profil

Wielka Emigracja

poleca 55% 48 głosów

Represje carskie, jakie spadły na Królestwo Polskie po upadku powstania listopadowego, doprowadziły do emigracji około 11 tys. uczestników tego zrywu narodowego. Wyjeżdżano najczęściej do Francji, Anglii, Belgii, krajów niemieckich, ale także Stanów Zjednoczonych oraz Turcji.

Szybko zaczęły powstawać na emigracji organizacje grupujące Polaków, a różniące się między sobą zazwyczaj oceną przyczyn klęski powstania listopadowego. Od lat 40. spore znaczenie w Paryżu miał tzw. Hotel Lambert. Na jego czele stał książę Adam Jerzy Czartoryski (od jego siedziby zaczerpnięto zresztą nazwę tego ugrupowania). Próbował on zainteresować losem Polski mocarstwa zachodnie, wychodząc z założenia, że tylko ich pomoc może doprowadzić do sukcesu w ewentualnym przyszłym powstaniu. Dużą aktywność przejawiał także Joachim Lelewel kierujący do 1832 roku Komitetem Narodowym Polskim. Po jego rozwiązaniu przez policję francuską, Lelewel związał się w Szwajcarii z organizacją Młode Włochy (Józef Mazzini). Po jej przekształceniu w 1834 roku w Młodą Europę emigranci polscy założyli jako jedną z jej komórek Młodą Polskę (12 V 1834 roku). Działalność tego związku została mocno ograniczona po 1838roku, gdy jej przywódcy przeszli do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego.

Była to kolejna z organizacji emigracyjnych, o dość radykalnym programie zamieszczonym najpierw w tzw. Akcie Założenia (17 III 1832 roku), a następnie w Wielkim Manifeście z 4 XII 1836 roku. Postulowano uwłaszczenie chłopów, bardzo krytycznie oceniano rolę arystokracji w powstaniu listopadowym. Najbardziej znanymi działaczami TDP byli: Tadeusz Krępowiecki, Aleksander Pułaski, Wojciech Darasz. Skrajną lewicę ruchu emigracyjnego stanowiły natomiast Gromady Ludu Polskiego skupiające emigrantów z Anglii (Portsmouth). Sympatyzowali z nimi także radykalni działacze TDP z Tadeuszem Krępowieckim i Stanisławem Worcellem na czele. Program Gromad, oskarżając szlachtę o utratę niepodległości Polski, domagał się zniesienia wszelkich form nierówności społecznych, likwidacji prywatnej własności ziemi itp. Gromady nie były jedną organizacją, lecz luźnym skupiskiem niezależnych od siebie grup, przyjmujących nazwy upamiętniające wydarzenia historyczne (Gromada Grudziąż, Gromada Humań, Gromada Praga).

Zdecydowana większość organizacji polskich działających na emigracji stawiała sobie za cel doprowadzenie do wybuchu kolejnego powstania narodowowyzwoleńczego. Przygotowania do niego mieli prowadzić w kraju przedstawiciele emigracyjnych organizacji, tzw. emisariusze. Do najbardziej znanych należeli: Józef Zaliwski, Karol Borkowski, a przede wszystkim Szymon Konarski, Edward Dembowski i Henryk Kamieński. To po części ich zasługą był wybuch <powstania krakowskiego>. Warto także pamiętać, że nie tylko politycy znaleźli się na emigracji po upadku powstania listopadowego. Cenzura i inne przejawy dławienia polskiego życia narodowego spowodowały, że ziemie polskie opuściła także elita intelektualna społeczeństwa (Adam Mickiewicz, Zygmunt Krasiński, Cyprian Kamil Norwid i inni).

Warto pamiętać

Gromady Ludu Polskiego skupiały w sumie ok. 200 osób. Ich członkowie określali swą organizację zbiorczą nazwą „Lud Polski w Emigracji”.

Pojęcia

emisariusz – wysłannik tajnej organizacji; po upadku powstania listopadowego – przedstawiciele migracyjnych organizacji polskich

Literatura

S. Kalembka: Towarzystwo Demokratyczne Polskie w latach 1832-1846. Toruń 1966.

Daty

1832 rok - rozwiązanie Komitetu Narodowego Polskiego
4 XII 1836 roku - Wielki Manifest Towarzystwa Demokratycznego Polskiego

Oś czasu

1870-1871 - delegalizacja Ku-Klux-Klanu w StanachZjednoczonych
1899 - początek wojny burskiej

Podoba się? Tak Nie
Podobne teksty: