Pozytywne i negatywne znaczenie owadów w gospodarce człowieka

Owady zawsze odgrywały i odgrywają w życiu człowieka dużą rolę. Są naszymi sprzymierzeńcami, ale również wrogami, z którymi często walczymy. Aby nie zgubić się w tłumie gatunków przedstawię jako pierwszą grupę tych dobrych a następnie te mniej lubiane.

Biedronka siedmiokropka - Larwy biedronek znacznie się różnią od postaci dorosłych. Można je spotkać od czerwca do sierpnia. Są bardzo ruchliwe i żarłoczne. Jedna larwa w okresie rozwoju (20-30 dni) niszczy ponad 600 mszyc. Natomiast dorosła biedronka zjada od 30 do 60 mszyc dziennie. Odżywiają się również innymi owadami, między innymi stonką ziemniaczaną.

Biedronka bledniczka - Bardzo pożyteczny owad. Odżywia się nie tylko mszycami ale i larwami osnui, rośliniarek i gąsienic drobnych motyli, często zjada jaja szkodliwych owadów. W odróżnieniu od typowych biedronek bledniczka nie ma wyraźnych kontrastujących kropek, lecz blade plamy o nieregularnym kształcie. Bledniczki występują lokalnie w borach sosnowych, zwłaszcza w zachodniej części Polski.

Biedronka oczatka - Jest owadem leśnym, występującym licznie w borach sosnowych. Odgrywa znaczną rolę jako drapieżnik niszczący młode gąsienice motyli i larwy rośliniarek. Oczatka składa jaja zwykle na igłach sosny lub liściach drzew.

Pszczoła miodna – oprócz miodu pszczoły przenoszą sok z drzew iglastych z którego produkują tzw. propolis, używany do zaklejania niepotrzebnych otworów w ulu. Jest on wykorzystywany przez ludzi do celów leczniczych. Znaczenie pszczół w przyrodzie jest bardzo duże. Pszczoły zbierają nektar zapylając sady i pola uprawne. Dorobek tej pracy przewyższa 10-ciokrotnie wartość wykorzystywanego przez człowieka miodu, pyłku i mleczka pszczelego. Pszczoły są jednym z najlepiej zorganizowanym społeczeństw wśród owadów i są bardzo pożyteczne dla człowieka.

Mrówka rudnica – najistotniejsza rola polega na niszczeniu populacji wielu szkodliwych owadów. Pożywieniem mrówek są owady, owoce i wydzielina mszyc. Mrówki są istotnym czynnikiem hamującym masowe pojawianie się szkodników. W ciągu jednego dnia ofiarą jednego dużego mrówczego gniazda pada około 100 tyś., a rocznie 5-10 milionów owadów Oczywiście liczby te zależą od stanu rozwoju kolonii, ilości pokarmu, jakości siedliska oraz od pogody w okresie wegetacyjnym.

Jedwabnik - Gąsienice tego gatunku przed przepoczwarczeniem formują duże kokony, utworzone z pojedynczej nici, której długość dochodzi nawet do 1500 m. Nić posiada kolor biały, żółty lub niebieskawy w zależności od rasy jedwabnika. Dla uzyskania jedwabiu hodowany w Chinach już 2600 lat p.n.e., w Europie hodowla jedwabnika morwowego datuje się od V w., głównie w Hiszpanii, Francji i Włoszech. Jest hodowany sztucznie dla uzyskania kokonów stanowiących surowiec do produkcji jedwabiu naturalnego.

