Receptory skóry mają postać zakończeń neuronów czuciowych. Niektóre z nich są otoczone przez komórki towarzyszące. Należą do mechanoreceptorów, termoreceptorów, nocyreceptorów.
Narząd węchu stanowi nabłonek węchowy w jamie nosowej. Komórki węchowe mają postać neuronów, które odbierają bodźce i przewodzą je dalej. Na końcu dendrytu znajdują się rzęski, wystające ponad powierzchnię nabłonka drażnione przez substancje zapachowe. Aksony komórek węchowych łączą się w nerw węchowy biegnący do mózgu.
Narząd smaku zlokalizowany jest w znajdujących się w nabłonku języka brodawkach smakowych. Zawierają one kubki smakowe, gdzie znajdują się komórki smakowe. Substancje pokarmowe rozpuszczone w ślinie drażnią umieszczone w zagłębieniach kubka rzęski komórek smakowych. Rozróżniane są cztery rodzaje smaku. Receptory tych smaków są rozmieszczone w różnych miejscach języka. Smak słodki i słony odbierane są w przedniej części języka, kwaśny – na brzegach, a gorzki u nasady.
Narząd wzroku stanowią oczy. Oko składa się z gałki ocznej oraz narządów dodatkowych, którymi są mięśnie poruszające gałką oczną, narząd łzowy, spojówka, powieki, brwi, rzęsy.
Ścianę gałki ocznej tworzą trzy warstwy:
– twardówka – w przedniej części oka przechodzi w przeźroczystą rogówkę;
– naczyniówka – zawiera tęczówkę w przedniej części oka wraz ze źrenicą oraz ciałko rzęskowe służące do umocowania soczewki;
– siatkówka – w jej skład wchodzi warstwa komórek światłoczułych: pręcików i czopków.
Pręciki odbierają bodźce świetlne o małym natężeniu i odpowiadają za widzenie niebarwne. Zawierają barwnik wzrokowy rodopsynę. Czopki przystosowane są do odbioru bodźców świetlnych o dużym natężeniu, umożliwiają rozróżnianie barw. Zawierają jodopsynę w trzech odmianach. Najbardziej wrażliwym miejscem siatkówki jest plamka żółta, będąca gęstym skupieniem czopków. Natomiast w miejscu, w którym nerw wzrokowy opuszcza gałkę oczną znajduje się plamka ślepa /obszar pozbawiony komórek światłoczułych/.
Aparat optyczny oka stanowią środowiska załamujące światło: rogówka, ciecz wodnista wypełniająca komorę przednią, soczewka i ciałko szkliste. Zmiana kształtu soczewki umożliwiająca akomodację oka, odbywa się przy udziale mięśnia rzęskowego. Natomiast regulacja wielkości źrenicy zachodzi poprzez mięśnie tęczówki.
Promienie świetlne po przejściu przez aparat optyczny oka padają na siatkówkę, gdzie powstaje rzeczywisty, pomniejszony i odwrócony obraz oglądanego obiektu. Pod wpływem światła następuje rozpad barwnika wzrokowego, co zapoczątkowuje ciąg reakcji, których efektem jest przesłanie impulsu nerwowego do mózgu.
Nieprawidłowo ukształtowany aparat optyczny jest przyczyną wad wzroku.
– Zaćma uwarunkowana jest zmętnieniem soczewki.
– Przy krótkowzroczności soczewka ogniskuje obrazy przed siatkówką; wydłużenie gałki ocznej w wymiarze przednio–tylnym.
– Przy dalekowzroczności soczewka ogniskuje obrazy za siatkówką; skrócenie gałki ocznej w wymiarze przednio–tylnym.
– Astygmatyzm uwarunkowany jest nieprawidłową krzywizną struktur optycznych /zwłaszcza rogówki/.
– Zez jest wynikiem nieprawidłowego ustawienia gałek ocznych.
Natomiast daltonizm spowodowany jest brakiem na ogół jednej z odmian jodopsyny, co uwarunkowane jest genetycznie.
Narząd słuchu i równowagi, którym jest ucho, umożliwia odbiór fal akustycznych oraz określenie położenia ciała w przestrzeni. Składa się z trzech części: ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego.
Ucho zewnętrzne tworzy małżowina uszna oraz przewód słuchowy zewnętrzny. Służy do odbierania fal dźwiękowych i skierowuje je na błonę bębenkową.
Ucho środkowe obejmuje błonę bębenkową, jamę bębenkową oraz trąbkę słuchową. W jamie bębenkowej znajdują się trzy kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko, strzemiączko połączone stawami i wiązadłami. Trąbka słuchowa łączy jamę bębenkową z gardłem.
Ucho wewnętrzne składa się z przedsionka, ślimaka i trzech kanałów półkolistych.
W przedsionku znajdują się struktury zwane woreczkiem i łagiewką. Wypełnione są płynem i zawierają tzw. statolity, którymi są kryształki węglanu i fosforanu wapnia. Opadające statolity naciskają skupienia komórek rzęskowych w różnych miejscach woreczka i łagiewki, zależnie od położenia ciała, co pozwala to położenie określić. Trzy kanały półkoliste wypełnione są płynem i ustawione prostopadle do siebie w różnych płaszczyznach. Zmiana położenia ciała wywołana ruchem obrotowym powoduje przemieszczanie się w płynie galaretowatej substancji, która naciska na rzęski komórek zmysłowych w kanałach.
Spiralnie skręcony ślimak zawiera właściwe receptory słuchowe – komórki rzęsate narządu Cortiego. Fala dźwiękowa wywołuje drgania powietrza w przewodzie słuchowym, które następnie wprawiają w drgania błonę bębenkową. Są one przekazywane za pośrednictwem kosteczek słuchowych do śródchłonki wypełniającej ślimaka. Następnie drgania płynu przenoszone są na błonę, w którą wrośnięte są komórki rzęsate. Drgania błony powodują zginanie się rzęsek, czego efektem jest depolaryzacja błony komórek zmysłowych. Ich pobudzenie jest przekazywane za pośrednictwem nerwu słuchowego do mózgu.