Historia Aniołów
Figura anioła na cmentarzu w KatowicachPierwsze wyobrażenia aniołów istniały w starożytnym Egipcie i Babilonii. W religiach tych cywilizacji były całe zastępy duchów i istot, będących pośrednikami między bogami a człowiekiem. Często przedstawiano je jako uskrzydlone zwierzęta z ludzkimi twarzami. Starożytnym aniołom przypisywano pewien rodzaj cielesności, co znajduje potwierdzenie w apokryficznej Księdze Henocha. Anioły tam występujące płodziły dzieci, odczuwały głód i pragnienie. W czasach nowożytnych do tej koncepcji aniołów powrócił Emanuel Swedenborg.
Aniołowie często występują w Starym Testamencie (np. Rdz 3, 24; księgi prorockie). Biblia nie mówi jednak wiele o naturze i rodzajach tych bytów. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w pismach kabalistycznych oraz w apokryfach. Chrześcijaństwo przejęło wiarę w anioły z judaizmu. W pierwszych wiekach wśród Ojców Kościoła istniały pewne spory co do natury tych bytów. Np. Grzegorz z Nazjanzu, Jan z Damaszku czy Bazyli Wielki wyobrażali anioły jako istoty eteryczno-ogniste. Jeszcze na Soborze Nicejskim II w 787 przypisywano im subtelne ciała. Ostatecznie kwestię tę rozstrzygnął św. Augustyn: "
Anioły pełnią również ważną rolę w islamie. Wiara w nie stanowi element dogmatyki tej religii. W islamie twierdzi się, że anioły zostały stworzone przez Boga z ognia, przebywają w niebie i głównym ich zadaniem jest służba dla swego stwórcy. Pełnią także funkcję posłańców, chronią ludzi oraz spisują wszystkie ich uczynki. Koran został podyktowany Mahometowi przez anioła Dżibrila. W teologii islamu wymienia się przede wszystkim Dżibrila, Malika (strażnika ogni piekielnych), Izra'ila (anioła śmierci), Nakira i Munkara, Haruta i Maruta, Mika'ila i Azrafaela. Jedyny anioł, który odmówił Bogu posłuszeństwa to Iblis, zwany też szatanem.
Anioły w Biblii
Są istotami duchowymi nadrzędnymi względem ludzi — Ps 8, 6; Hbr 2, 7,
Stworzeni przed człowiekiem — Hi 38, 4-7,
Nie żenią się, ani za mąż nie wychodzą — Mk 12, 25,
Jest ich ogromna liczba — Ps 68, 18; Mt 24, 31; Hbr 12, 22; Ap 5, 11,
Nie należy ich wielbić — Kol 2, 18-19; Ap 19, 10; 22, 8-9; (zasada: co masz, czego nie otrzymałeś?),
Służą ludziom Hbr 1, 14; i ich ochraniają Ps 34, 8,
Służyli Jezusowi Mt 4, 11; Mk 1, 13; Łk 22, 43,
Część z nich upadła Jud 6; 2P 2, 4; i służy szatanowi Ap 12, 9; Mt 25, 41.
Rodzaje aniołów
Figura anioła na cmentarzu kościoła San Miniato al Monte we FlorencjiW interpretacjach biblijnych liczba porządków niebiańskich (chórów) waha się od 7 do 11. Ostatecznie zostały one uporządkowane w trzech triadach (podział św. Ambrożego):
Serafiny (Seraphin) (górują miłością nad innymi chórami), Cherubiny (Cherubin) (pełne wiedzy bożej), Trony (Throni) (wyróżniają się posłuszeństwem)
Panowania (Dominationes), Potęgi (Potestates) (przypisuje się im moc czynienia cudów), Cnoty lub Moce (Virtutes)
Księstwa lub Zwierzchności (Principatus) (kierują państwami i narodami), archaniołowie (Archangeli) (spełniają najważniejsze zadania), aniołowie (Angeli) (np. Anioł Stróż)
Książęta dziewięciu chórów anielskich
Serafini
Archanioł Michał, Anael, Serafiel, Jehoel, Uriel, Kemuel, Metatron, Natanael
Cherubini
Cherubiel, Ofaniel, Uriel, Zofiel, Lucyfer
Trony
Orifiel, Zafkiel, Zabkiel, Jofiel (Zofiel), Razjel
Panowania
Zadkiel, Chaszmal, Zacharael, Muriel
Cnoty
Ariel, Uzjel, Gabriel, Michał Peliel, Barbiel, Sarbiel, Haniel, Hamaliel, Tarszisz
Potęgi
Kamael, Werchiel,
Księstwa
Nisroch, Haniel, Rekuel, Cerwiel, Amael
Archaniołowie
Rafał, Uriel, Michał, Gabriel, Barbiel, Jehudiel, Barachiel,
Aniołowie
Faleg, Adnachiel, Gabriel, Chajliel
1 Lucyfer sprawował księstwo przed swym upadkiem
Lista upadłych aniołów
Archaniołowie
Według różnych tradycji różna jest ilość archaniołów. (zob. Archanioł). Znani archaniołowie to Michał, Gabriel, Rafał. Apokalipsa świętego Jana (1, 4), oraz Księga Tobiasza (12,15) mówią, że tylko 7 aniołów znajduje się najbliżej Boga. Również judaizm wyróżnia 7 aniołów wyższego rzędu, są to: Azreael, Azrafael, Dedrach, Gabriel, Michael, Rafael, Szemkiel.
