Nizina Mazowiecka jest jedną z największych pod względem powierzchni krain Polski. Stanowi ona fragment rozległego, równoleżnikowego pasa nizinnego zwanego Krainą Wielkich Dolin. Od północy styka się z pojezierzem warmińsko-mazurskim, od południa z wyżyną kielecko-sandomierską, od zachodu sąsiaduje z niziną i pojezierzem wielkopolskim, a od wschodu graniczy z rzeką Bug. Spośród wielu czynników wpływających na dzisiejszy obraz tego obszaru należy wymienić kilka o największym znaczeniu. Nizina Mazowiecka stanowi pod względem ukształtowania powierzchni rozległą, ale płaską kotlinę, położoną w dorzeczu środkowej Wisły, której centralną część zajmuje Kotlina Warszawska. Tektonicznie Nizina Mazowiecka położona jest w strefie niecki brzeżnej, zwanej w tej części niecką mazowiecką. Niecka mazowiecka utworzona w osadach mezozoicznych, wypełniona jest naprzemianległymi, przepuszczalnymi i nieprzepuszczalnymi osadami trzeciorzędowymi. Występują tutaj wody artezyjskie zalegające na głębokości 200 m. w piaskach oligoceńskich(trzeciorzęd). Główne rysy rzeźby Niziny Mazowieckiej zostały wykształcone w wyniku działania lądolodu skandynawskiego podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Zmienność zasięgu lądolodu w poszczególnych stadiach tego zlodowacenia, przyczyniła się do istotnego zróżnicowania krajobrazowego północnej i południowej części niziny. Formy utworzone w wyniku działalności lodowców, zwłaszcza w południowej i wschodniej części Niziny Mazowieckiej, uległy znacznemu zdenudowaniu w warunkach klimatu peryglacjalnego. Panował on tu w okresie zlodowacenia bałtyckiego. Nowymi, peryglacjalnymi formami rzeźby są często spotykane doliny i niecki denudacyjne, powodujące porozcinanie zwartych dotąd ciągów morenowych. Pod koniec zlodowacenia bałtyckiego i w chłodniejszych okresach holocenu wytworzone zostały kompleksy wydm parabolicznych. Większe nagromadzenia tych form występują w Kotlinie Warszawskiej, dolinie Radomki i Pilicy oraz na Równinie Kurpiowskiej, stanowiąc jeden z najbardziej charakterystycznych składników krajobrazu.
Inne FORMY powstałe na skutek działalności lodowca to:
- zdenudowane formy wysoczyzny morenowej
- zniszczone, spłaszczone wały morenowe
- pradoliny
- sandry (w północnej części)
- niecki deflacyjne (obniżenia wśród wydm przeważnie zabagnione)
- stożki napływowe
TEMPERATURA
Zaznaczają się cechy klimatu kontynentalnego. Nizina Mazowiecka charakteryzuje się dość znacznymi różnicami temperatur, ale głównie w zimie. Latem średnie wartości temperatur są wyrównane i wahają się od 18 C do 18,5 C. Opady są tu jednymi z najniższych w Polsce i wynoszą często poniżej 500 mm rocznie. Nieco większe ilości ( 500 - 600 mm) występują przy południowych i północnych krańcach krainy.
GLEBY
Gleby Niziny Mazowieckiej zaliczane są w większości do mało urodzajnych. Na przeważającym obszarze występują bielice rozwinięte na piaskach, glinach oraz osadach zastoiskowych. Pozostałe tereny zajmują mady (w dolinach większych rzek), gleby bagienne oraz najlepsze ze wszystkich tu spotykanych - czarne ziemie (okolice Sochaczewa, Grójca i Błonia).
ZALESIENIE
Jeszcze kilkaset lat temu tereny Niziny Mazowieckiej zajęte były przez rozległe puszcze. Dzisiaj obszar ten odznacza się jednym z najmniejszych w kraju wskaźników lesistości. Pozostałościami dawnych lasów są nieliczne już kompleksy, z których największymi są puszcze: Kampinowska, Kurpiowska, Biała i Kozienicka. Lasy zostały na tym obszarze silnie przekształcone przez człowieka i są to monokultury sosnowe. Charakterystyczną cechą wyróżniającą Nizinę Mazowiecką są rozległe Czerwone Bagna nad Biebrzą, należące do największych obszarów bagiennych w Polsce. Biebrzański Park Narodowy chroni rozległe i prawie niezmienione dolinowe torfowiska z unikalną różnorodnością gatunków roślin, ptaków i innych zwierząt oraz naturalnych ekosystemów. Dolina Biebrzy jest bardzo ważnym miejscem gniazdowania, żerowania i odpoczynku dla ptactwa wodno-błotne Obszary słabo zalesione. Pozostałości po dawnych puszczach: Kampinowska, Kurpiowska, Biała, Zielona. Aby ochronić kompleks leśny leżący w pobliżu stolicy, utworzono w 1959 r. Kampinowski Park Narodowy. Ochronie podlegają tu wydmy śródlądowe, fauna i flora. Znajduje się tutaj ostoja łosia, lęgowiska czapli siwej, ponadto występuje tu między innymi bocian czarny i dzierzba rudogłowa.
SIEĆ RZECZNA
Odznacza się układem promienistym, zbiegając się ku środkowi krainy. Jednak źródła wszystkich ważniejszych rzek tego regionu, do których trzeba zaliczyć: Wisłę, Narew, Bug, Pilicę, Wieprz czy Wkrę; znajdują się poza jego granicami.
GOSPODARKA
Na Nizinie Mazowieckiej uprawia się żyto, owies, pszenżyto (krzyżówka pszenicy i żyta), ziemniaki (roślina okopowa) oraz hoduje bydło, hodowlane konie i drób.
PRZEMYSŁ
Drugą pod względem wielkości jednostką koncentracji przestrzennej przemysłu w Polsce jest okręg warszawski. Obejmuje on niemal całe byłe woj. warszawskie, w którym zatrudnienie w przemyśle w 1990 r. wynosiło 324 tys. osób, a także część jego skład wchodzi 35 miast, które zamieszkuje 2.3 mln osób. Okręg Warszawski wyspecjalizowany jest w gałęziach typowych dla obszarów wielkomiejskich. Szczególnie dużą rolę odgrywa w nim przemysł elektromaszynowy. Aczkolwiek skupia się on przede wszystkim w Warszawie, to liczącymi się jego ośrodkami są także Piaseczno, Pruszków, Błonie, Ożarów, Mińsk Mazowiecki. Udział przemysłu elektrotechnicznego i elektronicznego oraz precyzyjnego w całokształcie produkcji. Okręg warszawski charakteryzował się do niedawna także największą w kraju koncentracją przemysłu środków transportu. Znajdują się tu, bowiem: Fabryka Samochodów Osobowych i Zakłady Mechaniczne "Ursus" w Warszawie, zakłady naprawcze taboru kolejowego w Pruszkowie i Mińsku Mazowieckim oraz liczne zakłady dostarczające części i zespoły dla przemysłu motoryzacyjnego oraz lotniczego. Większość przeżywa obecnie głęboki kryzys. Brak większych surowców mineralnych. Na obszarze niziny mazowieckiej występują iły i gliny oraz żwiry i piaski.