Promocja zdrowia

Def zdrowia wg. O’Donella
Promocja zdrowia jest dyscypliną nauki i sztuką wspomagania ludzkim dokonywaniu zmian w ich stylu życia aby mogli zbliżyć się do optimum swojego zdrowia
Średnia wieku: Kobiety- 84 faceci-74
Stan zdrowia zależy od:
50% styl życia,
25-30% czynniki środowiskowe,
10-15% czynniki biologiczne,
10-20% medycyna kuratywno naprawcza
Styl życia
Aktywność fizyczna(zwiększa się pojemność płuc, krew jest bardziej utleniona, koryguję błędy żywieniowe), żywnie, wypoczynek, palenie tytoniu, zachowania seksualne zachowanie bezpieczeństwa
Zdrowie wg światowej org zdrowia
To nie tylko brak choroby czy niedomaganie ale stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego.
Zachowania zdrowotne
Z pk widzenia zdrowia publicznego kształtowanie zachowań u dzieci i młodzieży jest bardzo ważne, gdyż ryzykowne zachowania mogą przyczynić się do powstania problemów zdrowotnych i społecznych młodych ludzi, a także chorób, niepełnosprawności i przedwczesnej śmierci.
Zachowania ryzykowne
Problemowe, anty zdrowotne, negatywne, destrukcyjne np. palenie tytoniu, używki, przedwczesna inicjacja seksualna, przemoc

3 teologiczne modele:
-prewencyjny- przekonywanie jednostek do zmian i zachowań przy rekomendacji z kręgu medycyny
-radykalny model polityczny- zmierza do wykorzystywania działań zbiorowych na rzecz zmiany o char polityczno-społ eliminacja czynników środowiskowych.
-autokreacyjny- dost info pozwalających samodzielnie podejmować indywidualne decyzje co do zdrowego sposobu życia (radzenie sobie z problemami życia codziennego)

Promocja zdrowia- proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym życiem (długotrwałe)
Obszary:
-budowanie prozdrowotnej polityki publicznej (ustawodawstwo, regulaminy, budżet, produkcja, usługi)
-tworzenie środowiska pracy i życia
-zachęcanie do aktywnych działań na rzecz całego społeczeństwa i ich wspieranie
-rozwijanie umiejętności służących zdrowiu
-reorientacja służby zdrowia
-metody i podejścia w promocji zdrowia (podejście od ludzi do problemu, podejście siedliskowe, zmodyfikowane uczestnictwa społeczności, rozwiązanie problemów i fazy (rozwiązywanie pr, wybór problemu priorytetowego, planowanie działań, działania, ewaluacja wyników)

Profilaktyka- zapobieganie i jej 3 fazy:
-1 fazy, którą dzielimy na swoista i nieswoistą. Profilaktyką nieswoistą jest m.in. oświata zdrowotna, a swoista to czynności zapobiegające ukierunkowane np. szczepienia ochronne
-2 faza dotyczy leczenia
-3 faza to rehabilitacja rozumiana jako przywrócenie utraconych funkcji. Rehabilitacja może być zawodowa, środowiskowa, medyczna

Promocja zdrowia w szkole
W 1991 ok. 15 szkół zgłosiło chęć udziału w tym projekcie, w późniejszym czasie też przedszkola. Koncepcje tego programu to m.in. uczenie się życia zdrowo, zachęcanie innych do tego trybu życia, koncentruję się na wszystkich członkach, zdrowy styl życia.
Cechy
Program edukacji podzielony na potrzeby zdrowotne, etos zdrowia w szkole(ukryty program, instytucje wspierające edukacje w szkole), współdziałanie z rodzicami i społecznością lokalną
Strategia szkoły promującej zdrowie
- metody i podejścia w promocji zdrowia
- szkoła skutecznego działania (ewolucja działań, planowanie)
- metoda małych kroków
- współzawodnictwo
- prawo do błędów
-elastyczność
- wzloty i upadki w każdym działaniu
- świętowanie nawet drobnych sukcesów
- tworząc szkołę promującą zdrowie musimy być wiarygodni dla siebie i innych (podejście nauczycieli, wytrwałość)
Potrzeby zdrowotne
- bezwzględne- wiążą się z instynktem samozacho, zabezpieczenia zdrowia i życi, a także podst warunków do funkcjonowania org
- względne- nabyte, psychospoł, pojawiaja się w przebiegu rozwoju jako wynik rosnącej wiedzy, dośw

