‘naturalny zbiornik wodny’.
Pochodzenie:
Od XIV w.; ogsłow. (czes. jezero, strus. (j)ezero / ozero) < psłow. *ezero ‘ts.’ –odpowiedniki w lit. ěžeras i łot. ezers (ezars) ’ts.’; podstawą pie. rzeczownik *ēģh-/ *eģh- ‘jaz, tama, nasyp’.
Pierwotna postać
W stpol. stosowano również formę jeziero, a dialektalnie występowały także jeżdziór, jeziór, jezoro i jezero.
Źródło
Jaz, odwieczna słowiańska nazwa tamy grodzonej poprzecznie rodzajem płotu na rzekach i ich odnogach przez rybaków dla połowu ryb w więcierze zastawiane w „oknach”, czyli otworach jazowych. Już w dokumencie z r. 1289 znajdujemy „yasz in flumine Vyszla”, tj. jaz na rzece Wiśle. Prawo wzbraniające zamykania rzek spławnych jazami, uchwalone zostało już w r. 1447. (...) W „Statucie Herburta” znajdujemy o jazach co następuje: „Większą część rzek naszych zamykają jazy i płoty; więcej sobie uważamy łowienie ryb, aniżeli pospolite dobro. Zakazujemy tedy, aby przepływający nie byli przymuszeni ku zapłaceniu myta albo nadgrodzie szkody, zwłaszcza dla rozerwania jazu; gdyż nie płoty, ale sieciami ma być łowiono. Wszakże gdy komu miły jest pożytek jazu, niech w nim uczyni wrota szerokie, któremi przejeżdżającym wolne pływanie niech dadzą”. Ze wszystkich rzek w kraju, dotąd najwięcej jazów robionych na sposób starożytny, pomimo zakazów prawa dzisiejszego, znajduje się na Narwi (...).
Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, 1900-1903