profil

I wojna światowa na froncie zachodnim

poleca 83% 64 głosów

W 1914 roku rozpoczęła się I wojna światowa jako konflikt między dwoma blokami państw: Trójprzymierzem łączącym Niemcy, Austro-Węgry i Włochy (powstało w 1882 roku) i Trójporozumieniem, w skład którego wchodziła Rosja, Anglia i Francja (istniało od 1907 roku). Trójprzymierze zwane było także blokiem państw centralnych, zaś Trójporozumienie – Ententą.

Powstały one w celu wzmocnienia państw biorących udział w konfliktach kolonialnych. Z czasem okazało się, że spór na tym tle doprowadził do wojny w Europie. Bezpośrednią jej przyczyną było zamordowanie w Sarajewie, 28 VI 1914 roku, następcy tronu austriackiego Franciszka Ferdynanda przez serbską organizację terrorystyczną Czarna Ręka (bezpośrednim sprawcą zamachu był Gawriło Princip). Gdy Serbia nie przyjęła ultimatum wystosowanego do niej przez Austro-Wegry po zabójstwie Franciszka Ferdynanda, państwo to wypowiedziało Serbii wojnę (28 VII 1914 roku). Fakt ten rozpoczął cały łańcuch wydarzeń związanych z istniejącymi w Europie sojuszami. W obronie Serbii stanęła zaprzyjaźniona z nią Rosja, a wtedy 1 VIII 1914 roku Niemcy wypowiedziały jej wojnę. 3 VIII 1914 roku rozpoczęła się wojna niemiecko-francuska, a dnia następnego wojnę Niemcom wypowiedziała Anglia. W ten sposób oba sojusze znalazły się w obliczu wojny, która tym samym objęła w jednej niemal chwili sporą część Europy. W 1914 roku do wojny nie przyłączyli się jedynie Włosi. Zrobili to dopiero w rokunastępnym, co ciekawe jednak, po stronie Ententy, a niedotychczasowych sojuszników. Przebieg działań zbrojnychna froncie zachodnim był ściśle uzależniony od strategiiprzyjętej przez wojska niemieckie. Powstanie sojuszu łączącegoFrancję i Rosję powodowało, że w przypadku wybuchuwojny Niemcy musiały się liczyć z walką na dwóch frontachrównocześnie. Aby tego uniknąć, jeszcze przed wybuchemI wojny światowej opracowano plan tzw. blitzkriegu, czyliwojny błyskawicznej (twórcy: Alfred von Schlieffen i Helmutvon Moltke). Zakładał on szybkie pokonanie Francji,co wydawało się możliwe, zważywszy na np. przebiegwojny francusko-pruskiej w latach 1870-1871, a następnieprzegrupowanie głównych sił na wschód i prowadzenie tamwalk przeciw Rosji w dłuższym wymiarze czasu. Zgodniez tym planem, w sierpniu 1914 roku główne siły niemieckie,łamiąc neutralność Belgii, zajęły ten kraj i od północnegowschodu zaatakowały Francję. We wrześniu 1914 rokuwojsko niemieckie zbliżyło się do Paryża. Dowódca armiifrancuskiej marszałek Joseph Joffre zdołał jednak zatrzymaćnacierających Niemców w bitwie nad Marną, 6-9 IX 1914 roku.To zwycięstwo przesądziło o niepowodzeniu planu wojny błyskawicznej
Francuscy ochotnicy w drodze na front
Francuscy ochotnicy w drodze na front