Wychowanie zdrowotne
wg Deweya- Integralna część kształcenia pełnej osobowości. Polega ona na: kształtowaniu nawyków, sprawności, postaw wobec dziecka, ochrona i udoskonalenie, pobudzanie pozytywnych zainteresowań sprawami zdrowia
wg Barric -Proces przekazywania i/lub nabywania wiedzy i umiejętności niezbędnych do przeżycia i poprawy jakości życia.
wg Williams’a- Proces w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności w której żyją.

Wymiary zdrowia:
- Emocjonalny (seksualność, reakcje społeczne)
- Zawodowy (kariera zawodowa)
- Intelektualny (kreatywność, zdolność komunikacji)
- Duchowy (System wartości, etyka)
- Społeczny (rodzina, społeczność, środowisko)
- Fizyczny (doskonalenie ciała, odżywianie, samo opieka, bezpieczeństwo)

Choroba- zbiór reakcji org na zaburzenia równowagi pomiędzy organizmem a środowiskiem
Choroba jako symbol
DISEASE- obiektywne, patologiczne, zmiany w org, co odpowiada biologiczno-medycznej koncepcji choroby
ILLNESS- subiektywne odczucie choroby, indywidualna interpretacja i sposób reagowania na symptomy choroby
SICKNESS- społeczna tożsamość, która staję się udziałem ludzi uznanych przez innych za niezdrowych lub także którzy sami publicznie określili się jako niezdrowi.
Wymiary choroby:
-krótkotrwała, zakłócenie świadomości, osłabienie zainteresowania
-krótkotrwała ostra, przenosi jednostkę do innej rzeczywistości
-przewlekła (chroniczna) zastępuję codzienność, bez powrotu do rzeczywistości
-psychiczna, oznacza odrzucenie rzeczywistości, własny urojony świat

Efekty społeczne i zdrowotne: jakość życia, funkcjonalna niezależność, równość.
Poziomy:
- osobisty: poczucie własnej wartości, przynależności lub alienacji, zadowolenie z życia, postrzeganie swoich osiągnięć i zdolności.
- społeczny: uczestnictwo, w działaniach społecznych, ubóstwo, bezrobocie.
Pośrednie efekty zdrowotne (determinanty zdrowotne).
- zdrowy styl życia: zachowania zdrowotne, aktywność fizyczna, żywienie, higiena jamy ustnej, nie palenie tytoniu, nie używanie alkoholu, środków uzależniających, zachowania
seksualne.
- Zdrowe środowisko: warunki zmniejszające ryzyko urazów, zapewniające równy dostęp do usług i dóbr, zapobieganie alienacji, dyskryminacji, narażeniu na przemoc.
Skuteczna służba zdrowia: szczepienia, programy przesiewowe i badań profilaktycznych, bezpłatny dostęp do opieki zdrowotnej i specjalistycznej.
Efekty działań w zakresie promocji zdrowia:
- Kompetencja w zakresie zdrowia: wiedza, przekonania, postawy, zdolność do identyfikowania własnych problemów, kompetencje, motywacja i działania na rzecz zdrowia.
- Wpływy i działania społeczne: obraz i miejsce osób w społeczności – normy w grupach rówieśniczych i w społeczności, opinie związane ze zdrowiem i zachowaniami, relacje
międzyludzkie, z rówieśnikami i rodziną.
- Zdrowotne polityka publiczna i działania organizacyjne: polityka rządu wobec zdrowia społeczeństwa, regulacje prawne, organizacja opieki zdrowotnej, alokacja środków na cele związane z ekonomicznymi, społecznymi, fizycznymi determinantami zdrowia ludności.
Specyficzne cechy choroby jako roli społecznej:
Rola chorego: wymiar społeczny (społeczna definicja „bycia chorym”), wymiar psychologiczny (percepcja tej roli przez jednostki chore).
Prawa: (przywileje):
- bycie zwolnionym z innych ról społecznych,
- nie ponoszenie odpowiedzialności za stan choroby.
Obowiązki:
- chęć wyzdrowienia, „chęć, aby wyzdrowieć”,
- szukać fachowej pomocy, współpracować w procesie leczenia.

