Rodzinne uwarunkowania rekreacji ruchowej

RODZINNE UWARUNKOWANIA REKREACJI RUCHOWEJ

Rekreację zdefiniować można jako zajęcia, które są podejmowane
w czasie wolnym dla odpoczynku, rozrywki, pomnażania zdrowia czy samodoskonalenia. Rekreacja to wszystkie formy aktywności nie tylko ruchowej, społecznie aprobowane, podejmowane dla wypoczynku i odnowy sił psychofizycznych.
Rekreacja ruchowa w życiu człowieka zaspokaja potrzeby fizyczne, duchowe, kulturowe i społeczne w realizacji zdrowego stylu życia. Według Teresy Wolańskiej to wszelki ruch sportowy-campingowy uprawiany w czasie wolnym dla wypoczynku, rozrywki, rozwoju osobowości, bez nastawienia się przede wszystkim na osiąganie maksymalnych wyników sportowych, niezbyt męczący, a przynoszący odprężenie, radość i przyjemność.
W literaturze dotyczącej uczestnictwa w kulturze fizycznej za istotny czynnik kształtujący aktywność fizyczną w stylu życia uważa się między innymi stopień urbanizacji miejsca stałego zamieszkania, poziom wykształcenia
i zaszeregowanie społeczno-zawodowe. Na sposób i jakość aktywności ruchowej w dużej mierze mają również wpływ uwarunkowania rodzinne.
Zainteresowania i potrzeby człowieka zmieniają się wraz z wiekiem, a rodziny - wraz z jej rozwojem. W wychowaniu do rekreacji we wczesnym dzieciństwie podstawową rolę odgrywa rodzina (matka, ojciec, rodzeństwo, dziadkowie). Jest ona pierwszym środowiskiem socjalizacji i wychowania, która wprowadza małe dziecko w świat zabawy ruchowej, naucza podstawowych umiejętności sportowych przez zabawy i gry ruchowe, jest też pierwszym środowiskiem wychowania zdrowotnego i ekologicznego poprzez rekreację fizyczną
i turystykę.
Rodzina jest pierwszym środowiskiem społecznym, w którym obraca się dziecko. To tu zdobywa ono pierwsze doświadczenia i pomimo, że kolejne lata jego zycia będą kształtować różne środowiska społeczne takie jak: szkoła, grono rówieśników, to największy wpływ na rozwój społecznej osobowości dziecka zawsze pozostanie przywilejem rodziny . Rodzina jest podstawową instytucją wychowawczą we wszystkich społeczeństwach. Jest grupą społeczną w której najpełniej kształtuje się świat ludzkich wartości i potrzeb. Ma doniosłe znaczenie w kształtowaniu osobowości jednostki. Jedną z podstawowych funkcji rodziny jest przekazywanie dziedzictwa kulturowego, wprowadzanie młodego pokolenia w całość procesów życiowych, zapewnianie warunków rozwoju, a przede wszystkim troska o zdrowie, pojmowana szeroko jako zdrowy styl życia
w kontekście bio-psycho-społecznym.
Rodzina odgrywa istotną rolę w inspirowaniu i stwarzaniu możliwości uczestnictwa w turystyce i rekreacji ruchowej. Rekreacja ruchowa w rodzinie to: jazda na rowerze, spacery, bieganie, pływanie, rowery wodne. Zajęcia ruchowe w rodzinie niosą wiele wartości wychowawczych, a także wpływają na poprawę kontaktów międzyludzkich. Rodzinna aktywność ruchowa wpływa na osobowość rodziców. Kontakt z dzieckiem w atmosferze zajęć sportowych pozwala rodzicom na lepsze poznanie dzieci, ich potrzeb i oczekiwań.
W żadnej innej grupie dziecko nie może mieć lepszych warunków do bardziej harmonijnego rozwoju. Nigdzie też nie otrzyma tyle troski, dobra, miłości i oddania. Rodzinne wyjazdy turystyczne np. (na weekendy, czy wakacje), są szansą obserwowania się w odmiennym środowisku, stanowią okazję do zabawy i interesujących przeżyć.
Rekreacja, jak wcześniej wspomniałam to forma aktywności podejmowana
w wolnym czasie dla wypoczynku, wytchnienia, przyjemności, mająca na celu regenerację sił psychicznych, fizycznych oraz zapobieganie dalszemu zmęczeniu.
Rekreacja w rodzinie jest sposobem na nowoczesną formę spędzania wolnego czasu. Problemem, z jakim boryka się współczesna rodzina, jest znalezienie odpowiedniej ilości czasu na bezpośrednienie przebywanie z dzićmi i jego racjonalne wykrzystanie. Jedną z przyczyn jest koncentrowanie się na podneszeniu standartów życia, pogoni za dodatkowymi zarobkami. W efekcie prowadzi to nie tylko do zubożenia treści i form czasu wolnego, lecz także do jego znacznego ograniczenia .
W rodzinie występują zróżnicowane zapotrzebowania ruchowe. Uwarunkowane są one: wiekiem członków rodziny, poziomem wykształcenia, stanem zdrowia
i wydolonością organizmu. Niemały wpływ mają również więzy rodzinne.
