Kredyty bankowe

Bank jest przedsiębiorstwem, które prowadzi działalność mającą na celu przejęcie od jednostek gospodarczych i osób fizycznych czynności finansowych. Przyjmują wkłady i udzielają kredytów, co sprawia, że przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe nie muszą same szukać kredytodawcy czy kredytobiorcy.
Banki przejmują także szereg czynności usługowych, zwłaszcza w zakresie obsługi obrotu papierami wartościowymi. Kupują i sprzedają w imieniu swoich klientów na giełdzie określone akcje i obligacje.
Obsługa papierów wartościowych przez banki to m.in. przejęcie emisji tych papierów od przedsiębiorstw oraz obsługa sprzedaży weksli i obligacji skarbowych.
Banki udzielają także porad podmiotom gospodarczym, które chcą dokonać lokaty.

Rolę banku można więc określić następująco:

• Rola płatnika: dokonywanie płatności w imieniu swoich klientów;
• Rola agenta: działanie w imieniu klientów w zakresie emisji papierów wartościowych i zarządzania własnością klientów;
• Rola gwaranta: poparcie udzielane klientom w spłacie ich zobowiązań;
• Rola pośrednika: dokonywanie transformacji otrzymanych depozytów w kredyty, przede wszystkim dla przedsiębiorstw;
• Rola instrumentu w realizacji polityki gospodarczej kraju: regulowanie podaży pieniądza poprzez działanie banku centralnego.

System bankowy obejmuje następujące podstawowe grupy banków:
• Banki centralne powstałe na bazie banków emisyjnych
• Banki operacyjne ( depozytowo-kredytowe i uniwersalne)
• Banki specjalne ( inwestycyjne, hipoteczne i towarzystwa kredytowe)
• Kasy oszczędnościowe
• Spółdzielczość kredytową.

RACHUNKI BANKOWE
Osoby prawne i fizyczne mogą otwierać rachunki bankowe w wybranym banku. Umowa o otwarcie rachunku bankowego ma charakter cywilnoprawny, a umawiające się strony są równorzędnymi partnerami. W umowie rachunku bankowego bank zobowiązuje się do przechowywania środków pieniężnych posiadacza rachunku oraz przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.
Za pośrednictwem banku klienci dokonują rozmaitych operacji rozliczeniowych, korzystają z kredytów, deponują lokaty terminowe, gromadzą fundusze o różnym przeznaczeniu.
Rachunki bankowe mają różny charakter ze względu na ich przeznaczenie i treść ekonomiczną ewidencjonowanych na nich operacji. Stosowanie do nowego prawa bankowego, od 1998 r. umowa rachunku bankowego powinna określić przede wszystkim:
• strony umowy,
• rodzaj otwieranego rachunku,
• walutę, w jakiej rachunek jest prowadzony,
• czas, na jaki został rachunek otwarty,
• wysokość oprocentowania i warunki jego zmiany,
• sposób dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku,
• terminy wpłaty lub kapitalizacji odsetek,
• terminy realizacji zleceń posiadacza rachunku,
• zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku,
• tryb i warunki dokonywania zmian umowy, sposób i termin wprowadzenia lub rozwiązania umowy,
• zasady rozwiązania umowy w razie nie dokonania na rachunku żadnych obrotów.