Dostęp do przywilejów związanych z rolą chorego:
1.sytuacja, w której rola chorego przyznawana jest warunkowo (przypadki chorób uleczalnych),
2.sytuacja, w której rola chorego jest przyznawana bezwarunkowo (przypadki chorób nieuleczalnych),
3.sytuacja, w której dochodzi do stygmatyzowania choroby przez innych – pełnienie roli chorego uznawane jest za nielegalne, a szansa uzyskania praw i przywilejów związanych z tą rolą jest znikoma (symulowanie choroby).
Choroba jako dewiacja (T. Parsons):
- stan ogólnego zakłócenia umiejętności pełnienia ról i zadań zgodnie ze społecznymi oczekiwaniami,
- warunkiem uznania niepowodzeń w spełnianiu standardów normalnego zachowania za chorobę (ich społecznej legalizacji) jest stwierdzenie, że są one niezmierzonym skutkiem działania, w przeciwieństwie do umyślnego nieprzestrzegania norm, jakim jest przestępstwo.
Zachowanie dewiacyjne: które ludzie tak nazywają – tak oceniają w zależności od tego, jak ludzie na nie reagują.
Teoria naznaczenia społecznego ma charakter relatywny.
Reakcja społeczna na naznaczenie (chorobą):
- dewiant traktowany lepiej,
- dewiant traktowany neutralnie,
- dewianta spotykają negatywne sankcje.
Fredison w pojęciu choroby wyróżniał 2 rodzaje dewiacji:
- pierwotna: gdy odchylenia w stanie zdrowia modyfikują jedynie sposób pełnienia normalnych ról społecznych,
- wtórna: kiedy choroba zmusza do przyjęcia nowych ról.
Choroba:
- zmienia obraz rzeczywistości, spostrzeganie rzeczywistości zależy od długości trwania choroby.
może być:
- krótkotrwała- zakłócenie świadomości, osłabienie zainteresowania codziennością
- krótkotrwała ostra- wyłączenie jednostki z życia codziennego, dana osoba powraca prędzej czy później do rzeczywistości.
- przewlekła (chroniczna)- choroba zastępująca codzienność, jednostka żyje swoją chorobą, choroba uniemożliwia powrót do rzeczywistości, nawet jeśli następuje poprawa, jest obecna choroba jak dzień następny, tu choroba ma wpływ na teraźniejszość, działalność, na przyszłość (np. plany, marzenia, oczekiwania).
- psychiczna- odrzucenie rzeczywistości życia codziennego, jednostka przenosi się we własny urojony świat i na nim się koncentruje, ów świat jako ograniczony obszar znaczeń, ograniczony do świata choroby psychicznej.
Następujące zmiany:
- codzienność życia na obserwację organizmu- obserwacja własnego organizmu, koncentracja na bólu, różnica funkcjonowanie w chorobie krótkotrwałej a chronicznej
- spostrzeganie świata zewnętrznego- zmienia się sposób patrzenia na świat i swoje ciało, człowiek nie ma wątpliwości, że ciało istnieje (ból), ciało nabiera znaczenia, zaczyna się o nie „dbać”.
- zawieszenie codziennych czynności (praca)- w naturalnych warunkach „praca” wypełnia całe życie danej osoby, zawieszenie codziennej czynności, choroba warunkuje działanie człowieka, pierwszy okres, to podejmowanie działań mających na celu powrócenie do codzienności.
- powrót do „ja” działającego- powrót do sensownego i spontanicznego działania, skoncentrowanie się na pracy, „ja” w działaniu, to „całkowite ja”, zajęcie, praca nadaje sens życiu człowieka.
- samotność w chorobie- o chorobie możemy opowiadać, ale słuchacze nie będą jej z nami dzielić, opowieści są subiektywne, choroba jest uniwersalna, ale w momencie jej doświadczenia zostajemy z nią sami, od umiejętności opisania objawów choroby zależy postawienie dobrej diagnozy przez lekarzy
- każda choroba ma inny wymiar czasowy z uwzględnieniem indywidualnych predyspozycji zdrowotnych- występuje zależność między przebiegiem choroby a biografią jednostki
Etapy:
- stawianie diagnozy (dla większości doświadczenie depresyjne),
- przystosowanie się do życia w chorobie (pacjent musi obrać nową przyszłość).

