Systematyka jest dyscypliną nauk biologicznych, której zadaniem jest wyróżnianie, opisywanie i klasyfikowanie organizmów żywych, w oparciu o ich pokrewieństwo ewolucyjne.
System odzwierciedlający rzeczywiste pokrewieństwo organizmów określany jest jako system naturalny, w odróżnieniu od systemu sztucznego, który porządkuje organizmy na podstawie dowolnie wybranych cech /np. koloru kwiatów/.
Określeniem zespołu zasad oraz praktycznym ich wykorzystaniem przy klasyfikowaniu organizmów zajmuje się dział systematyki nazywany taksonomią.
Klasyfikacja biologiczna ma strukturę hierarchiczną. Podstawową jednostką klasyfikacji jest gatunek. Pozostałe jednostki systematyczne mają charakter pomocniczy, pozwalający wyodrębniać kolejne grupy organizmów zgodnie z malejącym lub wzrastającym stopniem ich pokrewieństwa.
Gatunek to grupa naturalnych, krzyżujących się populacji, które charakteryzują się wspólną pulą genową, wspólnym pochodzeniem oraz określonym przestrzennym rozmieszczeniem i izolacją rozrodczą od innych grup.
| We współczesnych systemach klasyfikacji organizmów wyróżnia się następujące jednostki systematyczne |
System botaniczny | System zoologiczny |
| Królestwo Gromada /Typ/ Klasa Rząd Rodzina Rodzaj Gatunek Podgatunek |
Królestwo Typ Gromada Rząd Rodzina Rodzaj Gatunek Podgatunek |
Nazwy gatunkowe są binominalne /dwuczłonowe/. Pierwszy człon, który określa rodzaj, stanowi nazwę rodzajową – pisany jest dużą literą, natomiast drugi człon oznaczający gatunek, to nazwa gatunkowa /epitet gatunkowy/ – pisany jest małą literą, np.:
Escherichia coli – pałeczka okrężnicy,
Acer plantanoides L. – klon zwyczajny.
Umieszczona po nazwie gatunkowej litera /lub litery/ wskazuje na nazwisko badacza, który pierwszy opisał dany gatunek, np. litera L. oznacza skrót od nazwiska Karola Linneusza, przyrodnika, który jest też twórcą podwójnego nazewnictwa gatunków. W celu międzynarodowego ujednolicenia nazewnictwa taksonów przyjmuje się język łaciński.
Obecnie, zgodnie z uznawanym przez większość uczonych systemem, wyróżnia się pięć królestw:
Monera (zwana też Procariota) – obejmuje organizmy prokariotyczne,
Protista – skupia organizmy eukariotyczne o budowie jednokomórkowej i prostej wielokomórkowej,
Fungi – skupia grzyby,
Plantae – obejmuje rośliny,
Animalia – obejmuje zwierzęta.
Systematyka jest dziedziną dynamiczną, stąd taki podział organizmów nie jest jedynym możliwym i ostatecznym systemem klasyfikacji organizmów.