Skorupę ziemską tworzą skały zbudowane z minerałów. Minerałami nazywamy naturalne składniki skorupy ziemskiej, jednorodne chemicznie (ściśle określony skład chemiczny – pierwiastek, związek chemiczny lub jednorodna mieszanina pierwiastków bądź związków chemicznych) i fizycznie (z reguły ciała stałe o uporządkowanej budowie wewnętrznej, najczęściej w postaci kryształu). Minerały stanowią najmniejszą, niepodzielną jednostkę litosfery, utworzoną w wyniku naturalnych procesów geologicznych (lub niekiedy kosmologicznych). Istnieje prawie 4000 minerałów, złożonych z 92 różnych pierwiastków. Jednak tylko ok. czterdziestu kilku z nich stanowi podstawowe składniki skał, a tylko kilkanaście z nich tworzy prawie 99% składu skorupy ziemskiej.
Procentowa zawartość minerałów w skorupie ziemskiej
plagioklazy | 40,2% |
ortoklaz i mikroklin | 17,7% |
pirokseny i amfibole | 15,6% |
kwarc | 12,6% |
magnetyt i hematyt | 3,7% |
łyszczyki (miki) | 3,6% |
minerały akcesoryczne skał magmowych | 2,9% |
kalcyt | 1,5% |
minerały ilaste | 1,1% |
inne | 1,1% |
Minerały różnią się od siebie licznymi cechami: postacią krystaliczną,barwą, połyskiem, przezroczystością, twardością, łupliwością,spójnością, gęstością, a także twardością. Minerały wchodzą w skład skał; skład mineralny danej skały decyduje o jej rodzaju i cechach.
Skały to naturalne zespoły minerałów powstałe w wyniku określonych procesów geologicznych lub kosmologicznych. Rodzaj skały określa się na podstawie składu mineralnego, struktury (kształt i rozmiary minerałów w skale) oraz tekstury (ułożenie minerałów w skale).
Ze względu na sposób powstania skały dzielimy na magmowe,osadowe i metamorficzne (przeobrażone).
Główne rodzaje skał
skały magmowe | skały wylewne | bazalt, andezyt, diabaz, ryolit, melafir |
skały głębinowe | perydotyt, granit, sjenit, gabro, dioryt | |
skały osadowe | skały okruchowe | luźne: gruz, żwir, piasek, mułek,less, ił, zwięzłe: brekcja, zlepieniec, piaskowiec, mułowiec, glina, boksyt |
pochodzenia organicznego | wapień, kreda wapienna (pisząca), margiel, dolomit, rogowiec, węgiel, fosforyt, syderyt | |
pochodzenia chemicznego | sól kamienna, gips, anhydryt | |
skały metamorficzne | gnejs, łupek krystaliczny (łupek metamorficzny), fyllit, serpentynit, marmur, kwarcyt |