasty, wykluczenia paradoksy
- Odnosi się do świata przyrody
- Utwór liryczny
- Dwie zwrotki – charakter opisowy, drugie dwie –
- charakter opisowo-refleksyjny

Cechy gatunkowe eposu:
- Wierszowany utwór
- Podział na części, pieśni, księgi
- Stałe elementy kompozycyjne
- Wielowątkowość, liczne opisy, dygresje
- Wszechwiedzący i obiektywny narrator
- Bardzo rozbudowane opowiadania zwane homeryckimi
- Ukazanie ingerencji bogów w losy bohaterów

Cechy gatunkowe hymnu:
- Utwór przeznaczony do śpiewania
- Obecność refrenu i rymów
- Odwołuje się do emocji
- Pojawiają się apostrofy
- Pytania retoryczne
- Adresatem jest często Bóg, ojczyzna lub większa grupa ludzi
- Zdania w trybie rozkazującym
- Podniosłe słownictwo, tematyka

Cechy gatunkowe testamentu:
- Ostatnia wola zmarłego
- Testament poetycki – utwór liryczny stylizowany na testament, zawiera pożegnanie poety ze światem, rozrachunek z poglądami i pouczeniami, wyraża jego wolę i życzenia skierowane do przyjaciół

Cechy powieści historycznej:
- Odmiana gatunkowa powieści
- Świat przedstawiony w epoce, nie współczesnej, ale historycznie oddalonej w dziejach
- Postaci historyczne i fikcyjne
- Zawiera archaizmy
Zawiera szczegółowe opisy dawnych kultur i obyczajów