Budowa ciągnika rolniczego
MECHANIZMY PRZENOSZĄCE NAPĘD
Główne zadanie: przenoszenie momentu wału korbowego silnika na napędzane elementy.
W ciągniku rolniczym silnik służy głównie do napędu kół oraz wału odbioru mocy (WOM).
1. Sprzęgła – mechanizm służący do połączenia ze sobą dwóch wałów w celu płynnego przeniesienia ruchu obrotowego.
Korzyści ze stosowania sprzęgła: łagodne ruszanie z miejsca, stopniowe zwiększanie obciążenia jego zespołów napędowych, łagodna zmiana biegów w czasie jazdy, ochrona zespołów napędowych przed nadmiernymi obciążeniami od sił spoza pojazdu.
W zależności od zasady działania rozróżnia się sprzęgła:
- hydrauliczne- przenoszą moment obrotowy za pośrednictwem cieczy
- cierne- wykorzystują siłę tarcia powstającą na tarczy ciernej
Obsługa sprzęgła: nie dopuszczać do zabrudzenia tarcz sprzęgła, prawidłowo smarować elementy sprzęgła, rych jałowy pedału sprzęgła nie może przekraczać wartości zalecanych, okresowo należy przeprowadzać kontrole i regulacje.
2. Skrzynia napędowa – dzięki niej jest możliwe wykorzystanie siły uciągu ciągników. Mechanizm ten umożliwia zmiany zakresów prędkości jazdy i przystosowanie wartości momentu obrotowego przekazywanego na kołach oporów roboczych współpracującego narzędzi lub maszyny. Umożliwia również jazdę ciągnika do tyłu.
Elementy budowy skrzyni przekładniowej: wał sprzęgłowy, wał pośredni, wał główny, zatrzaski, prowadnica, wodziki, koła zębate przekładni
Obsługa skrzyni przekładniowej: kontrola poziomu i okresowa wymiana oleju przekładniowego.
Reduktor – mechanizm będący przekładnią zwalniającą (zwiększa moment obrotowy przekazywany na koła)
Wałek odbioru mocy (WOM) – mechanizm ten służy do przekazania strumienia mocy z ciągnika na zespoły robocze współpracujących maszyn
3. Most napędowy – jest zespołem układu napędowego ciągnika, w którym dostarczona moc jest rozdzielana i doprowadzona do kół jezdnych. Następuje tu dalsze zwiększenie momentu obrotowego. Występuje most tylni i przedni.
Mechanizmy tylnego mostu:
- przekładnia główna – zmienia przełożenie układu napędowego i przenosi napęd na dwie półosie ciągnika.
- mechanizm różnicowy – łączy dwie półosie kół napędowych. Jest potrzebny do zróżnicowania prędkości obrotowej kół podczas skręcania pojazdem lub jazdy na nierównym podłożu
- blokada mechanizmu różnicowego- stosuje się do aby przeciwdziałać ślizganiu się pojazdu.
- przekładnie boczne- (zwolnice) są przekładniami zwalniającymi, przekazującymi napęd z półosi na koła ciągnika.
Elementy tylnego mostu: wał atakujący, koło talerzowe, satelity, koło koronkowe półosi, blokada mechanizmu różnicowego, zwolnice, koło napędowe
Obsługa tylnego mostu: kontrola poziomu i okresowa wymiana oleju przekładniowego.
UKŁAD JEZDNY CIĄGNIKA
1. Koła jezdne – składają się z: tarczy, obręczy, dętki i opony. Tarcza mocowana jest śrubami do piasty koła. Na tarczy osadzona jest obręcz, na którą zakłada się dętkę z oponą. Te zaś są elastycznymi elementami koła, amortyzującymi mniejsze nierówności podczas jazdy.
Bieżnik – zewnętrzna, stykająca się z podłożem część opony. Bieżniki mają charakterystyczne skośne żebrowe występy. W warunkach terenowych zagłębiając się w podłoże, zwiększają one przyczepność koła i umożliwiają przeniesienie większej siły napędowej.
Wymiary opony: szerokość/wysokość – średnica wewnętrzna np. 18.4/15-34
2. Układ kierowania – to zespół elementów sterujący przednimi, skrętnymi kołami jezdnymi.
Elemety układy kierowniczego: koło kierownicy, kolumna kierownicza, przekładnia kierownicza, drążek podłużny, ramię zwrotnicy, zwrotnica.
