Pisarze i utwory Baroku.

Jan Andrzej Morsztyn "Cuda miłości" Ani cierpienie, ani łzy nie są w stanie zgasić uczucia. Miłość jest uczuciem, które czyni cuda. "Niestatek", "Do trupa", "Na Tomka". Morsztyn jest przedstawicielem polskiego marinizmu, w jego utworach ukazany jest przerost formy nad treścią. Tematyka wierszy jest błaha, a forma wyszukana. Taka poezja nazywana jest poezją rozkoszy lub poesją pięciu zmysłów.

Daniel Naborowski "Marność" życie i wartości człowieka są ulotne i przemijają, człowiek powinien żyć zgodnie z założeniami religii chrześcijańskiej, co może być zadośćuczynieniem przemijania i maarności życia. "Krótkość żywota" tematem utworu jest krótkość życia, przemijanie i próba rozwiązania sensu ludzkiej egzystencji. Wiersz ma wymowę pesymistyczną. Motyw vanitas w twórczości Naborowskiego zaczerpnięty ze ST z Księgi Koheleta, gdzie o życiu ludzkim mówi się "vanitas vanitatum et omnia vanitas". Pojęcie to przywołane w poezji Naborowskiego wprowadza w krąg fascynacji barokowych. Ówczesny człowiek poszukiwał jakiejś postawy wobec nietrwałości świata. Na dowód tych egzystencjonalnych problemów proponuje postawę równowagi i zawierzenia Bogu. W lirykach Naborowskiego widać wyraźne nawiązania do założeń filozofii Błażeja Pascala, który życie traktuje jako vanitas - marność, człowiek jest zaś nicością w zestawieniu ze wszechświatem.

Jan Chryzostom Pasek "Pamiętniki" dzielą się na dwie części: pierwsza opisuje Paska jako żołnierza i obejmuje lata 1656-1666. Druga część opisuje Paska jako gospodarza w latach 1667-1688. Pasek jako żołnierz, który zjeździł obce kraje, opisuje ich obyczaje i kulturę. Część druga opisuje autora jako gospodarza i obywatela. Zapiski z tego okresu są niewyczerpaną skarbnicą wiedzy o codziennym sarmackim życiu ówczesnej szlachty, o jej zwyczajach i upodobaniach.

Wacław Potocki "Wojna chocimska" utwór opisuje przygotowania do bitwy pod Chocimem. Utwór powstał "ku pokrzepieniu serc". Utwór rozpoczyna się zwrotem do Boga, dalsze losy to przygotowania do bitwy. W utworze Chodkiewicz przemawia do rodaków i namawia ich do walki używając argumentów dotyczących dawnej świetności Polski. Wspomina też męstwo żołnierzy walczących w czasie panowania Chrobrego. Prosi szlachtę, aby dobro własne porzucili dla dobra kraju. "Pospolite ruszenie" w tym wierszu autor porusza problem egoistycznej postawy szlachty. Przedstawiona tu historia jest dowodem na to, że szlachta przedkłada dobro własne nad dobro kraju. Nieprzyjaciel planuje atak, więc Rotmistrz i Dobosz starają się zachęcić szlachtę do walki z wrogiem, ci jednak śpią i nie mają ochoty walczyć. Widać w tym utworze brak patriotyzmu u barokowej szlachty. W końcu zrezygnowany Rotmistrz również kładzie się spać. "Zbytki polskie" opisuje życie polskiej szlachty. Przedstawia on, w jaki sposób szlachta wykorzystuje swe dobra materialne myśląc tylko o sobie a zapominając o ojczyźnie. Szlachta nie zważa na upadek Polski, nie paci na utrzymanie wojska, choć widzi upadek kraju. Kiedy upadnie ojczyzna również oni stracą swoje bogactwo. "Za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa". "Nierządem Polska stoi" utwór przedstawia rozpad polityczny kraju. Krajem nikt się nie interesuje. Panuje prawo silniejszych, możnych i bogatych. Najgorzej na tym wychodzi średnia i drobna szlachta, która żyje w ubóstwie i nie może sobie poradzić w nowej rzeczywistości.

Utwory Potockiego stanowią jakby ówcesny rachunek obywatelskiego sumienia narodu. Tworzą one także swoistą panoramę staropolskiego życia szlachecko-ziemiańskiego.