Geografia. Lodowce i lądolody.

Cała praca również w załączniku

Geografia.
Lodowce i lądolody.
Lodowce powstają na obszarach gdzie więcej śniegu przybywa niż topnieje. ( granica wiecznego śniegu ) Granica ta w zależności od szerokości geograficznej, przebiega na różnej wysokości. W miejscach gdzie gromadzi się dużo śniegu, śnieg przemienia się w firn. Firn – powstaje on na skutek wielokrotnego topnienia i zamarzania śniegu. Gdy grubość pokrywy firnowej przekracza 50 m, ciężar i ciśnienie powodują przekształcenie się dowolnych warstw w niebieski lód lodowcowy.. Miejscem gdzie zachodzi ten proces to pole firnowe. Lód lodowcowy pod naporem wyżej leżących warstw wyciskany jest na boki. W rezultacie działania siły grawitacji zaczyna pełzać w dół. Wtedy masy lodu przesuwają się. W ten sposób wynoszą się z pola firnowego : okruchy skalne i drobne cząstki mineralne. W miejscach ubytku powstają miskowate zagłębienia zwane cyrkami lub karami lodowcowymi. Gdy te zagłębienia wypełnione są wodą, tworzą jeziora polodowcowe. W ich otoczeniu ze stromych zboczy stacza się żlebami materiał skalny. ( Materiał ten obecnie tworzy stożki piargowe) Okruchy skalne i drobne cząstki mineralne, które niesie lodowiec, są gromadzone w postaci moreny. Morena czołowa : powstaje z materiału nagromadzonego przed czołem lodowca. cofający lodowiec pozostawia po sobie tą morenie denna W dolinach polodowcowych występują wały moren bocznych usypanych z materiału pochodzącego z niszczonych zboczy. Spływający lodowiec przekształca zbocza dawnych dolin rzecznych. Transportowany przez niego materiał skalny pogłębia dno takiej doliny i podcina otaczające ją stoki. Wskutek tego dolina przybiera kształt litery u. LĄDOLODY. Lądolód – lodowiec kontynentalny. ( zajmuje ogromne powierzchnie ) Ich grubość też jest bardzo duża. Na ziemi występują dwa lądolody ( oba są na biegunach ). Pierwszy lądolód znajduje się na Antarktydzie pokrywa on 95.5% powierzchni, osiąga grubość ponad 400 m. Drugi lądolód znajduje się na Grenlandii a jego grubość wynosi ok. 3500 m. Obecny zasięg lądolodu jest o wiele mniejszy niż w plejstocenie, kiedy to lądolód skandynawski pokrywał ogromne obszary półkuli pól nocnej. Ustępujący lądolód pozostawił po sobie typowy krajobraz polodowcowy.. Charakteryzuje się on dużą ilością jezior i wzgórz morenowych. W Polsce krajobraz można spotkać przede wszystkim n pojezierzach. Na tych obszarach znajdują się jeziora rynnowe, morenowe oraz oczka wytopiskowe. Występują tam także formy akumulacji lodowcowej :wały moren czołowych, obszar moreny dennej. Wody które pochodzą z topniejącego się lodowca zasilały duże rzeki. Te rzeki wyżłobiły szerokie i głębokie pradoliny ( występują w Polsce środkowej i północnej.) Wody lodowca utworzyły takie formy, jak piaszczyste stożki sandrowe i ozy. Przekrój przez pole firnowe Śnieg Firn Lód lodowcowy. Glacjologia – nauka zajmująca się lodowcami i lądolodami.

DZIAŁALNOŚĆ WIATRU.
Wiatr jest czynnikiem modelującym powierzchnie Ziemi. Jego działalność jest widoczna na pustyniach.
Pustynia – na tych terenach opady są bardzo małe a rośliny pokrywają mniej niż 10 % powierzchni.
Pustynia może być obszarem o wysokiej temperaturze powietrza. Niektóre pustynie kontynentalne ( położone daleko od morza) charakteryzują się mroźną zimą.
Do pustyń zaliczamy obszary na Antarktydzie i Grenlandii. Nazywamy je pustyniami lodowcowymi.
Na pustyniach odnotowano zarówno :
- najniższą temperaturę ( Sahara 57,8˚C)
- najniższą temperaturę ( Antarktyda -89.2˚C)
Pustynie powstały na skutek zjawisk klimatycznych bądź działania prądów morskich.
Z powodu niewielkiej ilości opadów w strefie zwrotnikowej powstały pustynie :
- Libijska
-Arabska
- Sahara
- Kalahari
- Wielka Pustynia Wiktorii.
Pustynie te nazywamy zwrotnikowymi.
W głębi lądów, gdzie opadów też jest mało powstały pustynie kontynentalne :
- Gobi
- Kara-kum
- Takla-Makan
Powstały jeszcze pustynie nadmorskie :
- Namib
- Atakama
Pustynie dzielimy na.
- skalisto-kamieniste (hamada)
- żwirowe (serir)
- piaszczyste ( erg )
- ilaste ( takir albo playa).
Wszytskie rodzaje tych pustyń charakteryzują się niedostatkiem wody, brakiem roślinności i silnymi wiatrami. ( silne wiatry – czynnik rzeźbotwórczy)
W miejscach gdzie wiatr wywiewa szczątki skalne powstają zagłębienia – nazywamy je niecki deflacyjne.
Jeżeli dno takiej niecki obniży się aż do poziomu wód gruntowych, możliwy jest rozwój roślinności i powstanie oazy.
Nieraz bywa ze taka niecka schodzi poniżej poziomu morza. ( Przykład – obniżenie Al.-Kattara Egipt, gdzie depresja sięga 133 m p.p.m.)
Niesiony przez wiatr pył i piasek szlifuje podłoże i „atakuje:” napotkane przeszkody.
Niszczenie powierzchni skalnej poprzez uderzenia w nią ziarnami piasku i okruchami skał nosi nazwę korazji.
Skutkiem tego zjawiska są grzyby skalne na pustyniach.
WYDMY !!
Wydmy dzielimy na :
- Barchan.
- Wydma paraboliczna
Barchan.
W tym wypadku ramiona wydmy szybciej się przesuwają niż jej piasek.Tu jednak nie ma czynnika hamującego, czy roślinności i wody.

Wydma paraboliczna
Spotykamy je na obszarach pustynnych gdzie klimat jest bardzo wilgotny. Na ramionach wydm znajduje się piasek i jest wilgotniejszy. Występuje tu mała roślinność,.Hamuje ona ruch krańcach wydm. W rezultacie środek wędruje szybciej.