Środki stylistyczne – środki używane w literaturze (czasem również w filmie), mające na celu wywołanie u czytelnika (lub u widza) określonych emocji, pobudzenie jego wyobraźni.
| anakolut | błąd składniowy zniekształcający budowę zdania, powodujący zanik związku logicznego między jego członami |
|---|---|
| aforyzm | zwięzła, lapidarna, przeważnie jednozdaniowa wypowiedź, wyrażająca ogólną prawdę filozoficzną lub moralną, w sposób zaskakujący i błyskotliwy. |
| antonim | termin oznaczający przeciwieństwo, odwrotność znaczeniową innego terminu, antonimy to terminy przeciwstawne. Są nimi np. ciepło - zimno, mądry - głupi, syty - głodny. |
| aliteracja | to powtórzenie w celach ekspresywnych jednej lub kilku głosek na początku lub w akcentowanych pozycjach kolejnych wyrazów tworzących zdanie lub wers. |
| alegoria | w literaturze i sztukach plastycznych podstawienie pojęć oderwanych pod obraz o znaczeniu przenośnym, symboliczny motyw, jednoznacznie określony i ustalony konwencjonalnie. |
| aluzja literacka | w tekście literackim nawiązanie, odwołanie się do innego tekstu, stylu, zjawiska za pomocą określonych sygnałów rozpoznawalnych dla odbiorcy. |
| anafora | celowe powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na początku kolejnych segmentów wypowiedzi(wersów). Stosowana jest w poezji i oratorstwie. |
| animizacja (ożywienie) | literacki środek stylistyczny polegający na nadaniu przedmiotom nieożywionym lub pojęciom abstrakcyjnym cech istot żywych, |
| antropomorfizacja | zabieg językowy, polegający na nadawaniu nie będącym ludźmi przedmiotom, pojęciom, zjawiskom, zwierzętom itp. cech ludzkich i ludzkich motywów postępowania. |
| antyteza | figura retoryczna polegająca na zestawieniu dwóch elementów znaczeniowo przeciwstawnych w jedną całość treściową dla uzyskania wyższej ekspresji (np. "gromobicie ciszy", "lepiej z mądrym zgubić, niż z głupim znaleźć"). |
| apostrofa | bezpośredni, patetyczny zwrot do osoby, bardzo często do bóstwa, personifikowanie idei lub przedmiotu, występujący najczęściej w przemówieniu lub uroczystym utworze poetyckim |
| apozycja (retoryka) | figura retoryczna, która polega na użyciu dwóch słów (zwykle rzeczowników) w tej samej formie fleksyjnej. "O Warto, rzeko, wodo rodzona...’’ |
| archaizm | wyraz, konstrukcja składniowa lub związek wyrazowy, który wyszedł z użycia. |
| asyndeton | konstrukcja składniowa zaliczana do figur retorycznych polegająca na łączeniu zdań lub ich części bez użycia spójnika. Np.: Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem. |
| dialektyzacja | inaczej stylizacja gwarowa. Dialektyzacja jest świadomym zabiegiem literackim służącym odtworzeniu lokalnego kolorytu w utworze. |
| echolalia | polegaja na powtarzaniu jednakowych lub podobnych zespołów głoskowych jedynie dla podkreślenia rytmiczności, melodyjności tekstu’’A na stronie stoi sobie Pani Kultura - ura - ura – ura’’ |
| elipsa | opuszczenie elementu zdania oczywistego ze względu na kontekst wypowiedzi (elipsa kontekstowa) lub ze względu na sytuację wypowiedzi (elipsa sytuacyjna) |
| enumeracja | (wyliczenie) - środek stylistyczny polegający na wymienianiu w tekście kolejnych elementów połączonych jakąś cechą. |
| epifora | powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na końcu kolejnych segmentów wypowiedzi. Gdy byłem dzieckiem, mówiłem jak dziecko, czułem jak dziecko, myślałem jak dziecko. |
| epitet | wyraz (przymiotnik, rzeczownik lub imiesłów) określający przedmiot |
| epitet barokowy | b.Rozbudowane epitety: ‘’Twarde z wielkim żelazo topione kopotem,Twardy dyjament żadnym nie pożyty młotem…’’ |
| epitet metaforyczny | Użyty w tej funkcji wyraz określający traci swe podstawowe znaczenie, przybiera zaś inne:’’Rwany trybami maszyn, żarty piecami hut’’ |
