Era | Okres | mln lat temu | Przebieg ewolucji organizmów |
K e n o z o i c z n a |
Czwartorzęd | 1,8 – dziś | W okresie zlodowaceń roślinność tundrowa, w okresie między zlodowaceniami roślinność leśna, bagienna i wodna. Wymieranie wielkich ssaków. Po okresie zlodowaceń rozwój współcześnie istniejących zbiorowisk roślinnych. Pojawienie się człowieka rozumnego i rozwój społeczności ludzkiej. |
Trzeciorzęd | 65 – 1,8 | Rozwój roślin okrytonasiennych, w tym roślin jednoliściennych. Duże zróżnicowanie ssaków. Bogaty świat stawonogów i mięczaków. Wymieranie belemnitów. Pod koniec okresu pojawienie się hominidów. | |
M e z o z o i c z n a |
Kreda | 144 – 65 | Rozwój dwuliściennych. Ograniczenie rozwoju roślin nagonasiennych. Pojawienie się torbaczy i ssaków łożyskowych. Pod koniec okresu wymieranie wielu gatunków, m.in. dinozaurów, belemnitów i amonitów. |
Jura | 206 – 144 | Liczne rośliny nagonasienne. Rozwój amonitów i belemnitów. Wielki rozwój gadów (dinozaurów). Pojawienie się ptaków (Archeopteryx), stekowców i ryb kostnych. | |
M e z o z o i c z n a |
Trias | 248 – 206 | Panowanie roślin nagonasiennych. Wymieranie paproci nasiennych. Rozwój gadów. Następne wielkie wymieranie – giną prymitywne płazy, a pod koniec okresu prymitywne gady (kotylozaury). Pojawienie się pierwszych ssaków. |
P a l e o z o i c z n a |
Perm | 290 – 248 | Rozwój roślin nagonasiennych oraz paproci nasiennych. Schyłek widłaków i skrzypów. Rozwój owadów, skorupiaków słodkowodnych, kotylozaurów, gadów morskich. Kolejne wielkie wymieranie – giną m.in. trylobity i ryby pancerne. |
Karbon | 354 – 290 | Dominacja skrzypów, widłaków i paproci nasiennych tworzących lasy. Na lądzie pojawiają się owady uskrzydlone i ślimaki. Występują płazy. Szczyt rozwoju rekinów i liliowców. | |
Dewon | 417 – 354 | Rozwój roślin: paproci, skrzypów, widłaków, szczyt rozwoju ramienionogów. Różnorodność ryb. Pierwsze płazy i stawonogi lądowe. Pod koniec okresu wielkie wymieranie. | |
Sylur | 443 – 417 | Rośliny naczyniowe na lądzie. Dominacja glonów. Pierwsze grzyby. Występują trylobity, liliowce, łodziki, wieloraki. Pojawienie się ryb. | |
Ordowik | 490 – 443 | Obfitość glonów. Szczyt rozwoju trylobitów i głowonogów. Liczne koralowce i szkarłupnie, pierwsze bezszczękowce oraz rośliny lądowe. Pod koniec okresu wielkie wymieranie. | |
Kambr | 543 – 490 | Rozwój glonów morskich (krasnorostów, brunatnic i zielenic). Liczne morskie bezkręgowce. Pojawienie się trylobitów i pierwszych strunowców – tzw. eksplozja kambryjska | |
Proterozoiczna | 2500 – 543 | Występują bakterie (wśród nich sinice), pierwotniaki i glony (pierwsze eukarionty). Pojawienie się organizmów wielokomórkowych (bezkręgowców). | |
Archaiczna | 3800 – 2500 3800 |
Organizmy prokariotyczne. Najstarsze szczątki organizmów datowane są na 3,5 mld lat. Z tego też okresu pochodzą twory wapienne, tzw. stromatolity, które zawdzięczają swoje powstanie sinicom (organizmy fotosyntetyzujące). Przypuszczalny początek życia na Ziemi – biogeneza. |
Do przyspieszenia tempa ewolucji organizmów jednokomórkowych przyczyniło się uzyskanie zdolności do rozmnażania płciowego.
Z kolei łączenie się w kolonie umożliwiło powstanie organizmów wielokomórkowych.