Wielkie okręgi przemysłowe świata

Ośrodek przemysłowy jest to miejscowość (najczęściej miasto), w której zlokalizowany jest co najmniej jeden zakład przemysłowy.
Okręg przemysłowy jest to obszar obejmujący wiele ośrodków przemysłowych, które wykazują silne wewnętrzne powiązania produkcyjne, większe niż z ośrodkami spoza tego okręgu. Na rozwój i powstanie okręgów przemysłowych na świecie duży wpływ wywarł stopniowy rozwój przemysłu, w którym wyróżnia się najczęściej trzy rewolucje przemysłowe:
• pierwsza rewolucja przemysłowa (XVIII-XIX w.) – przemysł rozwija się głównie w regionach wydobycia surowców mineralnych (głównie węgla kamiennego i rud żelaza). Rozwinął się głównie przemysł wydobywczy, hutniczy, metalowy i maszynowy. Głównym czynnikiem lokalizacji było występowanie surowców mineralnych, powstałe wówczas okręgi przemysłowe nazywane są często okręgami surowcowymi. Najbardziej znane przykłady: Zagłębie Ruhry i Saary w Niemczech,Okręg Górnośląski w Polsce, Okręg Uralski w Rosji,Okręg Doniecki na Ukrainie, Zagłębie Północne we Francji okręgi Midlands (Birmingham) i Yorkshire (Leeds, Shefield)w Wielkiej Brytanii, Okręg Pensylwanii w USA;
• druga rewolucja przemysłowa (XIX-XX w.) związana z powszechnym zastosowaniem energii elektrycznej, rozwojemmotoryzacji, wydobycia ropy naftowej. Rozwinęły sięgłównie przemysły: maszynowy, elektromaszynowy, samochodowy, chemiczny (w tym petrochemiczny). Głównymiczynnikami lokalizacji były duże zasoby wykwalifikowanejsiły roboczej, rozwinięta infrastruktura techniczna i komunikacyjnaoraz korzyści aglomeracji. Dlatego w tej rewolucjiprzemysłowej przemysł koncentrował się głównie w dużychmiastach, portach i ich sąsiedztwie (np. okręgi: Londyński,Paryski, Warszawski, Moskiewski, Tokijski, Pekiński, Szanghajski, Sao Paulo, Buenos Aires, Nadatlantycki w USA, Sydney, Melbourne w Australii);
• trzecia rewolucja przemysłowa (od drugiej poł. XX w.) zwana też rewolucją naukowo-techniczną wynikającą z coraz powszechniejszego wykorzystania badań i innowacji naukowo-technicznych w przemyśle. W jej wyniku rozwijają się głównie przemysły wysokich technologii (ang. high-tech), np. mikroelektroniczny, lotniczy i kosmiczny, farmaceutyczny(głównie biotechnologii), oprogramowania komputerowego.Głównymi czynnikami lokalizacji tych przemysłów są: bliskość placówek naukowo-badawczych, wykwalifikowana siła robocza, dogodne położenie komunikacyjne (bliskość lotnisk i autostrad) i nieskażone środowisko naturalne. Przykładami takich okręgów są: Dolina Krzemowa w Kalifornii, Silicon Boston (szosa 128 koło Bostonu), Dallas i Fort Worth w Teksasie, Silicon Glen (okolice Edynburga), Silicon Fen (okolice Cambridge), Korytarz M4 (okolice autostrady M4 łączącej Londyn z Bristolem), Silicon Bawaria (okolice Monachium) oraz Tuluza, Nicea i Grenoble we Francji.