Def zdrowia wg. O’Donella
Promocja zdrowia jest dyscypliną nauki i sztuką wspomagania ludzkim dokonywaniu zmian w ich stylu życia aby mogli zbliżyć się do optimum swojego zdrowia
Średnia wieku: Kobiety- 84 faceci-74
Stan zdrowia zależy od:
50% styl życia,
25-30% czynniki środowiskowe,
10-15% czynniki biologiczne,
10-20% medycyna kuratywno naprawcza
Styl życia
Aktywność fizyczna(zwiększa się pojemność płuc, krew jest bardziej utleniona, koryguję błędy żywieniowe), żywnie, wypoczynek, palenie tytoniu, zachowania seksualne zachowanie bezpieczeństwa
Zdrowie wg światowej org zdrowia
To nie tylko brak choroby czy niedomaganie ale stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego.
Zachowania zdrowotne
Z pk widzenia zdrowia publicznego kształtowanie zachowań u dzieci i młodzieży jest bardzo ważne, gdyż ryzykowne zachowania mogą przyczynić się do powstania problemów zdrowotnych i społecznych młodych ludzi, a także chorób, niepełnosprawności i przedwczesnej śmierci.
Zachowania ryzykowne
Problemowe, anty zdrowotne, negatywne, destrukcyjne np. palenie tytoniu, używki, przedwczesna inicjacja seksualna, przemoc

3 teologiczne modele:
-prewencyjny- przekonywanie jednostek do zmian i zachowań przy rekomendacji z kręgu medycyny
-radykalny model polityczny- zmierza do wykorzystywania działań zbiorowych na rzecz zmiany o char polityczno-społ eliminacja czynników środowiskowych.
-autokreacyjny- dost info pozwalających samodzielnie podejmować indywidualne decyzje co do zdrowego sposobu życia (radzenie sobie z problemami życia codziennego)

Promocja zdrowia- proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym życiem (długotrwałe)
Obszary:
-budowanie prozdrowotnej polityki publicznej (ustawodawstwo, regulaminy, budżet, produkcja, usługi)
-tworzenie środowiska pracy i życia
-zachęcanie do aktywnych działań na rzecz całego społeczeństwa i ich wspieranie
-rozwijanie umiejętności służących zdrowiu
-reorientacja służby zdrowia
-metody i podejścia w promocji zdrowia (podejście od ludzi do problemu, podejście siedliskowe, zmodyfikowane uczestnictwa społeczności, rozwiązanie problemów i fazy (rozwiązywanie pr, wybór problemu priorytetowego, planowanie działań, działania, ewaluacja wyników)

Profilaktyka- zapobieganie i jej 3 fazy:
-1 fazy, którą dzielimy na swoista i nieswoistą. Profilaktyką nieswoistą jest m.in. oświata zdrowotna, a swoista to czynności zapobiegające ukierunkowane np. szczepienia ochronne
-2 faza dotyczy leczenia
-3 faza to rehabilitacja rozumiana jako przywrócenie utraconych funkcji. Rehabilitacja może być zawodowa, środowiskowa, medyczna

Promocja zdrowia w szkole
W 1991 ok. 15 szkół zgłosiło chęć udziału w tym projekcie, w późniejszym czasie też przedszkola. Koncepcje tego programu to m.in. uczenie się życia zdrowo, zachęcanie innych do tego trybu życia, koncentruję się na wszystkich członkach, zdrowy styl życia.
Cechy
Program edukacji podzielony na potrzeby zdrowotne, etos zdrowia w szkole(ukryty program, instytucje wspierające edukacje w szkole), współdziałanie z rodzicami i społecznością lokalną
Strategia szkoły promującej zdrowie
- metody i podejścia w promocji zdrowia
- szkoła skutecznego działania (ewolucja działań, planowanie)
- metoda małych kroków
- współzawodnictwo
- prawo do błędów
-elastyczność
- wzloty i upadki w każdym działaniu
- świętowanie nawet drobnych sukcesów
- tworząc szkołę promującą zdrowie musimy być wiarygodni dla siebie i innych (podejście nauczycieli, wytrwałość)
Potrzeby zdrowotne
- bezwzględne- wiążą się z instynktem samozacho, zabezpieczenia zdrowia i życi, a także podst warunków do funkcjonowania org
- względne- nabyte, psychospoł, pojawiaja się w przebiegu rozwoju jako wynik rosnącej wiedzy, dośw
Wychowanie zdrowotne
wg Deweya- Integralna część kształcenia pełnej osobowości. Polega ona na: kształtowaniu nawyków, sprawności, postaw wobec dziecka, ochrona i udoskonalenie, pobudzanie pozytywnych zainteresowań sprawami zdrowia
wg Barric -Proces przekazywania i/lub nabywania wiedzy i umiejętności niezbędnych do przeżycia i poprawy jakości życia.
wg Williams’a- Proces w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności w której żyją.

