z bożej łaski
z bożej łaski
‘o kimś mało zdolnym, kto nie umie czegoś robić dobrze’; wyr. określ. relig.; Ale pamiętajmy o naszych z bożej łaski bohaterach . – „Angora”.
Z cicha
‘ktoś z pozoru cichy, potulny, a w rzeczywistości zdolny do przewodzenia towarzystwu, bystry, inteligentny; ktoś, kto nagle mówi, robi coś zaskakującego, kto nieoczekiwanie ujawnia swoje prawdziwe cechy, możliwości’; wyr. określ. (o funkcji przym., także w formie ścichapęk). W stp. nie było wyrazu hałas, zastępowano go pukiem, stukiem, trzaskiem; wyrażenie oznacza więc, że to,co się wydawało ciche, nagle stało się hałaśliwe; Oto nasza z cicha pęk. – TVP 1.
z cicha pęk
z cicha pęk
‘ktoś z pozoru cichy, potulny, a w rzeczywistości zdolny do przewodzenia towarzystwu, bystry, inteligentny; ktoś, kto nagle mówi, robi coś zaskakującego, kto nieoczekiwanie ujawnia swoje prawdziwe cechy, możliwości’; wyr. określ. (o funkcji przym., także w formie ścichapęk). W stp. nie było wyrazu hałas, zastępowano go pukiem, stukiem, trzaskiem; wyrażenie oznacza więc, że to,co się wydawało ciche, nagle stało się hałaśliwe; Oto nasza z cicha pęk. – TVP 1.
z dnia na dzień
‘stopniowo, powoli, ale systematycznie’; ‘szybko, nagle, niespodziewanie’; wyr. określ.; Chyba każdy widzi, że ten chłopak robi postępy z dnia na dzień.
z drugiej ręki
z drugiej ręki
‘nie z pierwszego źródła, przez czyjeś pośrednictwo, o towarze; używanym’; wyr. określ.; Nadal najtańsze są podręczniki z drugiej ręki.
z duszą na ramieniu
‘z wielkim strachem, z niepokojem, z obawą’; wyr. określ.; Do sali, gdzie odbywała się matura wchodziliśmy z duszą na ramieniu. – Internet.
z dużej chmury mały deszcz
z dużej chmury mały deszcz
‘o sytuacji, gdy efekty osiągnięte są zbyt małe w stosunku do planowanych lub zapowiadanych’; fraza, przyr.;
z dziada pradziada
z dziada pradziada
‘od dawna, od wielu pokoleń, od zawsze’; wyr. określ., zwycz.; Te ziemie za rzeką należały z dziada pradziada do naszej rodziny. – „Prodoks”.
z głową
‘rozsądnie, racjonalnie, mądrze’ (zwykle w połączeniu z czas.: robić coś, postępować, działać itp.); wyr. określ.; Mam bardzo dobrego syna, wszystko robi z głową, jest człowiekiem uporządkowanym i bardzo aktywnym. – TVN.
z głupia frant
z głupia frant
‘chytrze, udając naiwnego’; wyr. określ. – ukrywa dawną, rzeczownikową odmianę przym. głupi , natomiast frant to dawne określenie człowieka chytrego, podstępnego, spryciarza; (…) ale są i fuszerzy obrzydliwi, niedźwiedzie źle się przysługujący; albo też judasze z miną z głupia frant, dobroduszną i obleśną, źle podpowiadający. – K. Makuszyński, Bezgrzeszne.
z innej beczki
‘na inny temat, z innej strony, w inny sposób’; wyr. określ.; A teraz z innej beczki. – TVP 1.
z ironicznym uśmiechem
‘uszczypliwie, drwiąco, szyderczo’; wyr. określ.; Koleżanki z ironicznym uśmiechem stwierdziły: „A nie mówiłyśmy”.
z kamienną twarzą
z kamienną twarzą
‘spokojnie, z obojętnością, bez emocji’; wyr. określ.; Dodał jeszcze z kamienną twarzą, że „przecież mamy czas”, co dla Jechanurowa musiało być gorzką pigułką do przełknięcia. – GW; Pełen najgorszych przeczuć, aczkolwiek wciąż jeszcze z kamienną twarzą, sięgnąłem pod pulpit . – E. Niziurski.
z kimś/czymś nie ma żartów
‘kogoś, coś należy traktować poważnie, z kimś, czymś trzeba się liczyć’; zwrot; Z nim nie ma żartów, trzeba się uczyć i już. – „Victor J”.
z krwi i kości
‘prawdziwy, autentyczny, oryginalny’; wyr. określ. (por. krew z krwi i kość z kości ); Czy muszą być ludzie ze stali? Czasami zdaje mi się, że powinni być z krwi i kości. – SJL; (…) duchy zaczęły się pojawiać na zdjęciach w tej samej chwili, co ludzie z krwi i kości. – GW.
