Mikołaj Rej

Mikołaj Rej, ur. 1505r. w Kłodzku, zm. 1569r. prawdopodobnie w założonym przez siebie Rejowcu (Chełmskie), poeta, prozaik, dramatopisarz. Urodził się w zamożnej rodzinie szlacheckiej na Rusi, dokąd jego ojciec przeniósł się z Nagłowic. Po wstępnej edukacji wyruszył do Krakowa. Studiował w Akademii Krakowskiej, ale już po roku wrócił do Żórawna. Lata młodzieńcze spędził w nieograniczonej swobodzie na wsi ; polował, łowił ryby - upajał się światem natury.

W 1525r. ojciec wysłał Reja na dwór magnacki Andrzeja Tęczyńskiego. Był to w życiu Reja moment przełomowy: zdobywał tam przede wszystkim ogładę towarzyską, uczył się literatury, stylistyki i ortografii. Został sekretarzem Tęczyńskiego. To właśnie tam, na dworze, powstały jego pierwsze próby literackie.

Rej niebawem opuścił dwór i powrócił na Ruś. Po śmierci ojca pozostał na wsi. Wkrótce (1531r.) się ożenił z Zofią Kościeniówną z Sędziszowa (siostrzenicą arcybiskupa lwowskiego). Dużo pisał. Zwolennik idei reformacji, dość szybko (ok. r. 1541 lub 1548) przeszedł na kalwinizm. Stał się gorliwym działaczem religijnym. Prowadził też bujne życie polityczne: nie opuścił -jak pisał poeta, działacz reformacyjny Andrzej Trzecieski - "żadnego sejmu, zjazdu ani żadnej koronnej sprawy". Zapewne kilkakrotnie piastował urząd poselski. Za granicę nie wyjeżdżał nigdy, z czego był dumny. Prowadził życie towarzyskie, a i w domu swym zaznał szczęścia.

Znał blaski i cienie ziemiańskiego żywota. Był ruchliwy, jowialny, dowcipny, otwarty wobec ludzi. Humor przepajał jego naturę. Ale bywał też porywczy, kłótliwy, skąpy, bezwzględny i skłonny do pieniactwa. Ceniono go jednak powszechnie, również jako pisarza rozsmakowanego w polszczyźnie. Tak go przedstawia późniejsza legenda. Rej utrzymywał kontakty z dworem królewskim; od Zygmunta I Starego (l546r.), a potem również Zygmunta II Augusta (l564r.), otrzymał wieś w dożywocie. Łaska królewska stanowiła poniekąd nagrodę za to, co wnosił Rej swą twórczością do polskiej kultury. Rej to wielki samorodny talent, "genialny samouk", który rozwijał rodzimy, "swojski" nurt polskiego odrodzenia.