Wymiary zdrowia:
- Emocjonalny (seksualność, reakcje społeczne)
- Zawodowy (kariera zawodowa)
- Intelektualny (kreatywność, zdolność komunikacji)
- Duchowy (System wartości, etyka)
- Społeczny (rodzina, społeczność, środowisko)
- Fizyczny (doskonalenie ciała, odżywianie, samo opieka, bezpieczeństwo)

Choroba- zbiór reakcji org na zaburzenia równowagi pomiędzy organizmem a środowiskiem
Choroba jako symbol
DISEASE- obiektywne, patologiczne, zmiany w org, co odpowiada biologiczno-medycznej koncepcji choroby
ILLNESS- subiektywne odczucie choroby, indywidualna interpretacja i sposób reagowania na symptomy choroby
SICKNESS- społeczna tożsamość, która staję się udziałem ludzi uznanych przez innych za niezdrowych lub także którzy sami publicznie określili się jako niezdrowi.
Wymiary choroby:
-krótkotrwała, zakłócenie świadomości, osłabienie zainteresowania
-krótkotrwała ostra, przenosi jednostkę do innej rzeczywistości
-przewlekła (chroniczna) zastępuję codzienność, bez powrotu do rzeczywistości
-psychiczna, oznacza odrzucenie rzeczywistości, własny urojony świat

