Kultura starożytnej Grecji

Kultura grecka
Starożytna kultura grecka była na najbardziej zaawansowanym etapie rozwoju z pośród kultur antycznych, świadczą o tym dokonania sztuki greckiej. Sztuka grecka sięga swych źródeł aż do X wieku p.n.e. i intensywnie rozwijała się do około IV wieku p.n.e. Rozwój ten możemy podzielić na kilka etapów, okresów:
• Archaiczny (IX - VI w p.n.e.) rozwój rzeźby, to początki filozofii, teatru i pisarstwa.
• Klasyczny (V - IV w p.n.e.) kwitło malarstwo, dramat i architektura ( np. Świątynia Zeusa w Olimpii)
• Hellenistyczny (III - I w p.n.e.) w planowy sposób powstają całe zespoły budowli, miasta, budowano coraz większe obiekty.
Wpływy sztuki greckiej sięgały daleko poza granice okolic Aten, silne wpływy odnajdziemy w sąsiadujących krajach jak np. Macedonii. Jako pierwszy z tych trzech okresów zapanował styl geometryczny, stosowany przez przedstawicieli plemion jońskich i doryckich. Nazwa wywodzi się od sposobu przyozdabiania naczyń w geometryczne wzory mianowicie trójkąty, zygzaki, gwiazdki itp. Z upływem czasu doskonalono techniki ozdabiania wskutek tego wzory były coraz bardziej skomplikowane. W oparciu kształty geometryczne przedstawiano także postacie ludzi i zwierząt. Wizytówka dokonań z tego okresu to wazy dipylońskie z VIII wieku p.n.e.. W rzeźbiarstwie dominują gliniane figurki ludzi i zwierząt, służyły one najczęściej jako wota na ołtarzu. W poezji tego kresu dominują epokowe dzieła Homera. W architekturze pierwsze znane budowle to domostwa z przedsionkiem i portykiem na kolumnach, jako budulec służyło drzewo. Postęp w budownictwie Siwickich domów, przekładano później te doświadczenia w świątyniach z drewna i gliny o dwuspadowym dachu. Dach wysoki oparty na kolumnach, po obu stronach sklepiał się w dwa trójkątne przyczółki. W architekturze greckiej dominowały trzy główne style:
- Styl dorycki - świątynie stoją na trzystopniowym podwyższeniu, kolumny pozbawiane są baz a ich trzony są złożone z bębnów, natomiast kapitel dorycki skalda się z zaokrąglonej poduszki i płyty nad nią. Katedra w Syrakuzach na Sycylii, przykład stosowania wyżej wymienionego stylu w budowli sakralnej, również w Atenach na Akropolu odnajdziemy świadectwa porządku doryckiego. W Akropolu znajduje się Partenon ku czci bogini Ateny.
- Styl joński - różnica polega na tym ze kolumny właściwie są kanelowanie. Na kapitel złożone są dwa ślimacze, zwane wolutami. Erechtejon zbudowano w porządku jońskim w r. 421 była to świątynia wzniesiona na część Atenie i Posejdonowi.
- Styl koryncki - najpóźniej stosowany, różnicą wobec poprzedniego stylu dotyczy tylko Kapitolu. Trzon opływają liście akantu, ponacinane brzegami. Natomiast z wnętrza nich wyrastają nici lub łodygi, zwinięte w małe woluty.
Style te każdorazowo dopracowane były w szczegółach, budowle świątyń greckich były wtapiane w krajobraz, nie górują nad nim, podkreślając harmonie i spokój.
W całej Grecji odnajdziemy ślady budowli poszczególnych stylów architektonicznych, np. na Olimpie odnajdziemy świątynie Zeusa zbudowana według wzorca doryckiego, w okolicach akropolu wzniesiono teatr Dionizosa, we węgorzy usytuowane w kształcie luku lawy dla kilkudziesięciu tysięcy widzów, którzy spoglądali na scenę gdzie znajdowała się także wydzielone miejsce na chor. Aktorzy w starożytnym teatrze, to mężczyźni grający w maskach, poruszający się na wysokich koturnach, specjalne sandały.
W Olimpii znajdowała się Świątynia Zeusa, jak również miejscowość Delfy, miejsce kultu Apolla, gdzie znajdowały się słynne wyrocznie. U stóp Akropolu powstał teatr Dionizosa, pierwowzór innych tego rodzaju budowli na otwartym powietrzu. Na stokach wzgórza w półkolu wycięto ławy dla trzydziestu tysięcy widzów. Przed niewielką sceną było miejsce chóru. Aktorzy występowali w maskach, a na nogi wkładali sandały-koturny.
Rzeźbiarstwo to kolejna dziedzina, w której grecy także osiągnęli doskonałość. Początki sztuki rzeźbiarstwa sięgają VII wieku p.n.e. i jej rozwój kontynuowało przez kolejne 1000 lat. W okresie archaicznym artyści rzeźbili głównie w drewnie a swoje postacie ozdabiali w szaty. Dopiero później rozpoczęto wykuwać rzeźby w kamieniu i brązie, choć cechy anatomii ludzkiej były tylko zaznaczone. W kolejnym okresie zaczyna się naturalistyczne oddawanie rzeźbionej postaci często także w ruchu. Do najsłynniejszych przedstawicieli sztuki rzeźbiarstwa w starożytnej Grecji należeli Pliniusz, który stworzył Doryforosa- młodzieńca niosącego włócznię, Myron, autor Dyskobola i oczywiście Fidiasz, który zdobył sławę postaciami Ateny i Zeusa Olimpijskiego oraz Praksyteles autor posągu Hermesa z małym Dionizosem" i posągu "Apollo z jaszczurką". Właśnie w okresie stylu pięknego rzeźby były bardziej dekoracyjne a także lepiej plastycznie przedstawione. Skopas kolejny grecki rzeźbiarz, który przeobrażał prosta rzeźbę w cos pięknego dekoracyjnego w swych rzeźbach wyrażał swoje namiętności. W poczet jego dzieł zaliczamy głowy z Egei i Heraklesa. Natomiast w okresie hellenizmu dominuje idealizm widoczny najlepiej w dwóch dziełach z VI wieku p.n.e. mianowicie świątynia Diany i grobowiec Mauzolosa. Najbardziej rozpowszechnione rzeźby z tego okresu to: Nike z Samotraki i Byk Farnezyjski. To także okres gdzie powstaje siedem z najwspanialszych budowli na świecie uważane za cuda świata starożytnego, aczkolwiek nieliczne z nich przetrwały do dnia dzisiejszego. Kres świetności rzeźbiarstwa w Grecji przypada na początki IV wieku n.e.