Co to jest deesis?

Wyraz deesis, inaczej deisis, pochodzi z języka greckiego i oznacza błaganie, prośbę. Chodzi o błaganie zanoszone do Boga za pośrednictwem Matki Boskiej i Jana Chrzciciela. Na ikonach z motywem deesis przedstawiony jest centralnie Chrystus siedzący na tronie jako Zbawiciel i Sędzia. Po jego obu stronach ukazani są w modlitewnych pozach – stojący lub klęczący Matka Boska i święty Jan Chrzciciel – orędownicy grzesznej ludzkości. Wznoszą oni błagalnie ręce do Jezusa. Czasami deesis jest wzbogacone o archaniołów, apostołów i męczenników (tzw. wielka deesis, występująca np. w ikonostasie Teofana Greka w soborze Zwiastowania w Moskwie).
Temat deesis wywodzi się ze sztuki wschodnich chrześcijan, z czasem przeniknął do Europy Zachodniej i rozpowszechnił się w sztuce romańskiej, także w Polsce (np. freski kaplicy zamku w Lublinie). Przedstawienia deesis umieszczano na mozaikach, freskach, tympanonach katedr.