Do podstawowych rachunków bankowych zaliczamy:
• rachunki bieżące
• rachunki pomocnicze
• rachunki lokat terminowych
• rachunki oszczędnościowej
Podstawowymi kapitałami obcymi są kredyty bankowe, czyli pożyczki pieniężne zaciągnięte w banku na określony czas i określony procent. Udzielanie kredytów przez banki jest jednym z ich podstawowych zadań. Aby móc je realizować, banki gromadzą czasowo wolne środki pieniężne od ludności, podmiotów gospodarczych i innych instytucji. Suma zgromadzonych przez banki środków decyduje o sumie udzielanych przez nich kredytów. Kredyt uzyskuje się na określony czas, po którym należy go zwrócić. Czas ten liczony jest w dniach, a przy dłuższych okresach w miesiącach i latach. Banki udzielają kredytu na określony procent, który jest jego cena i podstawą do obliczenia wynagrodzenia banku. Wynagrodzeniem banku za udzielone kredyty są odsetki, których wielkość zależy od sumy udzielonego kredytu oraz czasu i procentu, na jakie go udzielono. Odsetki te płaci kredytobiorca i są one dla niego kosztem. Stanowią one podstawowy dochód banku. Wprawdzie banki również płacą odsetki od zgromadzonych środków pieniężnych, ale są one niższe od odsetek pobieranych za udzielone kredyty. Poza odsetkami od udzielonych kredytów banki pobierają prowizje. Wynika to z faktu samego przyznania kredytu przed jego wykorzystaniem. Prowizja liczona jest w procentach od kwoty przyznanego kredytu i wynosi 0,2-1,5%. Pobiera się ja z chwila przyznania kredytu z rachunku bieżącego lub pomniejsza się o nią przyznana kwotę.
Kredyty zaciągają podmioty gospodarcze, gdy brak im środków pieniężnych na konkretne cele. Pełnia one następujące funkcje:
- kreatywną
- płatniczą
- finansową
- kontrolną
Funkcja kreatywna- polega na tworzeniu pieniądza. Bank udzielają c go działa tak, jakby emitował pieniądz, bowiem kwota kredytu jest przeznaczona na określone wydatki i działa tak jak kwota pieniężna. Funkcja ta może być przyczyną inflacji, ponieważ może się przyczynić do nadmiernej ilości pieniędzy w obiegu. Aby ograniczyć kreacje dodatkowego pieniądza, banki są zobowiązane udzielić kredytu tylko do wysokości zgromadzonych środków pieniężnych.
Funkcja płatnicza- polega na umożliwieniu kredytobiorcy zapłacenia swoich płatności wierzycielom. Kredyty udzielane podmiotą gospodarczym, którym brakuje środków pieniężnych, przywracają im tym samym płynność finansową, czyli możliwość pokrywania wydatków na określone cele. Ta funkcja jest niezmiernie istotna w działalności gospodarczej, ponieważ zaangażowanie środków pieniężnych w tę działalność jest z reguły wcześniejsze niż otrzymanie z niej przychodów.
Funkcja finansowa- umożliwia podmiotom gospodarczym finansowanie przedsięwzięć związanych z działalnością gospodarczą. Ich zapotrzebowanie na środki finansowe jest duże, szczególnie podmiotów nowo powstających i rozwojowych. Jest ono związane z nakładami inwestycyjnymi w zakresie środków trwałych, trwałych finansowaniem zapasów sezonowych i przedsezonowych oraz nakładów przyszłych okresów, a także z restrukturyzacją i przekształceniami własnościowymi oraz innymi przejściowymi potrzebami. Kredyt w tych przypadkach jest nieodzownym i wygodnym źródłem finansowania.
Funkcja kontrolna- wynika z trybu jego udzielania. Bank bowiem może udzielić kredytu tylko wiarygodnym kredytobiorcą i tylko wtedy, gdy jest duże prawdopodobieństwo jego zwrotu. Dlatego przed jego udzieleniem bank sprawdza sytuację finansowa podmiotu gospodarczego oraz celowość zaciągnięcia kredytu na konkretną działalność. Tylko w wypadku stwierdzenia, że działalność podmiotu gospodarczego jest właściwa, czyli zgodna z przepisami i uzasadniona ekonomicznie, oraz że zaciągnięcie kredytu jest celowe, bank kredytu udziela.
Wszystkie te funkcje kredyt może pełnić równocześnie, przyczyniając się do ożywienia i rozwoju życia gospodarczego poprzez zasilanie podmiotów gospodarczych w środki pieniężne. Pełnienie różnorodnych funkcji w życiu gospodarczym i przeznaczenie kredytu na różne cele umożliwia jego klasyfikację według kryterium:
• przeznaczenia,
• okresów spłaty,
• przedmiotu kredytowania,
• metod udzielania kredytu,
• formy kredytowania,
• specjalnych warunków kredytowych,
Ze względu na kryterium przeznaczenia wyróżnia się:
• kredyty konsumpcyjne, udzielane ludności na zakup przemysłowych artykułów konsumpcyjnych, budownictwo mieszkaniowe i na inne produkty
• kredyty na działalność gospodarczą, udzielane podmiotom gospodarczym na różne cele
Według okresów spłaty wyróżnia się kredyty:
• krótkoterminowe, udzielane na okres do 1 roku,
• średnioterminowe, udzielane na okres od 1 do 3 lat,
• długoterminowe, udzielane na okres powyżej 3 lat,
Według przedmiotu kredytowania rozróżnia się:
