Nurty Młodej Polski.

Dekadentyzm:
• schyłkowość
• uważano, iż kultura, cywilizacja i ludzka moralność dążą do upadku w świecie myśli kategoriami zysku i opłacalności
• postawa była mieszaniną pesymizmu, zwątpienia w celowość istnienia i negacji nauki, postępu
• manifestował zanik chęci życia, biernie zdawał się na los
• stawiał sztukę nad naturalnością, wyrafinowanie nad prostotą, chorobę nad zdrowiem.
Modernizm (nietzscheanizm):
• dążenia do odrębności, nowatorstwa
• krytyczny stosunek do tradycji
• podstawę dały filozofie: Artura Schopenhauera i Fryderyka Nietzschego
• pierwszy z nich w dziele "Świat jako wola i wyobrażenie" uważał, że życiu człowieka towarzyszy cierpienie
• popęd życiowy zmusza go do zaspokajania pragnień i ambicji
• aktywność ta przysparza mu klęsk, upokorzeń, niezadowolenia z rzeczywistości, z siebie i lęku przed śmiercią
• człowiek szuka ucieczki przed życiem, które jest pasmem męki
• ukojenie "bólu istnienia" sprowadza się do wyzbycia pożądań; wyzwolenia od świata
• Schopenhauer uważał, iż stanem realizującym tę postawę jest nirwana – niebyt
• drugą możliwością była kontemplacja i przeżywanie piękna natury i sztuki
• twórca stał się kapłanem sztuki.
Symbolizm:
• nazwa pojawiła się w tytule manifestu francuskich poetów, na łamach pisma "Le Figaro"
• dominacja ducha nad materią
• wyobraźnia
• niezależność od rzeczywistości
• estetyczność
• związek z impresjonistycznej
• drwina ze wsi, natury
• ważne punkty: miasto, mieszczaństwo
• iluzja
• ucieczka od życia, marzenia
• wieloznaczność, tajemniczość
• nastrojowość
• subiektywna, intuicyjna interpretacja dzieła
• cechowało go przekonanie, że świat materialny jest jedynie zasłoną skrywającą niepoznawalny zmysłami byt idealny, wieczny, mistyczny
• głównym zadaniem poezji było przeniknięcie owego bytu
• literatura, starając się wyrazić "stan duszy", musi sugerować treść przez zmysłowy równoważnik, emocjonalną sugestię – symbol
• w odróżnieniu od alegorii, może on być różnie interpretowany
• zamierzona wieloznaczność i brak wyrazistości powodują, że sens dzieła pozostaje częściowo ukryty
• symboliczne obrazy odnaleźć można w twórczości Tetmajera, Kasprowicza, Staffa, Wyspiańskiego
Impresjonizm:
• zmysłowe, ulotne momenty
• przełom XIX w.
• brak narratora wszechwiedzącego, narrator subiektywny
• brak podporządkowania się danej tematyce
• (wrażenie) pojawił się w wystąpieniach Piotra Chmielowskiego, Lucjana Rydla i Artura Langego
• oznacza wrażenie; indywidualny, przelotny stan uczuć
• celem dzieła literackiego, plastycznego czy muzycznego było jego utrwalenie.
• świat przedstawiony jest subiektywny, emocjonalnie nasycony, zmysłowy
• istniała niechęć do ideowego określania się wobec świata, bierność intelektualna i nieokreśloność doznań
• styl utworów cechuje przewaga rzeczowników konkretnych nad pojęciami, przymiotników nad rzeczownikami oraz dążenie do instrumentalizacji
• w poezji istniała predylekcja do zapisywania przeżyć i uczuć przez grę skojarzeń, paraleizm stanu duszy i krajobrazu, ulotne chwile, wyrazy dźwiękonaśladowcze
• w prozie polegało to na stosowaniu luźnej, fragmentarycznej kompozycji i podkreślaniu roli podświadomości w działaniu bohatera, nastrojowość, symbolizm, czas niejednolity, miejsce nieokreślone, narrator subiektywny, opis emocji bohaterów
Ekspresjonizm:
• (wygaszenie) został skodyfikowany dopiero w latach I wojny światowej w programach twórców niemieckich
• w Polsce nazwa ukazała się w piśmie "Zdrój"
• emocje twórcy miały być dramatycznie i wyraziście uzewnętrzniane
• gwałtowne, kontrastowe zestawienie
• dynamizm
• wzmocnienie siły wyrazu, np. krzyk
• opis wew. świata bohaterów
• w odróżnieniu od impresjonizmu, który preferował lirykę subtelnego nastroju, ekspresjonizm określał poetykę "krzyku duszy"
• styl akcentuje opozycje w obrazie rzeczywistości (patos-trywialność, wolność-determinizm, aktualność-uniwersalizm)
• cechuje go hiperbolizacja, deformacja leksykalna i składniowa, fantastyka oparta na motywach sennych
• w poezji brak naturalizmu, agonia mieszczaństw, nagromadzenie środków stylistycznych, deformacja, oddziaływanie na odbiorcę, jaskrawe kolory
• w epice wysoki, patetyczny styl, brak jednolitości
• rodzaje:
 ekspresjonizm metafizyczny
 e. wojenny
 surrealizm
• przedstawicielami byli Stanisław Przybyszewski i Jan Kasprowicz