Poradnictwo zawodowe- Akty prawne,John L. Holland - założenia,Anna Roe

Poradnictwo zawodowe- Zagadnienia z wykładu
prowadzenie- Dr. E. Sarzyńska


AKTY PRAWNE
- Konstytucja RP z dnia 2.04.1997r. (art. 65) – podstawowy akt prawny , z którego wynika konieczność organizowania i wspierania poradnictwa zawodowego
- Ustawia z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty – zobowiązuje placówki oświatowe „do przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia”.

Akty prawne obowiązujące w systemie oświaty
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 15 stycznia 2001 r. „w sprawie szczegółowych zasad działania poradni psychologiczno-pedagogicznych i innych publicznych poradni specjalistycznych oraz ramowego statutu tych poradni.
Podkreśla, że poradnie udzielają pomocy uczniom w dokonywaniu wyboru kierunku kształcenia, wyboru zawodu.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 21 maja 2001 r. „w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół”
Dyrektorzy mają obowiązek określenia w statucie wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.
Zamieszczono w nim zapis, że w szkole doradztwem zawodowym może zajmować się, poza pedagogiem i psychologiem, również szkolny doradca zawodowy. Określona ono zadania doradcy zawodowego oraz wymagania, co do jego kwalifikacji.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 maja 2004 r. „w sprawie zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych”.
Zostały w nim określone wskaźniki działań min. związane z orientacją zawodową i planowaniem kariery uczniów.
Akty prawne obowiązujące w Publicznych Służbach Zatrudnienia
Podstawowy akt prawny w Publicznych Służbach Zatrudnienia:
- Ustawa z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Określa, że poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa polega na udzielaniu bezrobotnym i innym osobom poszukującym pracy pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia oraz pracodawcom w doborze kandydatów na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych
Zasady poradnictwa zawodowego:
- Dostępności usług
- Dobrowolności korzystania z usług
- Równości w korzystaniu z usług
- Swobody wyboru zawodu i miejsca zatrudnienia
- Bezpłatności
- Poufności i ochrony danych osobistych
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
z dnia 2 marca 2007 r.
w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia przez publiczne służby zatrudnienia usług rynku pracy
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 20 października 2004 r. w sprawie trybu nadawania licencji zawodowych pośrednika pracy i doradcy zawodowego
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dn. 8.12.2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowych zadań i organizacji Ochotniczych Hufców Pracy