Front ukształtował się na północny wschód od Paryża; konflikt przybrał tu charakter wojny pozycyjnej. Była to sytuacja bardzo niekorzystna dla Niemców, którzy równocześnie musieli stawiać czoła Rosjanom na froncie wschodnim. W 1915 roku sytuacja na zachodzie nie uległa zmianie. Nie tylko Niemcom, ale i Francuzom nie udało się przesunąć linii frontu wyraźnie na swą korzyść; niepowodzeniem zakończyła się próba francuskiej ofensywy w Szampanii. Warto podkreślić, że 22 IV 1915 roku właśnie na froncie zachodnim pod Ypres Niemcy po raz pierwszy zastosowali w działaniach zbrojnych gaz bojowy. Wojna pozycyjna była bardzo krwawa, nie przynosząc przy tym żadnych istotnych rozstrzygnięć. Im dłużej taka sytuacja się utrzymywała, tym mniejsze były szanse Niemców na zwycięstwo. Mając bowiem mniejszy potencjał ludnościowy i ekonomiczny niż Trójporozumienie, państwa centralne musiały przegrać w wojnie obliczonej na wyniszczeniu przeciwnika. Od 1916 roku Niemcy koncentrowali więc na froncie zachodnim ogromne siły, by przełamać front we Francji i wyeliminować to państwo z walki. Praktycznie przez cały 1916 rok toczyła się ogromna bitwa pod Verdun. Mimo ogromnych strat po obu stronach (po ponad 300 tys. zabitych), starcie to nie zmieniło układu sił na froncie zachodnim. Podobnie nie przyniosła efektu jeszcze bardziej krwawa bitwa pod Sommą (użyto czołgów i broni pancernej). W coraz trudniejszej dla siebie sytuacji Niemcy zdecydowały się na rozpoczęcie wojny również na morzu, ponieważ blokada kontynentalna zastosowana przez flotę Ententy ograniczała dostęp państw centralnych zarówno do broni, jak i żywności. W maju 1916 roku doszło do bitwy jutlandzkiej, w której wprawdzie flota brytyjska poniosła większe straty niż Niemcy, ale po niej ci ostatni nie próbowali już na większą skalę operacji morskich.
Belgijscy i francuscy żołnierze w okopach – I wojna światowa
Belgijscy i francuscy żołnierze w okopach– I wojna światowa

Dotychczasowe porażki zmusiły państwa centralne do zaproponowania pokoju (przełom 1916 i 1917 roku). Postawione jednak warunki były nie do zaakceptowania przez Ententę również dlatego, że 6 IV 1917 roku do wojny przeciw Niemcom i ich sojusznikom przystąpiły Stany Zjednoczone. To ostatecznie przesądzało o klęsce państw centralnych, tym bardziej że ich sytuacja wewnętrzna była coraz gorsza (masowe strajki w Niemczech w 1917 roku). Jeszcze w 1918 roku Niemcy zorganizowały ofensywę pod Arras, dotarli nawet na odległość 120 km od Paryża, ale losów wojny nie mogli już zmienić. Wyczerpane gospodarczo, targane wewnętrznymi konfliktami państwa centralne zmuszone zostały do kapitulacji. 9 XI 1918 roku cesarz niemiecki Wilhelm II abdykował; w kraju tym ogłoszono republikę. 11 XI1918 roku w lesie Compiègne pod Paryżem podpisano rozejm kończący I wojnę światową.

Warto pamiętać

Niemcy, zajmując Belgię, opanowali 11 VIII 1914 roku twierdzę Leodium, a 20 VIII 1914 roku Brukselę.

Pojęcia

wojna pozycyjna – sposób prowadzenia działań zbrojnych oparty na systemie umocnień polowych lub stałych. Tworzą się fronty, wokół których toczą się walki przez długi czas. Charakterystyczne zjawisko dla I wojny światowej

Literatura

W. Czapliński, A. Galos, W. Korta: Historia Niemiec. Wrocław 1981.

Daty

3 VIII 1914 roku - wypowiedzenie wojny Francji przez Niemcy
6-9 IX 1914 roku - bitwa nad Marną
22 IV 1915 rok - użycie pod Ypres gazu bojowego
21 II 1916 roku - początek bitwy pod Verdun
24 VI-26 XI 1916 roku - bitwa nad Sommą
11 XI 1918 roku - rozejm w Compiègne

Oś czasu

1856 - wizyta cara Aleksandra II w Warszawie
1863 - wybuch powstania styczniowego
1883 - wydanie Manifestu Komunistycznego w Polsce
1905 - ogłoszenie stanu wojennego w Królestwie Polskim
1918 - 11 listopada– odzyskanie przez Polskę niepodległości

Podoba się? Tak Nie