Efekty społeczne i zdrowotne: jakość życia, funkcjonalna niezależność, równość.
Poziomy:
osobisty: poczucie własnej wartości, przynależności lub alienacji, zadowolenie z życia, postrzeganie swoich osiągnięć i zdolności.
- społeczny: uczestnictwo, w działaniach społecznych, ubóstwo, bezrobocie. Pośrednie efekty zdrowotne (determinanty zdrowotne).
- zdrowy styl życia: zachowania zdrowotne, aktywność fizyczna, żywienie, higiena jamy ustnej, nie palenie tytoniu, nie używanie alkoholu, środków uzależniających, zachowania seksualne.
- Zdrowe środowisko: warunki zmniejszające ryzyko urazów, zapewniające równy dostęp do usług i dóbr, zapobieganie alienacji, dyskryminacji, narażeniu na przemoc. Skuteczna służba zdrowia: szczepienia, programy przesiewowe i badań profilaktycznych, bezpłatny dostęp do opieki zdrowotnej i specjalistycznej. Efekty działań w zakresie promocji zdrowia:
- Kompetencja w zakresie zdrowia: wiedza, przekonania, postawy, zdolność do identyfikowania własnych problemów, kompetencje, motywacja i działania na rzecz zdrowia.
- Wpływy i działania społeczne: obraz i miejsce osób w społeczności
– normy w grupach rówieśniczych i w społeczności, opinie związane ze zdrowiem i zachowaniami, relacje międzyludzkie, z rówieśnikami i rodziną.
- Zdrowotne polityka publiczna i działania organizacyjne: polityka rządu wobec zdrowia społ , regulacje prawne, organizacja opieki zdrowotnej, alokacja środków na cele związane z ekono, społ, fizy determinantami zdrowia ludności. Specyficzne cechy choroby jako roli społecznej: Rola chorego: wymiar społeczny (społeczna definicja „bycia chorym”), wymiar psychologiczny (percepcja tej roli przez jednostki chore).
Prawa: (przywileje):
- bycie zwolnionym z innych ról społecznych,
- nie ponoszenie odpowiedzialności za stan choroby.
Obowiązki:
- chęć wyzdrowienia, „chęć, aby wyzdrowieć”,
- szukać fachowej pomocy, współpracować w procesie leczenia.
Dostęp do przywilejów związanych z rolą chorego:
1.sytuacja, w której rola chorego przyznawana jest warunkowo (przypadki chorób uleczalnych),
2.sytuacja, w której rola chorego jest przyznawana bezwarunkowo (przypadki chorób nieuleczalnych),
3.sytuacja, w której dochodzi do stygmatyzowania choroby przez innych – pełnienie roli chorego uznawane jest za nielegalne, a szansa uzyskania praw i przywilejów związanych z tą rolą jest znikoma (symulowanie choroby).
Choroba jako dewiacja (T. Parsons):
- stan ogólnego zakłócenia umiejętności pełnienia ról i zadań zgodnie ze społecznymi oczekiwaniami,
- warunkiem uznania niepowodzeń w spełnianiu standardów normalnego zachowania za chorobę (ich społecznej legalizacji) jest stwierdzenie, że są one niezmierzonym skutkiem działania, w przeciwieństwie do umyślnego nieprzestrzegania norm, jakim jest przestępstwo.
Zachowanie dewiacyjne: które ludzie tak nazywają – tak oceniają w zależności od tego, jak ludzie na nie reagują.
Teoria naznaczenia społecznego ma charakter relatywny.
Reakcja społeczna na naznaczenie (chorobą):
- dewiant traktowany lepiej,
- dewiant traktowany neutralnie,
- dewianta spotykają negatywne sankcje.
Fredison w pojęciu choroby wyróżniał 2 rodzaje dewiacji:
- pierwotna: gdy odchylenia w stanie zdrowia modyfikują jedynie sposób pełnienia normalnych ról społecznych,
- wtórna: kiedy choroba zmusza do przyjęcia nowych ról.
Choroba:
- zmienia obraz rzeczywistości, spostrzeganie rzeczywistości zależy od długości trwania choroby.
może być:
- krótkotrwała- zakłócenie świadomości, osłabienie zainteresowania codziennością
- krótkotrwała ostra- wyłączenie jednostki z życia codziennego, dana osoba powraca prędzej czy później do rzeczywistości.
- przewlekła (chroniczna)- choroba zastępująca codzienność, jednostka żyje swoją chorobą, choroba uniemożliwia powrót do rzeczywistości, nawet jeśli następuje poprawa, jest obecna choroba jak dzień następny, tu choroba ma wpływ na teraźniejszość, działalność, na przyszłość (np. plany, marzenia, oczekiwania).
- psychiczna- odrzucenie rzeczywistości życia codziennego, jednostka przenosi się we własny urojony świat i na nim się koncentruje, ów świat jako ograniczony obszar znaczeń, ograniczony do świata choroby psychicznej.
Następujące zmiany:
- codzienność życia na obserwację organizmu- obserwacja własnego organizmu, koncentracja na bólu, różnica funkcjonowanie w chorobie krótkotrwałej a chronicznej
- spostrzeganie świata zewnętrznego- zmienia się sposób patrzenia na świat i swoje ciało, człowiek nie ma wątpliwości, że ciało istnieje (ból), ciało nabiera znaczenia, zaczyna się o nie „dbać”.
- zawieszenie codziennych czynności (praca)- w naturalnych warunkach „praca” wypełnia całe życie danej osoby, zawieszenie codziennej czynności, choroba warunkuje działanie człowieka, pierwszy okres, to podejmowanie działań mających na celu powrócenie do codzienności.
- powrót do „ja” działającego- powrót do sensownego i spontanicznego działania, skoncentrowanie się na pracy, „ja” w działaniu, to „całkowite ja”, zajęcie, praca nadaje sens życiu człowieka.
- samotność w chorobie- o chorobie możemy opowiadać, ale słuchacze nie będą jej z nami dzielić, opowieści są subiektywne, choroba jest uniwersalna, ale w momencie jej doświadczenia zostajemy z nią sami, od umiejętności opisania objawów choroby zależy postawienie dobrej diagnozy przez lekarzy
- każda choroba ma inny wymiar czasowy z uwzględnieniem indywidualnych predyspozycji zdrowotnych- występuje zależność między przebiegiem choroby a biografią jednostki
Etapy:
- stawianie diagnozy (dla większości doświadczenie depresyjne),
- przystosowanie się do życia w chorobie (pacjent musi obrać nową przyszłość).