John L. Holland - założenia
Do poszczególnych zawodów predysponuje ludzi własna osobowość oraz wiele czynników wywodzących się z ich otoczenia. Wybór zawodu jest pochodną połączenia osobistych zainteresowań z możliwościami, jakie stwarza świat pracy.
John L. Holland - założenia
Wyróżnia sześć dominujących typów osobowości zawodowej i sześć odpowiadających im środowisk pracy:
- Typ realistyczny - reprezentowany jest przez osoby, które lubią pracować z narzędziami i maszynami. Posiadają sprawności manualne, związane z mechaniką. Określane są jako wykwalifikowane, konkretne, uzdolnione technicznie lub mechanicznie. Podejmują pracę w zawodach takich, jak na przykład mierniczy, rolnik, elektryk
- Typ badawczy - osoby tego typu lubią w swojej pracy stykać się z abstrakcyjnymi pojęciami, lubią też tworzyć teorie. Dążą do zrozumienia otaczającego świata i poszukują prawdy. Mają zdolności matematyczne i naukowe. Określane są jako racjonalne, posiadają umiejętność abstrakcyjnego i analitycznego myślenia. Podejmują pracę w zawodach między innymi takich, jak biolog, fizyk, chemik, technolog medyczny
Typ artystyczny - jednostki tego typu preferują zachowania kreatywne umożliwiające wyrażanie samego siebie. Lubią rozwijać pomysły i koncepcje. Posiadają zdolności artystyczne: pisarskie, muzyczne lub w innych dziedzinach sztuk pięknych. Określane są jako twórcze, o rozwiniętej wyobraźni i dużym poczuciu estetyki. Podejmują pracę w zawodach takich, jak muzyk, malarz, pisarz, dekorator wnętrz, aktor
Typ społeczny - osoby tego typu chcą pomagać ludziom, informować i uczyć innych. Posiadają rozwinięte umiejętności społeczne. Określane są jako współpracujące, empatyczne, cierpliwe. Podejmują pracę w zawodach takich, jak na przykład nauczyciel, psycholog, opiekun społeczny
Typ przedsiębiorczy - osoby tego typu lubią pracę z ludźmi ukierunkowaną na korzyści materialne. Posiadają umiejętności przywódcze i komunikowania się. Określane są jako energiczne, rozmowne, pewne siebie. Podejmują pracę w takich zawodach, jak na przykład akwizytor, zarządca, przedsiębiorca
Typ konwencjonalny - osoby tego typu preferują pracę z danymi, ich porządkowanie i strukturalizację. Posiadają zdolności urzędnicze i rachunkowe. Są określane jako zorganizowane, praktyczne, ulegle. Podejmują prace w takich zawodach, jak na przykład księgowy, kasjer, urzędnik bankowy, sekretarka
Analogicznie do sześciu kategorii osobowości można wyróżnić sześć typów środowisk pracy. Zaliczamy do nich: realistyczne, badawcze, artystyczne, społeczne, przedsiębiorcze, konwencjonalne. Środowisko tworzą osoby o określonym typie osobowości, problemach i wymaganiach zawodowych oraz właściwości fizyczne tego środowiska. Ludzie w określonych grupach zawodowych mają podobne wzorce osobowości i reagują na wiele sytuacji w podobny sposób.
Interakcja pomiędzy osobowością, i środowiskiem pracy, w którym funkcjonuje jednostka, wpływa na jej zachowanie. Rezultaty tej interakcji mogą być różne: wybór i zmiana szkoły oraz pracy, osiągnięcia zawodowe, określony poziom kompetencji i zachowania społeczne.
Czynniki wpływające na jakość relacji pomiędzy jednostką i środowiskiem
- spójność,
- zróżnicowanie,
- tożsamość,
- zgodność (zbieżność),
- możliwość obliczania wskaźników interpretacyjnych.
Narzędzia diagnozy J. Hollanda:
- Kwestionariusz Preferencji Zawodowych - KPZ (Vocational Prefence Inventory),
- Zestaw do Samobadania -ZdS - metoda badania zainteresowań oraz preferencji zawodowych. Jest przystosowany do samodzielnego stosowania przez badanego.
Ocena teorii:
- Nie uwzględnia aspektu rozwojowego,
- Dzięki tej teorii badani mogą swoją pracę scharakteryzować jako profil o sześciu kategoriach.
- Porównanie profilu osobowości z profilami pracy umożliwia określenie obszarów największej zgodności i niezgodności w zakresie czynności, kompetencji i uzdolnień, a tym samym na wyjaśnienie przyczyn braku satysfakcji zawodowej.

