Johann Strauss (syn) - życiorys i twórczość

Johann Strauss II urodził się 25 października 1825 r. jako pierwsze dziecko z pięciorga dzieci, jakie mieli Straussowie. Ojciec, Johann Strauss I, człowiek o osobowości despotycznej i niezależnej, absolutnie nie życzył sobie, by dzieci poszły w jego ślady. Ale, jak na ironię, wszyscy synowie Straussa: Johann, Joseph i Eduard odnieśli sukcesy właśnie jako muzycy.

Matka Johanna, Anna, dostrzegając talent chłopca, zadbała o jego rozwój. Opłacała lekcje gry na skrzypcach, których mały Johann pobierał w tajemnicy przed ojcem u samego Franza Amona-kapelmistrza jego orkiestry, a następnie u Johanna Antona Kolmanna , a gry na fortepianie u Plachy'ego. Lekcje kompozycji pobierał u Johanna Drechslera. Efekt był taki, że w wieku 6 lat skomponował pierwszego walca. Jego ulubionym zajęciem było przysłuchiwanie się grze ojca. Gdy ojciec wychodził, Johann sam próbował grać to, co zapamiętał. Wprawdzie w 1841 r. poszedł do szkoły handlowej, ale nie przykładał się do nauki. Nie miał serca do bankowości. Opuszczał lekcje, poświęcając wiele czasu skrzypcom i studiowaniu muzyki. W konsekwencji dwa lata później wydalono go ze szkoły za "złe zachowanie".

W 1842 r. ojciec opuścił rodzinę, którą i tak od dłuższego czasu zaniedbywał, i związał się z Emilie Trambusch. Dziewiętnastoletni Johann zmuszony zarabiać na życie, zorganizował własną orkiestrę, z którą występował w Europie od 1852 roku. Była to bardzo długa, kilkuletnia podróż, ale Strauss zyskał przez to ogromną popularność i uznanie wśród ludzi. Na tą długą podróż składał się pobyt w kilkudziesięciu miastach XIX – wiecznej Europy. Z pierwszym koncertem wystąpił w Cassino Dommayera na Hiezingu, odnosząc ogromny sukces. Grał z pasją, jakiej mógł mu pozazdrościć nawet ojciec. Bisował 19 razy, a na koniec, dając ojcu "pstryczka w nos", zagrał jeden z jego walców. Grając w Paryżu Johann zainponował swoim talentem ówczesnemu królowi Francji – Ludwikowi Filipowi. Tak zaczęło się muzyczne współzawodnictwo pomiędzy ojcem i synem. Przez pięć lat Straussowie rządzili niepodzielnie wiedeńskim światem tanecznym walcząc ze sobą o palmę pierwszeństwa.

W 1849 r. umarł niespodziewanie senior Strauss, zaraziwszy się szkarlatyną od córki, którą miał z E. Trambusch. Wiedeń pogrążył się w żałobie po stracie swego bożyszcza. Po jego śmierci Strauss skomponował walc Aeols-Töne op.88, zadedykowany ojcu, po czym połączył obydwie orkiestry w jeden wielki zespół. Tournée po Niemczech, Rosji, Polsce i Stanach przyniosło mu sławę. Najprawdopodobniej pod namową swojej żony Henrietty "Jetty" Treffz, z którą ożenił się w 1862 roku, kierownictwo orkiestry od 1863 roku przekazał braciom: Josefowi i Eduardowi, koncentrując się teraz na komponowaniu. Od 1863 do 1870 roku był dyrektorem balów dworskich w Wiedniu, a w 1872 dostał zaproszenie do Stanów Zjednoczonych na serię koncertów z okazji setnej rocznicy uzyskania przez Amerykanów niepodległości.
Jetty była menadżerem Straussa. Doradzała mu, organizowała jego trasy koncertowe, załatwiała teatralne kontrakty, panowała nad całą korespondencją. Kiedy zmarła na atak serca w 1878 roku, Johann doznał głębokiego szoku. Siedem miesięcy po śmierci Jetty, pięćdziesięciodwuletni Strauss, ożenił się z młodszą od siebie o 30 lat aktorką i śpiewaczką Angeliką "Lili" Diettrich. Nie był to udany związek. Lili rzuciła go w 1882, a zdesperowany kompozytor odnalazł pocieszenie w objęciach trzeciej żony- Adeli Deutsch, córki doradcy finansowego Straussa. Legalny ślub wziął z nią dopiero w 1887 roku z powodów różnic wyznaniowych.

Prawdziwe uznanie zdobył wystawieniem Zemsty nietoperza w Operze Dworskiej w Wiedniu w 1895, z okazji swoich siedemdziesiątych urodzin. Podczas koncertu w Leicester Strauss zasłabł i opuścił podium. To jednak okazało się niewystarczającym ostrzeżeniem. Na koncercie w Calais znowu zasłabł. Tym razem musiał się poddać. Zdał sobie sprawę, że koniec z koncertami. Strauss bardzo cierpiał, musiał odpoczywać, robić przerwy w podróży. Był tak słaby, że nie mógł stać o własnych siłach. Lekarze zalecili mu odpoczynek stwierdziwszy wyczerpanie fizyczne i nerwowe.

Zmarł 3 czerwca 1899 roku w Wiedniu o godzinie 1615. Wdzięczni wiedeńczycy ufundowali "królowi walca" złotą statuetkę, którą wyrzeźbił profesor Akademii Wiedeńskiej, Edmund Heller. Odsłonięto ją 26 czerwca 1921 r. w Stadtpark - a więc w samym sercu Wiednia.

Najważniejsze dzieła

Opera: Rycerz Pazman

Operetki: Indygo, Zemsta nietoperza op. 362, Baron cygański op. 417,Noc w Wenecji, Wesoła wojna, Wiedeńska krew, Karnawał w Rzymie.

Walce: Eolskie tony op. 88, Akceleracje, Gazetki poranne op.279, Nad pięknym modrym Dunajem op. 314, Życie artysty, Opowieści Lasku Wiedeńskiego op. 325, Wino, kobieta i śpiew op. 333, Róże południa, Walc cesarski op. 437, Odgłosy wiosny.

Polki i marsze: Champagner-Polki op. 211, Tritsch-Tratsch-Polka op. 214, Pizzicato Polka, Grzmoty i błyskawice, Pełną parą, Luksusowy pociąg op. 281,Marsz egipski op. 335.