Ustawienie kół przednich: koła oraz zwrotnice są nachylone w stosunku do podłoża i do kierunku jazdy. Ułatwia to prowadzenia ciągnika na zakręcie oraz utrzymanie prostoliniowego kierunku ruchu
MECHNIZM HAMOWANIA
Funkcja: zmniejszanie prędkości jazdy, zatrzymanie pojazdu, unieruchamianie pojazdu podczas postoju
W ciągnikach stosuje się hamulce cierne.
Rodzaje hamulców:
- w zależności od konstrukcji ciernych: taśmowe, szczękowe, tarczowe
- w zależności od sposobu przenoszenia sił z pedału hamulca na element cierny: mechaniczne, hydrauliczne, pneumatyczne
Działanie hamulca sterowanego mechanicznie (tj. szczękowy) naciskany pedał hamulca poprzez cięgło i dźwignię obraca krzywkowy rozpieracz zamocowany między końcówkami szczęk hamulcowych. Przeciwległe końce szczęk są osadzone obrotowo na sworzniach. Rozchylone rozpieraczem szczęki trą okładziną o obracający się z półosią bęben hamulcowy.
Hamulce mechaniczne sterowane hydraulicznie: są rozpierane zminiaturyzowanym siłownikiem hydraulicznym połączonym z pompą hamulcową.
Hamulce tarczowe stosuje się w ciągnikach cięższych ponieważ mają konstrukcje umożliwiającą stosowanie większych powierzchni ciernych i większych nacisków jednostkowych. Elementy budowy hamulca tarczowego: kulka rozpierająca, tarcze dociskowe, tarcze cierne
Płyny hamulcowe: DA 1 – do hamulców szczękowych, R 3/205 – do hamulców tarczowych, DOT 3 i DOT 4 – do hamulców tarczowych
Obsługa i kontrola mechanizmu hamowania: sprawdzanie stanu połączeń układu dźwigni i cięgien, oględziny zewnętrzne instalacji, próby hamowania (sprawdzanie działania hamulca głównego na równej suchej i twardej powierzchni, a hamulca ręcznego na pochyłości), sprawdzanie ilości płynu hamulcowego, uzupełnianie go.
PODNOŚNIK HYDRAULICZNY - służy do zawieszenia narzędzi i maszyn na ciągniku, zmiany ich położenia z transportowego na robocze i odwrotnie, regulacji głębokości pracy i ustawienia w stosunku do powierzchni pola. W podnośniku hydraulicznym rozróżniamy instalację hydrauliczną i dźwigniowy układ zawieszenia
Elementy instalacji hydraulicznej: pompa olejowa, zawór sterujący i siłownik.
Rozróżniamy 4 rodzaje regulacji głębokości pracy:
- kopiującą regulację głębokości: podnośnik ustawiony jest w położeniu swobodnym zawieszone na ciągniku narzędzie podpiera się powierzchni pola na kołach podporowych powoduje to że wszelkie nierówności powierzchni znajdują dokładne odwzorowanie w głębokości pracy zespołów roboczych
- regulacja siłowa: stosowana w nowoczesnych pługach; polega na automatycznym ustawianiu podnośnika w zależności od wartości oporu pracy narzędzia dzięki czujnikowi umieszczonemu w miejscu połączenia łącznika lub cięgła z ciągnikiem; głębokość orki jest ustawiana za pomocą ręcznej dźwigni sterowniczej
- regulacja pozycyjna głębokości pracy - polega na utrzymaniu podnośnika z narzędziem w stałym położeniu bez względu na wartość sił występujących w układzie zawieszenia; wada: przenoszenie wzdłużnych przechyłów ciągnika na narzędzie
- regulacja mieszana - polega na połączeniu regulacji siłowej i pozycyjnej; dzięki niej zmniejsza się wrażliwość systemu regulacyjnego na zmienność oporów narzędzia podczas pracy z regulacją siłową oraz poprawia się równomierność głębokości roboczej
Urządzenia zaczepowe - umożliwiają agregatownie ciągnika z narzędziami, maszynami i przyczepami rolniczymi mającymi własny układ jezdny. W zależności od stosowanego rozwiązania połączenie z ciągnikiem następuje za pośrednictwem:
- zaczepu transportowego - wykorzystywany do łączenia ciągnika z przyczepami dwuosiowymi
- zaczepu wahliwego – można ustawić w płaszczyźnie poziomej w kilku położeniach
- belki zaczepowej – pionowa regulacja ustawienia zaczepu
HYDRAULIKA ZEWNĘTRZNA CIĄGNIKA
Siłownik hydrauliczny - za jego pomocą ustawia się korpusy w pługach pół zawieszonych oraz znaczniki w siewnikach natomiast za pomocą silnika hydraulicznego są napędzane wysiewające tarcze w niektórych typach rozsiewaczy nawozów
Szybkozłącza - za ich pośrednictwem odbywa się połączenie instalacji z ciągnikiem są dwa lub cztery gniazda szybkozłącza są zamontowane na ciągniku. Instalacja jest zasilana z pompy podnośnika.