Trzmiel - dzięki wyjątkowo długim narządom gębowym trzmiele mogą zbierać pożywienie z niektórych kwiatów (zapylając je równocześnie), niedostępnych dla większości pszczołowatych np. z koniczyny. Spośród kilkuset gatunków trzmieli w Polsce żyje ok. 30, najbardziej znanymi krajowymi przedstawicielami są m.in. trzmiel ziemny o białym końcu odwłoka, gnieżdżący się w ziemi, często w norach gryzoni, oraz trzmiel kamiennik, zakładający gniazda pod kamieniami lub w ziemi. W Polsce wszystkie gatunki trzmieli objęte są całkowitą ochroną gatunkową.
A teraz jak już wcześniej wspomniałem przedstawiam bardziej znanych przedstawicieli owadów, które są dla człowieka uciążliwe:

Mrówka faraona – wszystkożerna. Plaga domostw w Europie Środkowej, gniazda zakładają m.in. w warstwach izolacyjnych centralnego ogrzewania osiedli. W razie ograniczenia ilościowego populacji mrówek faraona w danym pomieszczeniu przez tzw. pułapki, polegające na niszczeniu stad mrówek skupiających się na pożywieniu, mrówki faraona reagują natychmiast budową nowych gniazd i zwiększeniem ilościowym populacji. Wytępienie mrówek faraona wymaga specjalnych zabiegów dostosowanych do danych warunków i uwzględniających ich możliwości adaptacyjne.

Namiotnik jabłoniowy - motyl z rodziny namiotnikowatych, szkodnik sadów jabłoniowych Europy i Azji. Gąsienice tworzą oprzędy wokół liści, wewnątrz pojedynczego oprzędu znajduje się kilka do kilkudziesięciu gąsienic. Żerujące gąsienice namiotnika jabłoniowego uszkadzają zarówno liście, jak i pączki jabłoni.

Mklik mączny - motyl zaliczany do rodziny omacnicowatych , szkodnik magazynów zbożowych i spożywczych. Osiąga 2,5 cm rozpiętości skrzydeł. Skrzydła białawe z ciemnym deseniem, tylna para skrzydeł szarawa. Gąsienice mklika mącznego, białe, pokryte krótkimi włoskami, żerują na produktach spożywczych.

Kuprówka złotnica - motyl zaliczany do rodziny brudnicowatych Gąsienice tego gatunku są czarne, z białymi i czerwonymi, podłużnymi paskami, całe ciało jest mocno owłosione. Samice składają jaja na spodniej stronie liści w złożach po 200-300 sztuk. Po około miesiącu z jaj wylęgają się gąsienice, które w odróżnieniu od gąsienic kuprówki rudnicy żerują pojedyńczo i zimują w oddzielnych oprzędach umieszczonych w szparach kory, pod porostami, w ściółce, a czasami budują gniazda zimowe z liści. Kuprówka złotnica, podobnie jak i kuprówka rudnica należą do groźnych szkodników drzew.

Stonka ziemniaczana - owad zaliczany do rodziny stonkowatych, z podrzędu chrząszczy wielożernych. Wraz z rozbudową linii kolejowej i rozpowszechnianiem się uprawy ziemniaków w Ameryce stonka ziemniaczana przeniosła się na tę roślinę, a w 2. poł. XIX w. odnotowano już jej występowanie na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Ok. 1870 zawleczona została do Europy, gdzie początkowo radykalnie ją zwalczano oblewając naftą i podpalając zaatakowane uprawy ziemniaków. W Polsce po raz pierwszy odnotowano stonkę ziemniaczną na Suwalszczyźnie w 1880 i wówczas zlikwidowano ją całkowicie. Po I wojnie światowej pojawiła się w okolicach Bordeaux we Francji, a po upływie roku opanowała ok. 1/4 terytorium tego kraju. Z końcem lat 30. XX w. występowała na terytorium Niemiec, a po zakończeniu II wojny światowej od 1945 rozprzestrzeniła się na obszarze Polski i dalej na wschód. Larwy żerują na liściach ziemniaka, ogałacając nieraz całkowicie rośliny. Przepoczwarczenie następuje w glebie. W ciągu roku mogą się rozwinąć 2-3 pokolenia. Stonkę ziemniaczaną zwalcza się przez zbieranie larw oraz chemicznie. Jednym z jej naturalnych wrogów jest bażant łowny zjadający larwy stonki ziemniaczanej. Jest najgroźniejszym szkodnikiem ziemniaka.