W każdej rodzinie istnieją jednak wspólne potrzeby takie jak: potrzeba wspólnego przebywania, partnerstwa, współżycia, integracji oraz przeżywania. W upowszechnianiu i wychowaniu w kulturze fizycznej to rodzina odgrywa ogromną rolę. Nie istnieje jednak idealny wzór rekreacji w rodzinie, ile rodzin tyle rekreacji. Dzieci wpływają aktywizująco na rodziców natomiast rodzice stanowią dla dzieci wzór do naśladowania . W dzieciństwie należy zaszczepić miłość do maszerowania, jazdy rowerem, biegania, pływania, jazdy na nartach, łyżwach itd. Styl życia rodziców wpływa na wyrabianie nawyków uprawiania ćwiczeń, zabaw ruchowych i sportów przez dzieci, które uczestnicząc we wspólnych zajęciach w czasie wolnym obserwują zachowania rodziców . Istotne znaczenie ma wpływ rodziców i typ rodziny do której młody człowiek należy.
W tych rodzinach, w których dziadkowie i rodzice interesują się czynnym wypoczynkiem i uprawiają różnorodne formy rekreacji takie jak np. żeglarstwo, kajakarstwo, pływanie, narciarstwo czy też wspinaczkę górską, zaszczepiają zamiłowanie do tych dziedzin dzieciom czy wnukom. Kultywują wspólne rodzinne wyprawy w góry, nad jeziora czy choćby na basen. Znaczenie rodziców jest tu niebagatelne. Wszak to oni wskazują najmłodszym dzieciom drogę do aktywności ruchowej.
W rodzinach, gdzie potrzeby realizowania takich form rekreacji ruchowej są nieosiągalne ze względu na status materialny i niską świadomość rodziców, dzieci rzadko uczestniczą w aktywnym wypoczynku. Ich aktywność ruchowa ogranicza się do zabaw na podwórku z rówieśnikami lub wolą spędzać czas wolny przed telewizorem czy komputerem. Tak więc można stwierdzić, iż poziom podejmowanej aktywności fizycznej jest zależny od uwarunkowań bytowych. Sytuacja ekonomiczna rodziny wpływa na aktywność fizyczną. Wraz ze wzrostem standardu ekonomicznego rodziny wzrasta częstość podejmowania aktywności fizycznej.
Wiadomym jest, iż w rodzinach, w których rodzice nie wykazują aktywności ruchowej w czasie wolnym, nie będą przykładem do naśladowania, nie zachęcają dzieci do aktywności ruchowej, dlatego też tak wiele z nich ma problemy zdrowotne. Dziecko, które nie ćwiczy, nie hartuje się, nie uprawia żadnego sportu nie rozwija się prawidłowo fizycznie i psychicznie.
Według badań przeprowadzonych przez G. Olszewską 10,1% młodzieży stwierdza, że o pojawieniu sie zainteresowań sportowych zdecydował wpływ rodziny. Rekreacja fizyczna, sport w rodzinie wiąże się z upowszechnieniem pewnych wzorów spędzania wolnego czasu w gronie najbliższych,
z umiejętnością wykorzystania go. Najważniejszą rzeczą jest stopień rozbudzania potrzeb rekreacyjnych i sportowych, co znajduje odbicie
w strukturze czasu i budżetach rodzin. Wyznacznikiem rekreacji fizycznej
w rodzinie jest również wykształcenie i wiek rodziców oraz dzieci. Im wyższa liczba dzieci i niższy wiek, tym mniejsza ilość czasu wolnego i bardziej ograniczony udział w sporcie i rekreacji. To właśnie udział rodziców i dzieci
w sporcie i rekreacji fizycznej wyrabia określone nawyki i zainteresowania, które potem przenoszone są z domu na dalsze lata życia dojrzałgo i w środowisko poza rodzinne . Ważnym czynnikiem wpływającym na oddziaływanie w sferze wypoczynku jest wykształcenie. Wyższy poziom edukacji łączy się wyraźniej z manifestowanym przekonaniem o różnorodnych korzyściach, które daje wspólna rekreacja, większym zaangażowaniem
w ponoszenie kosztów, organizację działań, wzbogacanie form i treści wspólnej rozrywki i aktywnego wypoczynku. Można zatem sądzić, iż wzrost poziomu wykształcenia dobrze prognozuje wychowaniu do rekreacji fizycznej. Badania dowodzą, że właśnie ludzie inteligentni, wykształceni chętniej spędzają czas wolny na basenie, siłowni, kortach tenisowych czy nawet na świeżym powietrzu.
Człowiek dorosły sam decyduje o swojej rekreacji. Od niego też zależy, czy ją podejmie. Inaczej sprawa wygląda w przypadku dzieci i młodzieży. Dziecko nie do końca bowiem zdaje sobie sprawę z tego, co jest mu najbardziej potrzebne doraźnie, a także co będzie mu przydatne w przyszłości.
W dokonywaniu tych wyborów powinni pomóc rodzice. Dlatego też, najlepszym sposobem wychowania do aktywnego stylu życia jest wychowanie w rodzinie. To ona przekazuje stosowne i trwałe wzorce postaw i zachowań. To wspólne spędzanie czasu na spacerach, na przejażdżkach rowerowych i tym podobnych zacieśnia więzy rodzinne, stymuluje zdolności kreacyjne człowieka i zaspokaja potrzebę aktywności ruchowej. Dorośli swoim przykładem pokazują dzieciom ważność sprawności fizycznej.

