profil

Jaką rolę odgrywał sejm w XVI - wiecznej Polsce? Jaki był jego skład i jak przebiegały obrady? Dlaczego Liberum Veto było groźne dla państwa polskiego?

poleca 84% 2875 głosów

Treść
Grafika
Filmy
Komentarze
Unia lubelska

Sejm to nazwa parlamentu. W dawnej Polsce parlament nosił nazwę Sejmu Walnego i decydował o polityce całego kraju. XVI w. to dla narodu Polskiego ważny wiek. Jednym z najważniejszych wydarzeń w tym wieku było zawarcie Unii Polsko-Litewskiej 1 czerwca roku 1569. To właśnie ta data wpłynęła na kształt i funkcjonowanie Sejmu w Polsce.
Przed zawarciem Unii Lubelskiej, sesje Sejmu odbywały się w Piotrkowie, Krakowie, Toruniu, Bydgoszczy, Radomiu, Lublinie, Parczewie, Warszawie oraz w Sandomierzu. Sejm Sandomierski był tzw. Sejmem Generalnym i odbywał się przy osobie samego króla. Po roku 1573 zwoływany był przez monarchę 2 razy do roku. Zaszły również zmiany miejsca zwoływania sesji sejmowych. Od tego momentu była to Warszawa, Grodno oraz sporadycznie Toruń. Na samym początku wieku XVI zaszły zmiany w składzie Senatu. Król stał się tzw. „Stanem Sejmującym” tuż obok senatu i izby poselskiej. Potwierdzało to zmniejszenie znaczenie monarchy w Polsce. Rada Królewska przeistoczyła się w senat, utworzono również izbę poselską z inicjatywy sejmików ziemskich. Po roku 1569 do składu izby poselskiej wchodzili posłowie sejmików ziemskich (ok.170) w tym 48 z Wielkiego Księstwa oraz przedstawiciele innych miast takich jak: Kraków, Wilno, Lublin, Lwów, Toruń, Gdańsk czy Kamieniec Podolski.
Nowością po roku 1569 były tzw. Artykuły Henrykowskie(akty prawne sformułowane w czasie bezkrólewia). To właśnie w tych aktach sprecyzowano zasady działania Sejmu. Sejm musiał być zwoływany co dwa lata na, trwającą do sześciu tygodni sesję zwyczajna(ordynaryjna), nie trwającą jednak dłużej niż dwa tygodnie. Obrady mogły być zawieszane lub przedłużane za zgodą ogółu zgromadzonych. Do roku 1652 obowiązywała zasada jednomyślności obrad. Od tego roku wprowadzono tzw. Zasadę „Liberum Veto” tj. „nie pozwalam”. Zasadę tą zapoczątkował poseł Ściński, który nie zgodził się na przedłużenie obrado 2 tygodnie. Uznano, że poseł ma do tego całkowite prawo, dlatego też każdy inny poseł ma prawo do sprzeciwu wobec ustawy. Niestety zasada Liberum Veto była wykorzystywana w sposób nieprawidłowy. Prawo to było często nadużywane tylko i wyłącznie dla prywatnych interesów co prowadziło do rozkładu instytucji Sejmu.
Do kompetencji sejmu należały: obrona praw i przywilejów, przestrzeganie prawa pospolitego, uchwalanie podatków, decyzje o wojnie, pokoju i o wysyłaniu poselstw. Ważną rolą sejmu był wybór króla w dobie wolnej elekcji – tzw. Sejm konwokacyjny, następnie elekcyjny oraz koronacyjny.
Wszystkie wydarzenia z XVI i XVII w. związane z ustrojem politycznym(szczególnie prawo Liberum Veto) znacząco wpłynęły na wygląd późniejszego sejmu a nawet wpłynęły na dalsze losy Rzeczypospolitej w kolejnych latach.

Czy tekst był przydatny? Tak Nie

Czas czytania: 2 minuty