Renesans

Wyjaśnienie nazwy
Nazwa Renesans pochodzi od francuskiego słowa renaissance, które oznacza powtórne narodziny. W polskim literaturoznawstwie epokę tę określa się również mianem Odrodzenia. Był to bowiem czas, w którym odrodził się po pierwsze człowiek, po drugie nauka i sztuka, po trzecie starożytność, po czwarte wreszcie – odrodziła się ciekawość świata.

Czas trwania
Renesans trwał we Włoszech od XIV w. do XVI w., a w krajach północnej Europy od końca XV w. do końca XVI w. (w Polsce od XVI w. do lat trzydziestych XVII w.).

Główne założenia
Humanizm - Znacząca idea umysłowa epoki, która wpłynęła na wiele dziedzin życia. Nazwa tego prądu pochodzi z języka łacińskiego - "humanitas" - i oznacza człowieczeństwo. Hasło to oznaczało, że najważniejszy jest człowiek, to on stoi w centrum wszystkiego. W prawdzie znaczy to samo co antropocentryzm, czyli ogólne zainteresowanie człowiekiem, jego sprawami, problemami.

Reformacja - Była sprzeciwem wobec nadużyć w katolicyzmie. Przyczyniała się rozwojowi tolerancji i otwarciu ludzi na inne wierzenia; zapoczątkował ją Marcin Luter w 1517 roku. To doprowadzało do zmian także wewnątrz kościoła katolickiego. Narodziły się różne nurty wyznań protestanckich. Duch renesansowej odnowy pojawił się także w religii, przynosząc nowe.

Przedstawiciele w Europie
Literatura: William Szekspir (angielski poeta, dramaturg, aktor), Thomas More (angielski mąż stanu i pisarz polityczny), Erazm z Rotterdamu (holenderski filolog, filozof, literat, teolog i pedagog), Giovanni Boccaccio (pisarz włoski), Michel De Montaigne (francuski pisarz i filozof-humanista), Francois Rabelais (francuski pisarz i humanista), Miguel Cervantes (hiszpański pisarz, twórca nowożytnej powieści europejskiej).

Sztuka: Michał Anioł, Leonardo Da Vinci, Filippo Brunelleschi, Rafael Santi, Donato Bramante, Tiziano Vecellio, Lodovicio Ariosto, Baltazare Castiglione, Niccolo Machiavelli, Pierre Lescot, Pieter Bruegel, El Greco.

Filozofia i nauka: Gerard Kremer, Georg Bauer, Andreas Vesalius, Erazm z Rotterdamu, Migiel Servet.

Przedstawiciele w Polsce
Mikołaj Rej - był uważany za ojca literatury pięknej, pisał dzieła oryginalne i ukazujące obraz życia narodu (w renesansie naród to szlachta i ludzie z warstw społecznych). Był pierwszym świeckim autorem. Miał oryginalny styl i pisarski język, który przypominał język mówiony. W swoich utworach mówił jak żyć i postępować. Pisał po polsku, "Polacy nie gęsi i swój język mają".

Jan Kochanowski - najwybitniejszy twórca renesansowy. Dbał o swój styl, formę uprawianych gatunków, artyzm języka i wszechstronną wiedzę. Znał łacinę, grekę i hebrajski. W swoich utworach nawiązywał to antyku. Widział wielkie wartości natury i wsi. Wielbił człowieka. Wprowadzał zupełnie nowe zwyczaje (w "Trenach" opisywał osobę nikomu wcześniej nieznaną).

Andrzej Frycz Modrzewski (pisarz polityczny), Piotr Skarga (jezuita, teolog, pisarz i kaznodzieja), Konrad Celtes (niemiecki, humanista), Filip Buonaccorsi (włoski poeta humanista i prozaik), Mikołaj Kopernik (najwybitniejszy uczony renesansu-astronom), Grzegorz z Sanoka, Klemens Janicki oraz artysta Stanisław Samostrzelnik.

Literatura - rozwój szesnastowiecznej sztuki zaznaczył się wyraźnie w literaturze, która przeżywała prawdziwy renesans. Do literackiego języka na trwale weszła polszczyzna. Literatura stała się samodzielną dziedziną sztuki, nieuzależnioną już od narzucanych celów, pisarz podejmował temat, który go zajmował, nie musiał przy tym spełniać żadnego odgórnego planu. Oderwanie się literatury od Kościoła i religii pozwoliło jej znacznie rozszerzyć tematykę oraz sposób poruszania poszczególnych zagadnień.

Sztuka - sztuka renesansu odzwierciedlała idee epoki. Cechowała ją harmonia formy, spokój, statyczność, jasność konstrukcyjna, piękno osiągane poprzez zastosowanie określonych proporcji (wzorowanych na antycznych). Łączono tematyki dzieł np. motywy mitologiczne współistniały z chrześcijańskimi. Twórczość renesansowa sławiła człowieczeństwo i piękno świata widzialnego, rezygnując ze skrajnie duchowego podejścia do sztuki, jakim charakteryzował się okres średniowiecza.

Nauka i Filozofia - główną filozofią renesansu było zainteresowanie człowiekiem, cała literatura i sztuka opierała się właśnie na nim. Nauka była również bardzo ważna-każda jednostka powinna dbać o wykształcenie.