Celem mojej pracy było przedstawienie rodzinnych uwarunkowań rekreacji ruchowej. Z przeglądu literatury przedmiotu jak i na podstawie własnej obserwacj można wskazać następujące uwarunkowania rodzinnej rekreacji ruchowej:
• zaszeregowanie społeczeno – zawodowe,
• poziom wykształcenia,
• uwarunkowanie bytowe rodziny – status materialny,
• wiek członków rodziny,
• stan zdrowia,
• wydolność organizmu,
• styl życia rodziców,
• więzy rodzinne,
• typ rodziny ( wielodzietna, małodzietna),
• ilość czasu wolnego,
• stopień urbanizacji miejsca stałego zamieszkania (miasto, wieś).


LITERATURA

Cendrowski Z., Przede wszystkim rodzice, w: Wychowanie Fizyczne i Higiena Szkolna 1988 nr 5.

Grochociński M., Przygotowanie dzieci do racjonalnego wykorzystania czasu wolnego, WSiP, Warszawa 1979.

Grochociński M., Przygotowanie dzieci do racjonalnego wykorzystania czasu wolnego, WsiP, Warszawa 1979.

Olszewska G., Czynniki i warunki decydujące o powstaniu zainteresowań sportowych młodzieży szkolnej, AWF Poznań.

Parnicka U., Matka inicjatorką gier i zabaw ruchowych w rodzinie, „Rocznik Naukowy” ZWWF, Biała Podlaska 2002.

Wolańska T., Łobożewicz T, Turystyka i rekreacja w rodzinie, PTNKF Warszawa 1994