1. Partykuła będąca częścią trybu rozkazującego w trzeciej osobie liczby pojedynczej i mnogiej; 2. partykuła życząca ‘oby’.
Pochodzenie:
Od XV w.; pierwotnie była to forma drugiej osoby liczby pojedynczej stpol. czasownika niechać ‘nie ruszać, zostawić; nie zajmować się czymś, nie troskać się o coś; pozwolić, dopuścić’ – dziś ten czasownik używany jest tylko w formie przedrostkowej jako poniechać ‘zrezygnować z czegoś, zaniechać’; ogsłow. < psłow. *nechajati (wtórnie *nechati) ‘nie dbać, nie starać się’; punktem wyjścia do utworzenia tego słowa była partykuła o znaczeniu ‘zostaw, pozwól’ (np. stpol. niechaj mie, ać powiem ‘pozwól, abym powiedział’ > ‘pozwól, niech powiem’).
Pierwotna postać
W stpol. występowały również formy niecha, niechać, niechci, niechaci oraz niechajć.
Obecna postać
Dzisiejsza forma niech powstała po skróceniu postaci niechaj.
Źródło
Niechać się lud spowieda.
Kazania gnieźnieńskie, koniec XIV w.
Gniew Twój niechać mię nie omywa.
Książeczka Nawojki, koniec XV w.
Błogosławione niechać będą twoje usta.
Modlitewnik siostry Konstancji, 1527 r.
Niechajże mnie! Niechajcie, że dziatki przychodzą do mnie.
Biblia Leopolity, 1561 r.
Mamli jechać bojować, czyli niechać?
Biblia królowej Zofii, 1455 r.
Podobne teksty:
Materiał opracowany przez eksperta
Spis treści
- Niech, niechaj