Anioły upadłe
Anioł śmierci, detal z obrazu Śmierć i grabarz Carlosa SchwabegoLucyfer (łac. niosący światło) to anioł, który zbuntował się przeciw Bogu. :Zobacz: upadły anioł
Pieczęcie siedmiu aniołów
Pieczęcie siedmiu aniołów, władców 196 prowincji nieba, za pismami okultystyka Heinricha Corneliusa Agrippy
Pieczęć Aratrona, anielskiego alchemika, wodza 17 640 000 duchów
Pieczęć Betora, wodza 29 000 legionów duchów
Pieczęć Falega, pana wojny
Pieczęć Ocha, anielskiego alchemika, lekarza i czarnoksiężnika
Pieczęć Hagita, anielskiego alchemika i wodza 4000 legionów duchów
Pieczęć Ofiela, wodza 100 000 legionów duchów
Pieczęć Fula, władcy potęg Księżyca i najwyższego władcy wód
Funkcje aniołów
W chrześcijaństwie mają one dwie główne funkcje:
gloryfikującą - wysławiają chwałę i wspaniałość Boga
pośredniczącą - są posłańcami Boga, opiekunami powierzonych im osób, zanoszą ludzkie modlitwy przed oblicze Boga, oznajmiają ludziom Jego wolę, pomagają podjąć właściwą decyzję.
W Apokalipsie św. Jana anioły wymierzają kary spadające na ludzkość.
W Księdze Rodzaju cheruby strzegą wejścia do ogrodu Eden.
Anioły w sztuce
Renesansowe wyobrażenie aniołów
Barokowe wyobrażenie aniołów
Romantyczne wyobrażenie aniołów
Akademickie wyobrażenie aniołów, Wiosna, Adolphe Bouguereau
Wizja anioła w Młodej Polsce: Aniele pójdę za Tobą – obraz Jacka Malczewskiego, olej na desce, z 1901 roku. Obraz ten nawiązuje bezpośrednio do fragmentu utworu Teofila Lenartowicza Za aniołem:
Aniele! Pójdę za tobą,
Matkę i ojca zostawię,
I brata, z którym się bawię,
Nic a nic nie wezmę z sobą.
Wstąpienie do Raju H. Boscha – przedstawia wniebowzięcie zbawionych do raju. Światło na końcu tunelu to światło niebios, symbolizujące życie po śmierci, u ich progu wniebowzięci unoszą ramiona w podziwie nad pięknem nieba (gdzie jest on ukryty, co pozwala na poruszenie wyobraźni). W tunelu anioł popycha ocaloną duszę w stronę jasności.
Zwiastowanie Fra Angelico – na pierwszym planie występuje Gabriel zwiastujący dziewicy Maryi, że urodzi syna Bożego. A na drugim planie wygnanie Adama i Ewy z raju. Zostało to przedstawione tak, ponieważ Maria była znana też jako „druga Ewa”, przez którą ludzkość będzie oczyszczona z „grzechu Ewy”.
Zwiastowanie to częsty motyw malarski w twórczości Fra Angelico. Anioł i Maria najczęściej ukazani są na krużganku, przywodzącym na myśl świątynię raczej niż dom, otoczonym arkadami o cechach renesansowych, wypełniającym niemal całą kompozycję. Po lewej stronie artysta zostawia sobie zazwyczaj miejsce na ukazanie w tle ogrodu, gdzie każdy kwiat i listek oddane są z dokładnością. Maria siedzi ze skromnie pochyloną głową, pobożnie krzyżując ręce na piersi. Anioł na jego obrazach wygląda, jakby dopiero co zstąpił z niebios i jeszcze nie zdążył złożyć barwnych skrzydeł. Pochyla się ku dziewicy jakby zamierzał przyklęknąć. Fra Angelico dzieli scenę na dwie części: rozdziela przestrzeń archanioła Gabriela od przestrzeni przeznaczonej dla Najświętszej Marii Panny za pomocą jednej z kolumn dziedzińca, znajdujących się na pierwszym planie. Pozostaje tu wierny tradycji, w której podobne rozdzielenie postaci Zwiastowania było powszechne. Kolorystyka jest dobrana z wyczuciem: delikatna, stonowana, pełna harmonii, oddająca nastrój wydarzenia. W tle, w rajskim ogrodzie ukazane jest wygnanie z Edenu pierwszych ludzi, np. w Zwiastowaniu znajdującym się w Muzeum Prado. Żywa soczysta zieleń roślinności kontrastuje ze sceną główną, utrzymaną w jasnych barwach różu, błękitu, złota i bieli. Sklepienie nad Marią i aniołem przypomina niebo usiane gwiazdami. Stroje postaci, aureole i złote skrzydła Gabriela są namalowane z ogromną precyzją i dbałością o szczegóły. Na różowej sukni anioła widać liczne plisy i złote hafty, a na jego skrzydłach można liczyć błyszczące piórka, zaś okrągłe aureole przypominają wytłoczone w bogate ornamenty złote tarcze. W obrazie tym obecność Boga została zaznaczona w sposób wyraźny i nie pozostawiający wątpliwości. Boska ręka z nieba kieruje między swego posłańca i Panienkę złocisty snop światła, a w nim maleńkiego gołębia – symbol Ducha Świętego. Oprócz tego, wizerunek Boga pojawia się jako płaskorzeźba na zewnętrznej ścianie dziedzińca, ponad sceną zwiastowania, tuż nad kolumną rozdzielającą postaci. Wygląda to tak, jakby przyglądał się objawieniu i sprawował nad nim pieczę. Cała scena tchnie ciszą, skupieniem, świętością. Twarze i dłonie archanioła i Marii wyrażają uroczyste natchnienie, mają w sobie coś nieziemskiego, a ich oczy spotykają się w milczącym porozumieniu.