Powstania w XIX wieku

Powstania w XIX w.
„Bić się czy nie bić?”

W 1795 roku Polska została podzielona między 3 zaborców. Rosję, Austrię i Prusy. W tym samym czasie we Francji trwała rewolucja. Na jej czele stanął jeden z najwybitniejszych dowódców jacy kiedykolwiek żyli, mianowicie Napoleon Bonaparte. Podjął się bardzo trudnego zadania -obrony Francji przed innymi państwami, w których ustrojem była monarchia. Napoleon jednak nie tylko z niebywałą skutecznością bronił swojego kraju, ale także uzależniał od Francji inne państwa. (blokada kontynentalna) Właśnie wtedy Polacy odzyskali nadzieję na odbudowę państwa polskiego. Pod przywództwem Jana Henryka Dąbrowskiego utworzono Legiony Polskie. Niedługo później został zawarty pokój Francji z Austrią, a więc legiony okazały się niepotrzebne.

W 1807 roku, na mocy traktatu podpisanego w Tylży utworzono Księstwo Warszawskie, na ziemiach zagarniętych przez Prusy w I, II i III rozbiorze Rzeczpospolitej. Był to niewielki obszar ok.100 tys., na którym sprawował władzę król saski Fryderyk August.

Jednak Księstwo Warszawskie zostało zlikwidowane. Miało to miejsce na Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. Utworzono natomiast Królestwo Polskie, zwane potocznie w tamtych czasach kongresówką, nad którą sprawowało opiekę państwo Rosyjskie.
Tak wyglądały początkowe próby powstania państwa polskiego na nowo.

Powstanie listopadowe (29/30 listopada 1830 roku)

Władzę w kongresówce sprawował car Aleksander I, który pragnął być uważany za liberała. Nadał on Królestwu Polskiemu konstytucję, w której gwarantował mieszkańcom wolność osobistą, swobodę wyznania, wolność druku, nietykalność osobistą i majątkową. Jednak niedługo później wyszedł na jaw pozorny liberalizm władcy. Coraz częściej konstytucja była łamana i ograniczano gwarantowane prawa. Pierwsi, którzy wystąpili przeciwko łamaniu konstytucji w sejmie była grupa posłów nazywana później Kaliszanami. Ich przywódcami byli bracia Niemojowscy. Jednak ten mały protest nie poskutkował. Cała sprawa została wyciszona, a wobec przywódców zastosowano areszt domowy. Czyli pierwsze próby zmiany postępowania nie zadziałały.

Wiele jeszcze organizacji działających prawnie próbowało zmienić byt w kongresówce. Najsłynniejsze Stowarzyszenie Filomatów (Adam Mickiewicz) zostało zdemaskowane, a jego uczestnicy zostali skazani na zesłanie.

W tym samym czasie w 1828 roku powstała tajna organizacja w warszawskiej Szkole Podchorążych Piechoty – Sprzysiężenie Podchorążych. Na jego czele stanął Piotr Wysocki. Spiskowców nie było wielu dlatego liczyli, że ich wystąpienie przeciwko Aleksandrowi I spowoduje rozruchy w całym kraju. Spiskowcy przystąpili do działania wieczorem 29 listopada 1830r. Jedna z dwóch grup zaatakowała Belweder (siedzibę Aleksandra I),a druga Arsenał. Car zdążył uciec, ale nie zmieniło to faktu, że powstanie zakończyło się powodzeniem, dlatego, że większość Polaków wystąpiło przeciwko Rosjanom i przyłączyło się do powstania.

Tak wyglądało 1 powstanie w kongresówce. Zapoczątkowało ono liczne bitwy z Rosją. Dowódcą powstania został generał Józef Chłopicki. Miał on opinię dobrego żołnierza, dlatego niewielu sprzeciwiło się tej decyzji.

W 1831 roku odbyło się wiele bitew. Najbardziej znana jest bohaterska obrona Warszawy (woli), gdzie poległ gen. J. Sowiński.