| epitet stały | tzn. określenie zawsze odnoszone do tego samego zjawiska:’’szybkonogi Achilles’’ |
| epitet tautologiczny | będący powtórzeniem, określeniem wyrażające oczywistą właściwość danego przedmiotu i w związku z tym nie wzbogacającym w żaden sposób wiedzy o nim.(słodki cukier) |
| eufemizm | wyraz lub peryfraza zastępująca słowo lub zwrot, które ze względu na tabu kulturowe czy religijne, na zabobon, na cenzurę, nie powinien być używany. · ma lepkie ręce zamiast kradnie |
| eufonia | Eufonia to przyjemny brzmieniowo ton wypowiedzi, harmonijny dobór dźwięków. celowe powtarzanie tych samych głosek.piękne brzmienie |
| glosolalia | pozbawione wyraźnego sensu układy głoskowe, przypominające słowa rodzime lub obce, np. abrakadabra. |
| gradacja | figura stylistyczna; polega na uszeregowaniu słów lub sformułowań według tego, jak się nasila lub słabnie ich intensywność znaczeniowa lub ekspresywna; stopniowanie. |
| groteska | kategoria estetyczna. Połączenie w jednym dziele jednocześnie występujących pierwiastków przeciwstawnych, m.in. tragizm i komizm, fantastyka i realizm, piękno i brzydota. |
| homonimy | relacja wyrażania różnych znaczeń za pomocą identycznych form językowych. (np. ranny - zraniony, ranny - o poranku) |
| hiperbola | przesadnia –polaga na wyolbrzymieniu, przejaskrawieniu cech przedmiotów, osób, zjawisk. np. gigantyczny zamiast duży |
| Instrumentacja głoskowa | Instrumentalizacja głoskowa/W ten sposób powstaje dodatkowa warstwa estetyczna utworu, często podlegająca odrębnej interpretacji. |
| inwersja | to, ogólnie, zmiana zwykłego układu na odwrotny.przyrost formy nad trescia.Zmiana normalnej kolejności zależnych od siebie składniowo wyrazów: ‘’Cudnej się we szkle przygląda urodzie’’ |
| inwokacja | rozległa apostrofa otwierająca poemat epicki, w której zwykle autor zwraca się do muzy, bóstwa lub duchowego patrona z prośbą o natchnienie |
| ironia | sposób wypowiadania się, oparty na zamierzonej niezgodności, np. w zdaniu ’’ Jaka piękna pogoda ‘’ wypowiedzianym w trakcie ulewy |
| kolokwializm | Język potoczny. Niedbałe (a czasami wręcz prostackie) traktowanie języka. |
| kontrast | zabieg stylistyczny polegający na przedstawieniu pewnego zjawiska poprzez ukazanie również zupełnie odmiennego, przeciwstawnego znaczenia. |
| lipogram | forma instrumentacji głoskowej polegająca na takiej budowie tekstu, aby składał się on z wyrazów, w których nie występuje określona głoska |
| metafora (inaczej przenośnia) | obce znaczeniowo wyrazy są ze sobą składniowo zestawione, tworząc związek frazeologiczny o innym znaczeniu niż dosłowny sens wyrazów np. "od ust sobie odejmę" |
| metonimia | zastąpienie nazwy jakiegoś przedmiotu lub zjawiska nazwą innego, pozostającego z nim w uchwytnej zależności. np. kufel zamiast piwo |
| neologizm | nowy wyraz utworzony w danym języku, aby nazwać nieznany wcześniej przedmiot |
| oksymoron | zestawienie wyrazów o przeciwstawnych znaczeniach. ‘’Mróz gorejący, a ogień lodowy’’ |
| onomatopeja (wyrazy dźwiękonaśladowcze) | dobieraniu wyrazów tak, by naśladowały swym brzmieniem opisywane zjawisko/(dudni, stuka) |
| paradoks | sformułowanie zawierające efektowną, zaskakującą myśl, prowadzącą do wniosku sprzecznego z powszechnie uznawanymi przekonaniami lub sprzecznego wewnętrznie. |
| parafraza | swobodna przeróbka tekstu lub tumaczenia, która rozwija i modyfikuje treść oryginału, zachowując jednak jego zasadniczy sens. Przeciwieństwo metafrazy – literalnego przekazu słowo w słowo. |
| paralelizm składniowy | stosowanie ciągów zdań o takiej samej lub podobnej budowie. "Gęby za lud krzyczące sam lud w końcu znudzą. I twarze lud bawiące na końcu lud znudzą." |
| parenteza | zdanie wtrącone w nawias, uzupełniające wypowiedź. |