Rozdzielacz z zaworem sterującym- steruje przepływem oleju do szybkozłącza oraz pracą elementów wykonawczych
INSTALACJA PNEUMATYCZNA
Jest wykorzystywana głównie do hamowania przyczep.
Sprężarka (jednocylindrowa) – napędzana od wału korbowego silnika wytwarza ciśnienie powietrza w instalacji.
Złącze kontrolne – wykorzystywane do pompowania kół i do kontroli ciśnienia wytwarzanego przez sprężarkę.
Zawór zwrotny – uniemożliwia cofanie się powietrza w kierunku sprężarki, gdy silnik nie pracuje.
Zawór redukcyjny – reguluje ciśnienie wytwarzane przez sprężarkę do odpowiednich wartości.
Zawór hamulcowy – umieszczony na prawym pedale hamulca; uruchamiany w chwili naciśnięcia pedału. Działanie zaworu polega na wypuszczaniu powietrza z instalacji do atmosfery proporcjonalnie do siły nacisku na pedał hamulca. Siła działania hamulców przyczepy wzrasta ze spadkiem ciśnienia w przewodzie łączącym instalację ciągnika z przyczepą.
URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE
Źródła prądu w instalacji to:
1. Akumulator – źródło prądu dla urządzeń rozruchowych. Magazynuje energię wytworzoną przez alternator podczas pracy silnika. W ciągnikach stosuje się akumulator o napięciu 6V-12V, które po połączeniu dają napięcie 12V.
2. Alternator – współpracuje z akumulatorem, stanowi trójfazową prądnicę prądu przemiennego z wbudowanym prostownikiem. Umożliwiają otrzymanie prądu o dużej mocy.
Rozrusznik – największy odbiornik prądu w ciągniku. Pobiera prąd z akumulatorów. Włączenie rozrusznika odbywa się elektromagnetycznie z kabiny kierowcy.
Odbiorniki prądu: instalacja oświetleniowa, sygnalizacyjna, silnik napędy wycieraczek, silnik dmuchawy powietrza wraz z instalacją grzewczą, przewody łączące poszczególne elementy instalacji.
Instalacja oświetleniowa i sygnalizacyjna: każdy ciągnik musi mieć: światła drogowe oświetlające drogę do przodu, światła mijania, kierunkowskazy (żółte), światła hamowania i pozycyjne
Obsługa instalacji elektrycznej – polega na sprawdzaniu połączeń i izolacji przewodów oraz utrzymaniu instalacji w czystości. Nie dopuścić do zalania wodą alternatora, rozrusznika, i urządzeń wspomagających, W razie zwarcia należy odłączyć biegun ujemny (masowy) akumulatora, ustalić przyczynę, usunąć uszkodzenia i założyć nowy bezpiecznik. Kontrola akumulatora ogranicza się do okresowego sprawdzania stopnia naładowania i poziomu elektrolitu.
KABINA CIĄGNIKA
Odpowiednia konstrukcja kabiny zapewnia izolację dźwiękochłonną i cieplną od silnika oraz ochronę przed kurzem i pyłem podczas wykonywania prac polowych. Kabina ochrania przed szkodliwym działaniem środków chemicznych stosowanych do oprysku i nawożenia roślin. Ze względu na silne drgania siedzisko jest mocowane za pośrednictwem układu amortyzacyjnego z regulacją działania uwzględniającą ciężar kierowcy.
Komputery pokładowe to elektroniczne urządzenia kontrolno-pomiarowe oraz sterujące pracą zespołów roboczych współpracujących maszyn rolniczych. Umożliwiają pełną kontrolę i obsługę wielu różnych maszyn rolniczych jak: rozsiewacz, opryskiwacz, siewnik, przyczepa zbierająca. Umożliwia rozpoznawanie podłączonej do ciągnika maszyny, wybranie i wprowadzenie do pamięci odpowiedniego zestawu danych i systemu sterowania. Podczas pracy na ekranie komputera są wyświetlane podstawowe parametry robocze agregatu. Urządzenie rejestruje i wyświetla takie informacje jak: prędkości jazdy, obroty silnika, ilość wykonanej pracy, zużycie materiały itp.
