To związki metali lub niemetali z tlenem. W związkach tych tlen występuje na –II stopniu utlenienia. Istnieją liczne sposoby klasyfikacji tlenków:
- ze względu na skład:
tlenki metali tlenki niemetali Na2O tlenek sodu SO2 tlenek siarki(IV) CaO tlenek wapnia SO3 tlenek siarki(VI) Fe2O3 tlenek żelaza(III) N2O5 tlenek azotu(V) FeO tlenek żelaza(II) P4O10 tlenek fosforu(V) - ze względu na zachowanie wobec wody:
reagujące z wodą niereagujące z wodą – Na2O, MgO, CaO, czyli tworzące zasady w reakcji z wodą; BeO, SiO2, Al2O3, Fe2O3, CO, NO – CO2, N2O5, SO2, SO3, P4O10, czyli tworzące kwasy w reakcji z wodą - ze względu na charakter chemiczny:
kwasowe (reagujące z zasadami) zasadowe (reagujące z kwasami) amfoteryczne (reagujące z kwasami i zasadami) obojętne (niereagujące z wodą, kwasami, zasadami) tlenki te tworzą niemetale z grup 14, 15, 16, 17 oraz np. B2O3, CrO3 tlenki te tworzą metale z grup 1, 2 (bez berylu) oraz np. Tl2O3, SnO np. Al2O3, Ga2O3, MnO2, Cr2O3 np. CO, N2O, NO SO3 + 2 NaOH → Na2SO4 + H2O Na2O + H2SO4 → Na2SO4 + H2O Al2O3 + 6 HCl → 2 AlCl3 + 3 H2O P4O10 + 12 NaOH → 4 Na3PO4 + 6 H2O MgO + 2 HCl → MgCl2 + H2O Al2O3 + 2 NaOH + 3 H2O → 2 Na[Al(OH)4]
Niektóre tlenki w odpowiednio wysokiej temperaturze ulegają rozkładowi, np. 2 HgO → 2 Hg + O2
Metody otrzymywania tlenków:
- bezpośrednia synteza z pierwiastków
2 Mg + O2 → 2 MgO
P4 + 5 O2 → P4O10 - termiczny rozkład niektórych soli kwasów tlenowych lub wodorotlenków
CaCO3 → CaO + CO2
Mg(OH)2 → MgO + H2O - utlenianie lub redukcja tlenków (dla pierwiastków, które tworzą tlenki na różnych stopniach utlenienia) w określonych warunkach, np. w obecności katalizatora
2 SO2 + O2 → 2 SO3
CO2 + C → 2 CO