1. ‘określenie pokrewieństwa: każdy z synów tych samych rodziców lub jednego z nich w stosunku do drugiego syna lub córki’; 2. wtórnie ‘zakonnik, zwłaszcza ten nieposiadający święceń kapłańskich’; 3. ‘członek bractwa’.
Pochodzenie:
Od XIV w.; ogsłow. (por. czes. bratr, ros. brat, sch. brät) < psłow. bratrъ ‘ts.’< pie. *bhrātēr – odpowiedniki w łac. frāter ‘brat, członek wspólnoty’, gr. phrāter ‘członek bractwa, rodu’, stind. bhrātar- ‘brat’ oraz goc. brōthar; pierwotnie termin oznaczający ‘członka wspólnoty (rodu, plemienia)’, coz czasem przeszło w wyraz oznaczający pokrewieństwo; liczba mnoga bracia pierwotnie była rzeczownikiem zbiorowym *bratrьja > * bratьja.
Pierwotna postać
W stpol. słowo występowało też w formie bratr (XV w.).
poleca
b/d
braciszek
zdrobnienie; od XVI w.
poleca
b/d
bractwo
1. ‘braterstwo’ (XV-XVII w.); 2. ‘rodzaj stowarzyszenia, związku’; od XV w. na wzór niem. bruderschaft; sporadycznie występowała też forma *bratr-ьstvo, która z czasem zaczęła odnosić się do pierwszego znaczenia
poleca
b/d
Brać
od XIX w. zamiast formy bracia
poleca
100%
4 głosy
bratać (się)
‘zaprzyjaźniać się, wchodzić z kimś w komitywę’; od XVI w.; początkowo(w XVI-XVII w.) częściej używano bracić się; istnieje też forma przedrostkowa pobratać się
poleca
b/d
bratanek
1. ‘syn brata’; 2. dawniej także w szerszym znaczeniu o ‘młodym kuzynie’; pochodzi od słowa bratan ‘zbratany, złączony (z kimś) więzami pokrewieństwa’
poleca
b/d
bratanica
‘córka brata’; od ok. 1900 r., wcześniej jako bratanka
poleca
b/d
bratek
1. ‘braciszek’ (XV-XVII w.); dziś tylko ironicznie w formie wołacza bratku!; 2. ‘kwiat – bratek trójbarwny (Viola tricolor)’; od XIX/XX w. zamiast wcześniejszego brat-z-siostrą (z powodu różnobarwnych płatków, jakby jeden kwiatek składał się z dwóch)
poleca
b/d
braterski
od XVII w.
poleca
b/d
bratni
od XV w.
poleca
b/d
bratowa
‘żona brata’; od XVIII w.; jako wyraz regionalny już w XVI w., wyparł wcześniejsze słowo jątrew
poleca
b/d
pobratymiec
1. ‘człowiek pochodzący z tego samego rodu, szczepu; przyjaciel’(od XIX w.); 2. dawniej (od XVI w.) pobratym ‘członek tego samego rodu, plemienia, narodu’; postać z -ty- ukształtowana pod wpływem ukr. pobratỳm; w XVII w. poświadczona też spolonizowana forma pobracim; pochodzi od czasownika przedrostkowego *po-bratiti ‘pobratać (się), zbratać’.
Podobne teksty:
Materiał opracowany przez eksperta