Powstanie listopadowe zakończyło się nieoczekiwaną klęską! Wielu Polaków udało się na emigrację z powodu wywożenia na Sybir i konfiskowania majątków członków powstania. Niektórzy wyjeżdżali z myślą o przygotowaniu następnego powstania.

Powstanie krakowskie 1846

Powstanie krakowskie wybuchło w 1846 roku. Jego przywódcą był E.Dembowski. Próbował on zdobyć przychylność ludności w zaborze austriackim. Jednak jego misja skończyła się za Krakowem, gdzie został zabity przez wojsko austriackie.

Do szybkiego upadku powstania przyczyniła się rabacja. (zbrojne wystąpienie chłopów przeciwko szlachcie) Austriacy wykorzystali naiwność chłopów przeciwko Polakom. Głównym dowodzącym chłopów był Jakub Szela, który razem ze swoim oddziałem palił i grabił wioski.

Polacy przestają wierzyć w niepodległość Polski. Totalna porażka powstania krakowskiego.

Powstanie styczniowe (22/23 stycznia 1863 roku)

Komitet Centralny Narodowy planował rozpoczęcie powstania. Konserwatywny polityk, Aleksander Wielopolski nie chciał dopuścić do tego, dlatego zarządził „brankę”, czyli masowy pobór do wojska carskiego. Właśnie ona spowodowała nagłe przyspieszenie decyzji o rozpoczęciu powstania. W nocy 22 na 23 stycznia 1863 roku rozpoczęło się powstanie. Komitet ogłosił się Tymczasowym Rządem Narodowym. Z doświadczenia wiedziano, że pomoc chłopów w powstaniu jest niezbędna dlatego też ogłoszono uwłaszczenie i obietnicę nadania ziemi tym bezrolnym, którzy wstąpią w szeregi powstańcze.

Główną bronią powstania styczniowego miał być element zaskoczenia. Myślano również, że większa ilość chłopów przyłączy się do powstania. Jednak, ani to ani element zaskoczenie nie zadziałał. Powstanie przyspieszone branką spowodowało, że nie było dokładnych planów walki, ani wystarczająco dużo broni i amunicji. Całe powstanie trwało 2 lata (pod koniec walka partyzancka). Po kilku miesiącach walk wiadomo było, że powstanie nie będzie miało powodzenia. W tej sytuacji Rząd Narodowy przekazał władzę dyktatorską Romualdowi Trauguttowi. Zreorganizował on wojska powstańcze i wydał dekrety o uwłaszczeniu. W 1864 roku został aresztowany i powieszony. Tak zakończyło się powstanie styczniowe.

Ostatnie z 3 powstań w XIX w. zakończyło się także niebywałą klęską jak i 2 poprzednie. Dało to oczywiście dużo do myślenia Polakom, którzy chcieli dalej odzyskać niepodległość.

Moim zdaniem walka o niepodległość Rzeczpospolitej nie mogła być prowadzona zbrojnie. Nie miało to najmniejszego sensu, dlatego, że Rosja posiadała bardzo zdyscyplinowane i bardzo dobrze wyposażone wojsko, które z łatwością mogło odpierać ataki nawet o wiele silniejszych państw (np. Francja).

Według mnie powinno się walczyć za pomocą oświaty.

Żyjąc w tamtych czasach naprawdę nie wiedziałbym jaką postawę przyjąć. Jeśli nie przystępowałbym do powstania to prawdopodobnie zostałbym uznany za przeciwnika powstania i zostałbym powieszony. Jeśli natomiast przystąpiłbym do powstania to, albo czekałaby mnie śmierć, albo zesłanie na Syberię, albo emigracja i brak możliwości powrotu do kraju. Na pewno ludzie żyjący w tamtych czasach mieli duży problem z wyborem walki o niepodległość. Jestem pełen podziwu dla tych walczących bezpośrednio w powstaniach jak i dla tych, którzy starali się odzyskać autonomię Rzeczpospolitej za pomocą oświaty.