z ludzką twarzą
‘coś ma humanitarny, życzliwy człowiekowi wymiar’; wyr. określ.; Dopiero wtedy będą tu powstawać nowe fabryki, takie, gdzie porządnie zarobi właściciel i dostanie swoje szwaczka. Fabryki z ludzką twarzą. – „Nowy Dzień”.
z łezką w oku
z łezką w oku
‘sentymentalnie, ze wzruszeniem’; wyr. określ.; Z łezką w oku spojrzał na stadion, gdzie rozegrał tyle wspaniałych meczów.
z mieszanymi uczuciami
‘z obawą, lękiem, nie będąc pewnym, do końca przekonanym o czymś, bez entuzjazmu, z dystansem’; wyr. określ.
z niejednego pieca jeść/jadać chleb
z niejednego pieca jeść/jadać chleb
‘mieć duże doświadczenie życiowe, być obytym w świecie’; zwrot, kulin. Dawniej chleb wypiekano w specjalnych piecach chlebowych, które jeszcze dziś można spotkać w wielu regionach Polski; Łukasz to mężczyzna doświadczony, zjechał kawał świata, można rzec, że z niejednego pieca jadł chleb. – zasłyszane; Triumfująca „wolna miłość” (…) przerabiała (…) samice na kurtyzany, które z niejednego pieca chleb jadły (…). – W. Łysiak.
z pocałowaniem ręki
z pocałowaniem ręki
‘bardzo chętnie, z wdzięcznością’; wyr. określ.; Nie miała się nad czym długo zastanawiać, wzięła wszystko z pocałowaniem ręki. – „Angora”.
z pustymi rękoma/rękami
bez niczego’; wyr. określ.; Potem ciągle obiecywali powrót z medalem, ale wracali z pustymi rękoma
z ręką na sercu
z ręką na sercu
‘bez kłamstwa, szczerze, otwarcie’; wyr. określ. (najczęściej w połączeniu z czas.: przyznać, mówić, powiedzieć itp.); Kiedy pan, polityk niegrający głównych ról, dowiedział się, że ma zostać premierem? Z ręka na sercu, w zeszły wtorek. – „Newsweek”.
z ręki do ręki/z rak do rąk
‘bezpośrednio od jednego do drugiego, kolejno’; wyr.określ. (najczęściej w połączeniu z czas.: krążyć, podawać, przechodzić ); Pieniądze daje się bez pokwitowań, z ręki do ręki.
z rozbrajającą szczerością
‘bardzo szczerze, z odrobiną naiwności, rozładowując czyjś gniew, wzruszając kogoś’; wyr. określ.; „Trudno powiedzieć” – stwierdza z rozbrajającą szczerością M. Smoliński.
z rozdziawioną gębą
‘z zachwytem, ze zdumieniem, dziwiąc się czemuś bardzo’; wyr. określ.; Z rozdziawioną gębą i absolutnym zachwytem powtarza odpowiedzi. – „Dialog Akademicki”.
z ust do ust
‘bezpośrednio, od człowieka do człowieka’; wyr. określ.; Z ust do ust między panami i ludem chodziły głosy o cudach spełnianych przez królową. – H. Sienkiewicz, Krzyżacy; Kim są znajomi i kim będą jutro?/Dlaczego się podaje milczenie z ust do ust? – E. Lipska.
z uśmiechem na ustach
‘z okazywaną radością, z zadowoleniem’; wyr. określ.; Nie pojmę natomiast chyba nigdy, dlaczego Platforma nadstawia drugi policzek, dlaczego z uśmiechem na ustach pozwala się rozstrzelać. – Internet; Podobno umierali z uśmiechem na ustach. – „Angora”.
z uśmiechem na ustach
z wypiekami na twarzy
z wypiekami na twarzy
‘bardzo emocjonalnie’; wyr. określ.; O Old Firm, jak mawia się o odwiecznej batalii Celtów z Ranwersami czy – jak kto woli – katolików z protestantami, opowiadają z wypiekami na twarzy także inni polscy piłkarze (…). – „Nowy Dzień”.
z zapartym tchem
‘z wielkim zainteresowaniem, w napięciu’; wyr. określ.; Obserwowała całe wydarzenie z zapartym tchem. – TVN.
z zimną krwią
z zimną krwią
‘bez emocji, spokojnie, z wyrachowaniem’; wyr. określ., przyr.; Sebastian Stój strzela bez ostrzeżenia, z zimną krwią.
Za
‘plusy i minusy, korzyści i niekorzyści’; wyr. rzecz.; (…) weź kilka głębokich oddechów, wróć i ponownie rozpatrz za i przeciw. – „Cogito”.
za (marne, liche) grosze
‘za małe, niewielkie pieniądze, za małą kwotę’; wyr. określ.; Wstrząsa los szwaczek z małych firm odzieżowych – poniżanych, harujących za grosze w nieludzkich warunkach. – „Nowy Dzień”.
za Bóg zapłać
‘za darmo, bez zapłaty’; wyr. określ., relig.; Jak długo można jeszcze pracować za Bóg zapłać. – Internet.