Myśli i fakty możemy przekazywać w sposób bezpośredni, przy użyciu mowy niezależnej lub pośredni, przy użyciu mowy zależnej.
Mowa niezależna – wypowiedzi, które przytaczają dosłownie czyjeś myśli, poglądy i są zapisane w cudzysłowie.
Mowa zależna – przytaczanie przez nas dokładnie czyichś wypowiedzi, w których jednocześnie sygnalizujemy, że nie odpowiadamy za ich prawidłowość:
Sie fragt: „Ist das dein Schal?” Sie fragt, ob das mein Schal sei.
Zamiana mowy niezależnej na zależną
| Mowa niezależna (czasownik w trybie oznajmującym) |
Mowa zależna (czasownik w trybie przypuszczającym lub warunkowym) |
|
| Präsens | Konjunktiv Präsens lub Konjunktiv Imperfekt |
Er sagt: „Ich fahre zum Friseur.” Er sagt, dass er zum Friseur fahre. Sie sagen: „Wir fahren nach Hause.” Sie sagen, dass sie nach Hause führen.* |
| Imperfekt Perfekt Plusquamperfekt |
Konjunktiv Perfekt lub Konjunktiv Plusquamperfekt |
Sie sagte: „Ich hatte keine Zeit.” / „Ich habe keine Zeit gehabt.” / „Ich hatte keine Zeit gehabt.” Sie sagte, dass sie keine Zeit gehabt habe. Sie sagten: „Wir haben keine Zeit.” Sie sagten, dass sie keine Zeit gehabt hätten.* |
| Futur I | Konjunktiv Futur I lub Konditional I |
Er sagt: „Ich werde die Ferien am See verbringen.” Er sagt, dass er die Ferien am See verbringen werde. Sie sagen: „Wir werden die Ferien am See verbringen.” Sie sagen, dass sie die Ferien am See verbringen würden.* |
| Imperativ (czasownik w trybie rozkazującym) |
(sollen, mögen, müssen) w Präsens lub Imperfekt |
Sie sagt: „Hole noch ein Weinglas!” Sie sagt, dass ich noch ein Weinglas holen solle. Sie sagt: Räumt sofort eure Zimmer auf! Sie sagt, dass wir sofort unsere Zimmer aufräumen müssten. |
* Gdy formy trybu przypuszczającego pokrywają się z formami trybu oznajmującego, to zastępujemy je formami:
Konjunktiv II
Sie sagen, dass sie nach Hause fahren.
(tryb oznajmujący = tryb przypuszczający) dlatego
Sie sagen, dass sie nach Hause führen.
lub
Konditional I
Sie sagen: „Wir werden die Ferien am See verbringen.”
(tryb oznajmujący = tryb przypuszczający) dlatego
Sie sagen, dass sie die Ferien am See verbringen würden.
Cechy charakterystyczne mowy zależnej:
• występuje najczęściej w trybie przypuszczającym (Konjunktiv)
Er sagt, dass er gestern in Rom gewesen sei.
• w zdaniu oznajmującym stosujemy spójniki dass, a w pytaniach bez słowa pytającego spójnik ob, po których obowiązuje szyk zdania podrzędnego (czasownik na końcu zdania)
Sie sagt, dass sie heute viel lerne.
Er fragte sie, ob sie ihn zum Bahnhof bringe.
Sie fragen, wann der Zug nach Zürich .
• często wprowadzamy mowę zależną bez spójnika, wtedy stosujemy szyk zdania głównego (czasownik na drugim miejscu)
Max sagt, er sei zu Hause.
Miriam sagt, sie habe verschlafen.
• zmieniamy często zaimki
osobowe
Sie sagt: „Ich komme mit dem Taxi.”
Sie sagt, dass sie mit dem Taxi komme.
ich -> sie
i
dzierżawcze
Er fragte: „Ist das dein Hund?”
Er fragte, ob das mein Hund sei.
dein -> mein
Mowę zależną stosujemy najczęściej w:
• przemówieniach
Der Präsident sagte, dass der Frieden wichtig sei und alle Völker mit dem Krieg Schluss machen müssten.
• publicznych wiadomościach (gazety, telewizja i radio)
Die Zeitung meldete, dass der berühmte Schauspieler am letzten Samstag die Prinzessin von Monaco geheiratet habe.
• tekstach naukowych, w których autor przytacza opinie innych uczonych
Nietzsche sagte, dass man sich radikal von der Tradition und christlichen Werten befreien solle.