Anna Roe
Podstawowe założenia teorii
- Dziedziczność określa granice rozwoju wszystkich cech indywidualnych, lecz wpływ dziedziczności zależy od rodzaju tych cech i od granic ich rozwoju. Dziedziczność determinuje silniej i w sposób bardziej specyficzny uzdolnienia intelektualne i temperament niż takie cechy jak zainteresowani
- Rozwój cech dziedzicznych zależy od doświadczenia życiowego każdego człowieka, czyli od: kultury, cywilizacji, w której żyje czy poziomu społeczno-ekonomicznego jego rodziny
- Rozwój zainteresowań, postaw i innych cech osobowości w małym stopniu zależy od dziedziczności, jest raczej zdeterminowany przez indywidualne doświadczenia życiowe. Kierunki tego oddziaływania są uwarunkowane satysfakcjami i frustracjami z okresu wczesnego dzieciństwa. Zależą one więc od siły różnych potrzeb i od sposobów ich zaspokajania.
- Doświadczenia okresu dzieciństwa kształtują sposób zaspokajania potrzeb. Przy czym:
- Potrzeby, które są normalnie spełniane, nie staną się czynnikami nieświadomej motywacji
- Potrzeby wyższego rzędu (w sensie hierarchii Masłowa) znikną całkowicie, jeśli są bardzo rzadko realizowane. Potrzeby niższego rzędu, jeśli są rzadko realizowane, staną się dominującymi czynnikami motywacyjnymi i zablokują występowanie potrzeb wyższego rzędu
- Potrzeby, które są realizowane z bardzo dużą zwłoką, staną się podświadomymi czynnikami motywacyjnymi w określonych warunkach.
Klasyfikacja zawodów (1956r.):
- Usługi (świadczone innym ludziom).
- Biznes (kontakty gospodarcze typu twarzą w twarz).
- Organizacja (w przemyśle, handlu lub administracji).
- Technologia (zawody techniczne, produkcja, remont, transport).
- Natura (zawody wykonywane na wolnym powietrzu, takie jak rolnictwo, leśnictwo, górnictwo, rybołówstwo)
- Nauka (teoria i zastosowania naukowe).
- Kultura (dbałość o zachowanie szeroko rozumianego dziedzictwa kulturowego).
- Sztuka i rozrywka (aktywna twórczość artystyczna).
Podział zawodów:
- zawody zorientowane na ludzi (innych lub siebie) — grupy I, II, III, VII, VIII
- na zawody zorientowane na rzeczy — grupy IV, V, VI

Klasyfikacja postaw rodzicielskich A. Roe:
- Emocjonalna koncentracja na dziecku:
- ochranianie czyli nadopiekuńczość
- wymagania
- Unikanie dziecka:
- zaniedbanie
- odrzucenie
- Akceptacja dziecka:
- przypadkowa
- kochająca
A. Roe rozróżniła zachowania rodziców na:
- Zachowania sprzyjające kształtowaniu się u dziecka nastawienia na ludzi (zachowania opiekuńcze i wymagające),
- Zachowania sprzyjające nastawieniu na rzeczy, typowe dla tych dzieci, których rodzice przejawiają postawą unikania lub przypadkowej (niepełnej) akceptacji.

Wpływ postaw rodzicielskich na wybory zawodowe:
- Zainteresowania służbami społecznymi wiąże się na ogół z nastawieniem na innych - z miłością lub nadmienią opiekuńczością w traktowaniu dziecka, ale także mogą być wynikiem chłodu uczuciowego w kontakcie z dzieckiem, nadmiernych wymagań.
- Zainteresowania techniką wiąże z beztroskim traktowaniem dziecka opartym na akceptacji,
- Zainteresowania naukami przyrodniczymi z odrzucaniem i chłodem emocjonalnym w stosunku do dziecka
Wybory zawodowe:
- Osoby, u których dominuje orientacja na osoby, wybierają zawody wymagające zdolności werbalnych ( usługowe, handlowe, kulturalne, artystyczne), a także częściowo zawody związane z organizacją i zarządzaniem.
- Osoby, u których obserwujemy orientację na rzeczy, wybierają zawody techniczne, przyrodoznawcze lub zawody wolne.
Ocena teorii:
- Klasyfikację zawodów A. Roe uznano za element jej koncepcji o największej wartości, a propozycja uwzględnienia czynnika orientacji w kierunku ludzi i przedmiotów była wykorzystana w innych teoriach.
- Ważne dla rozwoju doradztwa okazały się przemyślenia, które podkreślały wagę wczesnodziecięcych doświadczeń i niezaspokojonych potrzeb w kształtowaniu się ważnych projektów życiowych i zawodowych.
Proces doradczy w oparciu o teorię A. Roe:
- Podjęcie przez doradcę działań zmierzających do lepszego zrozumienia przez kandydata do zawodu własnej hierarchii potrzeb
- Porównania jej z możliwościami ich zaspokojenia, jakie oferuje konkretna praca.