• kredyty inwestycyjne, przeznaczone na finansowanie nakładów inwestycyjnych,
• kredyty obrotowe, przeznaczone na finansowanie działalności eksploatacyjnej,
Wśród kredytów obrotowych rozróżnia się kredyty płatnicze (kasowe, przejściowe), zaciągane na pokrycie wymaganych zobowiązań i pilnych płatności gotówkowych, oraz kredyty sezonowe, zaciągane na skup produktów sezonowych lub sfinalizowanie gromadzonych zapasów przedsezonowych.
Kredyty mogą być udzielane dwiema metodami:
• w rachunku bieżącym
• w rachunku kredytowym
Kredyt w rachunku otwartym jest udzielany poprzez uprawnienie kredytobiorcy do zadłużenia się na bankowym rachunku bieżącym do wysokości przyznanego kredytu. Każdy wpływ środków na ten rachunek zmniejsza zadłużenie i umożliwia ponowne zadłużenie się. Jest wiec to kredyt odnawialny. Druga metoda polega na prowadzeniu przez bank odrębnego rachunku kredytowego, na którym ewidencjonuje się wykorzystanie przyznanego kredytu- może być on wykorzystany w transach oraz spłacany w ratach.
Stosując kryterium form kredytowania rozróżnia się:
• kredyty dyskontowe (wekslowe), udzielane poprzez wykup weksli przed ich terminem płatności,
• kredyty akceptacyjne, polegające na akceptowaniu wystawionych na bank weksli trasowanych ( bank zobowiązuje się do udzielenia kredytu na ich wykupienie), wykorzystanie tego kredytu może również nastąpić poprzez poręczenie weksla przez bank w drodze awalu,
• kredyty czekowe, służące na pokrycie czeków rozrachunkowych gwarantowanych przez bank w przypadku braku środków na rachunku wystawcy czeku,
• kredyty lombardowe, udzielane pod zastaw przedmiotów wartościowych, papierów wartościowych lub towarów,
• kredyty hipoteczne, udzielane pod zastaw hipoteczny, ustawiony na nieruchomościach,
• kredyty inkasujące wierzytelności (faktoring- pośrednictwo), udzielane pod przeniesione wierzytelności z wierzyciela na bank w drodze cesji odpowiednich dokumentów,
Według specjalnych warunków kredytowych rozróżnia się poza kredytami zwykłymi:
• kredyty preferencyjne, udzielane na korzystniejszych warunkach na określone cele, np. na rozwój produkcji rolnej i przetwórstwa rolnego, na ochronę środowiska,
• kredyty dewizowe, udzielane w dewizach na transakcje w handlu zagranicznym,
Karty płatnicze, zwane też kredytowymi, są formą nowoczesnego obrotu bezgotówkowego, dokonywanego za pomocą tzw. pieniądza elektronicznego (lub pieniądza plastikowego), a więc impulsów elektromagnetycznych, rejestrowanych przez komputery bankowe. Banki wprowadziły więc nowa technikę rozliczeniową do form obrotu bezgotówkowego w rozliczeniach pomiędzy podmiotami gospodarczymi oraz pomiędzy podmiotami gospodarczymi a osobami fizycznymi. Każdy płatnik otrzymuje z banku kartę płatniczą w postaci plastikowego kartonika, która jest jego karta identyfikacyjną. Karta ta działa tylko w określonym systemie, w którym uczestniczą banki, podmioty gospodarcze i osoby fizyczne na całym świecie. Zawiera ona nazwę banku wydającego kartę, symbol systemu, nazwisko i imię posiadacza, jego podpis oraz nazwę firmy, numer karty, datę wystawienia i ważności oraz ścieżkę magnetyczna karty. Ponadto każdy posiadacz otrzymuje osobisty numer identyfikacyjny PIN. Jest to czterocyfrowa liczba, której używa się korzystając z karty w samoobsługowych urządzeniach elektronicznych, np. bankomatach. Kod ten zabezpiecza przed użyciem przez niepowołane osoby. Za pomocą karty płatniczej można pomiędzy uczestnikami systemu dokonać zakupów usługi, pobierać gotówkę z bankomatów oraz dokonywać przelewów bezgotówkowych w kraju i za granicą. Warunkiem użycia karty jest posiadanie w wydającym ją banku środków pieniężnych lub zgody banku na zaciągnięcie kredytu oraz honorowanie jej przez uczestników systemu. Niektórzy uczestnicy, szczególnie banki, za pomocą teletransmisji mogą sprawdzić ważność i wartość (kwotę, do której można ją wykorzystać) karty oraz dokonać natychmiastowej rekompensaty na swój rachunek za zapłatę dokonana za jej pomocą. Wszystkie należności pokryte karta płatniczą obciążają rachunek bankowy jej posiadacza. Karty są wygodnym środkiem płatniczym w obrocie bezgotówkowym ze względu na bezpieczeństwo, szybkość operacji i możliwość użycia w wielu miejscach świata. Do najbardziej znanych systemów posługiwania się kartami płatniczymi należą: „Eurocard”, „Mastercard”, „ Visa International”, „Express M”. Karty płatnicze można podzielić na przeznaczone dla firm, sygnowane nazwą „business”, i dla osób fizycznych. Oprócz zwykłych kart istnieją też karty „złote” i „platynowe”, wydawane przez banki najbogatszym klientom. Za wydanie karty i jej wykorzystanie posiadacz płaci prowizje i opłaty bankowe oraz odsetki, jeżeli wykorzystuje kredyt.