Co to jest przysłówek?
za Słownikiem Języka Polskiego PWN:
nieodmienna część mowy nazywająca cechę i określająca czasownik, przymiotnik lub inny przysłówek, np. wesoło, ciemno, jasno
Przysłówek występuje zazwyczaj w połączeniu z:
- czasownikiem - głośno krzyczeć, wyraźnie mówić
- przymiotnikiem - niezwykle czarujący, bardzo ładny
- innym przysłówkiem - niezmiernie miło, okropnie głośno
Na jakie pytania odpowiada przysłówek?
- jak? dobrze, niezręcznie, brzydko
- gdzie? pomiędzy, wszędzie, daleko
- kiedy? jutro, pojutrze, wieczorem
Podział przysłówków
| ze względu na pochodzenie | ze względu na funkcje | ze względu na znaczenie |
|---|---|---|
| pierwotne: wczoraj, niechcący, dziś, pochodne (pochodzą od rzeczowników i przymiotników): ładny (przymiotnik) - ładnie zielony (przymiotnik) - zielono nastrój (rzeczownik) - nastrojowo ideał (rzeczownik) - idealnie dzień (rzeczownik) - dziennie | jakościowe - określają czasowniki lub przymiotniki, np: - biegać szybko - bardzo ładny okolicznościowe - określają rzeczowniki lub czasowniki, np: - jazda kłusem - chodzenie boso - napisał wczoraj - odwiedzi jutro</td> | przysłówki czasu jutro, teraz, nigdy, chwilami, zimą, sporadycznie przysłówki miejsca<br>gdzieś, pomiędzy, wysoko, nieopodal, przysłówki sposobu ładnie, niebrzydko, ciekawie, ukradkiem, razem, przypadkiem |
Jak tworzymy przysłówki?
Przysłówki odrzeczownikowe powstają od narzędnika l.p., np: bok - bokiem, kłus- kłusem
Przysłówki odprzymiotnikowe tworzymy przez dodanie do tematu przymiotnika przyrostka -e lub -o, np: kolorowǀy - kolorowo, pięknǀy - pięknie
Przysłówek a wyrażenie przyimkowe
Przysłówek wraz z przyimkiem (w, na, pod, w, dla, spoza) tworzy tzw. wyrażenie przyimkowe, np: na bosaka, za rogiem, za późno, po swojemu, po kryjomu;
Stopniowanie przysłówków
Przysłówki, które pochodzą od przymiotników i określają cechę o zmiennym natężeniu podlegają stopniowaniu.
Stopniowanie przysłówków może być regularne, nieregularne lub opisowe:
- regularne: szybko - szybciej - najszybciej
- opisowe: kolorowo - bardziej kolorowo - najbardziej kolorowo
- nieregularne: źle - gorzej - najgorzej
UWAGA! Stopniowaniu nie podlegają przysłówki określające niezmienną cechę, np: sztucznie, wiecznie,
Nie z przysłówkami
“Nie” z przysłówkami piszemy w stopniu równym łącznie. W stopniu wyższym i najwyższym rozłącznie.
niełatwo - nie łatwiej - nie najłatwiej
“Nie” z przysłówkami, które nie pochodzą od przymiotników piszemy rozłącznie, np: nie tylko, nie zawsze, nie dziś;
Przysłówek w pigułce
1. Przysłówki są nieodmienną częścią mowy.
2. Przysłówki odpowiadają na pytania jak? gdzie? kiedy?
3. Przysłówki nie stanowią samodzielnej wypowiedzi; tworzą związki składniowe z czasownikami lub przymiotnikami, które są wobec nich nadrzędne.
4. Łączą się z rzeczownikami ale tylko odczasownikowymi (jedzenie po kryjomu, chodzenie boso, pisanie piórem).
5. W zdaniu przysłówek najczęściej pełni funkcję okolicznika.
6. Przysłówki łączą się z przyimkami, tworząc wyrażenia przyimkowe, np: u góry, w dole, po cichu
7. Przysłówki odprzymiotnikowe mogą podlegać stopniowaniu.
