profil

Kamienica – obrazem hierarchii społecznej

poleca 40% 45 głosów

W przedstawionych w wielu dziełach naszej literatury kamienicach odbija się hierarchia społeczna. Na lepszych piętrach mieszkają zamożni mieszkańcy: właściciele kamienicy i bogatsi lokatorzy: mieszczanie, dawna szlachta czy... kokoty. Sutereny natomiast zajmuje biedota: praczki, bezrobotni, ubodzy rzemieślnicy, wielodzietne rodziny. Tak jest np. w Granicy Zofii Nałkowskiej w kamienicy pani Cecylii Kolichowskiej, w której „co dla jednych jest podłogą, to dla innych staje się sufitem”. Elżbieta Biecka, która nieraz załatwia sprawy meldunkowe i czynszowe za swoją ciotkę Cecylię, poznaje świat ubogich lokatorów i postrzega go jako miejsce zupełnie osobne, rządzące się swoimi prawami: głodu, chłodu, ciasnoty, nędzy, choroby i niskich instynktów:

Ci ludzie podziemni (...) Elżbiecie wydawali się zupełnie odrębną rasą, jak Murzyni lub Chińczycy (...) byli mniejsi od ludzi nawierzchni, inaczej się trzymali i ruszali, inaczej używali słów.
(...) Wszystkie stare panie, znajome ciotki, miały przynajmniej zęby. Tutaj każdy, kto nie był młody, od razu nie miał zębów.
(Zofia Nałkowska, Granica)

Taki smutny, szary świat stanowią też sutereny z obrazków Marii Konopnickiej – dzieci mieszkające w nich ślepną i chorują, pozbawione słońca i ciepła... O tych miejscach wiedzą niewiele ich właściciele, tacy jak pani Aniela Dulska, która wciąż ogranicza przestrzeń użytkowaną przez najuboższych mieszkańców (Z biegiem lat, z biegiem dni). Nie przeszkadza jej ciasnota i złe warunki w części domu przeznaczonej dla ubogich lokatorów, bo przecież ona w te miejsca w ogóle nie chodzi. Również w kamienicy Łęckich, kupionej potem przez Wokulskiego, mieszka zarówno bogata baronowa Krzeszowska, zajmująca najlepsze pokoje, jak i uboga, ledwo wiążąca koniec z końcem bardzo zapracowana pani Stawska, praczki, szewc i ubodzy studenci, którym nie starcza na czynsz i wyżywienie. Z ich pokoju nieraz słychać odgłosy beztroskich i nieprzyzwoitych zabaw, tak drażniących pogrążoną w żałobie, skłonną do depresji i histerii baronową.

Podoba się? Tak Nie