Plamiec agreściak -, owad zaliczany do rodziny miernikowcowatych, z rzędu motyli, występujący w strefie umiarkowanego klimatu Europy i Azji. Samice plamca agreściaka składają jaja na spodzie liści krzewów i drzew owocowych, głównie porzeczek i agrestu. Gąsienice, po przezimowaniu pod warstwą zeschłych liści, żerują objadając pąki i liście. Podczas masowych pojawów wyrządzają znaczne szkody w plantacjach sadowniczych.

Szeliniak sosnowiec - owad zaliczany do rodziny ryjkowcowatych, podrzędu chrząszczy wielożernych (Polyphaga), występujący w Europie i wschodniej Azji. Samice szeliniaka sosnowieckiego składają jaja na korzeniach pniaków świerków i sosen, larwy wylęgają się po upływie 2-3 tygodni, żywią się łykiem korzeni wygryzając podłużne chodniki pod korą. Dorosłe owady żerują wiosną na sadzonkach zjadając korę oraz łyko sosny, świerka, modrzewia, jodły i daglezji, latem mogą uszkadzać gałęzie drzew sosnowych. Żery szeliniaka sosnowieckiego w uprawach mogą powodować znaczne szkody.

Pierścienica nadrzewka - owad z rodziny barczatkowatych, zaliczanej do rzędu motyli, zamieszkujący Eurazję i Afrykę Północną. Jaja złożone przez samice ułożone są wokół gałązek na kształt pierścienia. Wykluwające się z nich następnego roku gąsienice, barwy popielatoniebieskiej w podłużne biało-czerwone pręgi, tworzą oprzędy, wewnątrz których przebywają. Żerują na młodych liściach drzew, a podczas masowych pojawów doprowadzają do znacznych strat w sadach owocowych oraz wśród innych drzew.

Nasionnica trześniówka, owad z rodziny nasionnicowatych zaliczanej do rzędu muchówek, szkodnik sadów wiśniowych i czereśniowych Europy. Samice składają jaja na dojrzewających owocach, wylęgające się białe larwy żerują w miąższu. Nasiennica trześniówka jest jednym z najbardziej znanych przedstawicieli nasionnic, pospolicie występującym w Polsce. Podczas masowych pojawów larwy tego owada opanowują wszystkie dojrzałe owoce.

Plusknia - jagodziak, owad zaliczany do rzędu pluskwiaków różnoskrzydłych, powszechnie spotykany na obszarze Europy Środkowej. Osiąga do 14 mm długości ciała, ma ubarwienie brunatnożółte. Odżywia się sokami roślin, atakuje również owady innych gatunków. Podrażniony wydziela odrażający zapach.

Osa - żyją w gromadach, zakładając gniazda przeważnie kulistego kształtu Osy są wszystkożerne, bywają szkodnikami owoców, atakują również inne owady. Są roznosicielami niektórych chorób zakaźnych. Do przedstawicieli rodzaju należą m.in. osa pospolita i szerszeń.

Szerszeń – owad. Larwy karmione są przez królową owadami. Szerszenie żywią się sokiem drzew i owoców, czyniąc szkody. Atakują pszczoły, którymi karmią larwy. Wytwarzają silny jad, który może być niebezpieczny dla człowieka. Szerszenie zwalcza się przez niszczenie gniazd.

Komar - rozpowszechniony w krajach klimatu tropikalnego i subtropikalnego, także w klimacie umiarkowanym. Jego ukłucie powoduje obrzęk i swędzenie. Komary są roznosicielami groźnych chorób wśród ludzi, koni i bydła.

Mucha domowa - jest roznosicielem licznych zarazków często występująca w Polsce, odżywiająca się krwią, przenosząca zarazki z chorych zwierząt na zwierzęta zdrowe i na ludzi. jaja składa w rozkładających się szczątkach oraz fermentującym nawozie.

Podsumowując trzeba zwrócić uwagę na wiele pożytecznych aspektów związanych z owadami. Mimo że czasami są dla człowieka uciążliwe i nieprzyjemne, w wielu przypadkach są niezastąpione. I chociaż są często bardzo małe, spełniają w ekosystemach niezwykle ważną rolę.