| paronomazja | Zestawienie podobnie brzmiących słów (często homofonów i homonimów) celem osiągnięcia efektu stylistycznego, np. ‘’może morze nie pomoże’’. |
| personifikacja | przedstawianie zwierząt i roślin, przedmiotów nieożywionych, zjawisk lub idei jako osób ludzkich |
| peryfraza | figura stylistyczna, która polega na zastąpieniu wyrazu przez szereg innych, które byłyby jego równoważnikiem znaczeniowym. |
| pleonazm | Nadmiar. niepoprawne wyrażenie, w którym jedna część wypowiedzi zawiera te same treści, które występują w drugiej części:W MIESIĄCU LIPCU |
| polisyndeton | Tzn.wielokrotnie złożony. Połączenie członów zdan takimi samymi spójnikami.Np.: I gnają, i pchają, i pociąg się toczy |
| porównanie | cechy przedmiotu lub zjawisk X uwydatnione przez wskazanie na ich podobieństwo do przedmiotów lub zjawisk Y |
| porównanie homeryckie | bardzo rozbudowane i stanowi pewną samodzielną całość wobec reszty utworu. |
| powtórzenie | wielokrotne użyciu tego samego elementu językowego: "Zieleń, zieleń, coraz więcej zieleni i przestrzeni". |
| przerzutnia | (enjambement) przeniesienie wyrazu lub części zdania do następnego wersu (lub strofy) w celu zaakcentowania wypowiedzi bądź zwiększenia dynamiki. Jej celem jest pobudzenie wyobraźni osoby czytającej. |
| pytanie retoryczne | pytanie zadane nie dla uzyskania odpowiedzi, lecz w celu skłonienia odbiorcy do przemyśleń na określony temat |
| retrospekcja | w utworze epickim przywołanie wcześniejszych wydarzeń przez bohatera bądź bohaterów. |
| rym | powtórzenie jednakowych lub podobnych układów brzmieniowych w zakończeniach wyrazów zajmujących ustaloną pozycję w obrębie wersu (w poezji) lub zdania . |
| rytm | odpowiedzialny za organizację przebiegu utworu. Trzymanie jednej ramy tonacji utworu. |
| synonim | (gr.Równoimienny) wyraz lub dłuższe określenie równoważne znaczeniowo innemu |
| synekdocha | to odmiana metonimii, wskazująca na jakieś zjawisko przez użycie nazwy innego zjawiska, zawierającego to pierwsze lub zawierającego się w pierwszym np. włos mi się zjeżył na głowie(włos zamiast l.mn.) |
| synestezja | stan lub zdolność, w której doświadczenia jednego zmysłu (np. wzroku) wywołują również doświadczenia, charakterystyczne dla innych zmysłów.Np. barwa niebieska odczuwana jest jako chłodna, |
| symbol | Zastąpienie jednego pojęcia innym, krótszym, bardziej wyrazistym lub najlepiej oddającym jego naturę, albo mniej abstrakcyjnym. |
| tropy | środek ekspresji językowej wzmacniający emocjonalność, obrazowość języka, polegający na stosowaniu ozdobnych zwrotów lub wyrażeń. |
| uosobienie | przedstawianiu zwierząt i roślin, przedmiotów nieożywionych, zjawisk lub idei jako osób ludzkich |
| wulgaryzm | zwroty uznawane przez użytkowników danego języka jako nieprzyzwoite, ordynarne. |
| wykrzyknienie | (inaczej eksklamacja) Wyraz emocjonalnego zaangażowania mówiącego (często ma formę apostrofy). "Ojej!", "Och!", "Ach!". |
| zdrobnienie | wyraz utworzony za pomocą odpowiedniego formantu oznaczającego rzecz albo osobę mniejszą od nazywanej wyrazem podstawowym. |
| zgrubienie | może oznaczać pogardliwy stosunek do omawianego obiektu, szczególnie, kiedy wiąże się ze zmianą rodzaju, np. baba → babsko. |
| złożenie | wyraz, który powstał poprzez połączenie co najmniej dwóch rdzeni.(biał-o-czerwony.list-o-nosz) |
| związek frazeologiczny | utrwalone w użyciu połączenie dwóch lub więcej wyrazów, które ma znaczenie symboliczne, np. biała flaga, marzenie ściętej głowy, wypić duszkiem albo pójść po rozum do głowy. |
dzięki , mam nadzieje że "mające na celu wywołanie u czytelnika (lub u widza) określonych emocji, pobudzenie jego wyobraźni. " To prawda bo nigdzie nie mogę znaleźć tego .
kaczynski96 Tego mi trza bylo jest nawet daje 5.
odpowiedz