profil

Gady

poleca 63% 53 głosów

Gady są kręgowcami typowo lądowymi. Tylko niektóre wtórnie przystosowały się do życia w wodzie. Są zmiennocieplne. Należą do owodniowców.

Ciało gadów pokrywa zrogowaciały naskórek. Jego wytworem u węży i jaszczurek są łuski. Tworzą one ciągłą warstwę, zrzucaną podczas linienia. U krokodyli i żółwi w skórze właściwej występują skostnienia skórne, które tworzą tarczki kostne. U żółwi zrośnięte i pokryte płytkami rogowymi tarczki budują pancerz. Skóra jest sucha, gdyż brak w niej gruczołów.

Szkielet cechuje silne skostnienie. Czaszka jest ruchoma dzięki połączeniu z kręgosłupem za pomocą jednego kłykcia potylicznego oraz dwóch pierwszych kręgów kręgosłupa, tzw. dźwigacza i obrotnika. U węży kości górnej szczęki, podniebienia i żuchwy połączone są ruchomo wiązadłami i mięśniami, co umożliwia połykanie bardzo dużej zdobyczy. Kręgosłup o dużej ruchliwości dzieli się na odcinek szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i ogonowy. Występuje klatka piersiowa, utworzona przez żebra i mostek. Kości pasów barkowego i miednicznego są silnie rozwinięte. Kości podudzia i przedramienia nie ulegają zrośnięciu. Kończyny są pięciopalczaste, opatrzone pazurami i podsunięte pod tułów, co zwiększa sprawność ruchów. U węży zanikają kończyny.

Budowa jaszczurki (wg Frejlak, 1987, zmienione)
Budowa jaszczurki (wg Frejlak, 1987, zmienione)

Większość gadów jest drapieżnikami. W zdobywaniu pokarmu pomaga im ruchomy język oraz zęby, u niektórych węży, a nawet jaszczurek, także zęby jadowe. Część jaszczurek i żółwi jest roślinożerna, stąd też u tych jaszczurek zęby są spłaszczone, a u żółwi nie występują.

Workowate płuca są gąbczaste. Ich wentylacja zachodzi dzięki ruchom żeber i mięśni klatki piersiowej. Serce gadów składa się z dwóch przedsionków i komory przedzielonej częściową przegrodą. U krokodyli jest ona całkowita, stąd ich serce jest czterodziałowe. Narządami wydalniczymi są parzyste nerki ostateczne. Moczowody prowadzą do pęcherza moczowego i steku.

W mózgowiu kresomózgowie z zaczątkami kory mózgowej jest lepiej wykształcone i zasłania międzymózgowie. Śródmózgowie jest silnie rozwinięte. Natomiast rdzeń przedłużony mniejszy niż u płazów. Rozwój móżdżku zależy od aktywności ruchowej. Gady posiadają 12 par nerwów czaszkowych. Z narządów zmysłów mają dobrze rozwinięte oczy, opatrzone trzema powiekami, oraz narząd słuchu składający się z ucha środkowego z błoną bębenkową i wewnętrznego. Niektóre węże mają jamki policzkowe wrażliwe na promieniowanie podczerwone (cieplne). Język węży i jaszczurek jest też narządem dotyku.

Zapłodnienie jest wewnętrzne. Jaja otoczone są skórzastą osłonką z dużą ilością żółtka. W rozwoju zarodkowym zostają wytworzone błony płodowe. Owodnia zapewnia zarodkowi środowisko płynne i chroni go przed wstrząsami, omocznia gromadzi szkodliwe produkty przemiany materii. Kosmówka uczestniczy w wymianie gazowej i pełni funkcje ochronne.

Jaja składane w ziemi mają zapewnioną odpowiednią temperaturę dla swego rozwoju. Niektóre jaszczurki i węże są jajożyworodne. Rozwój jest prosty.

Gady pojawiły się w erze paleozoicznej, a ich rozkwit przypadł na erę mezozoiczną.

Gady dzieli się na dwie grupy: synapsydy z jedną podgromadą zwaną też synapsydy oraz zauropsydy, do których zaliczane są dwie podgromady: anapsyda i diapsyda.

Zapamiętaj

Gady to zwierzęta lądowe o suchej skórze pokrytej łuskami lub rogowymi płytkami. Są owodniowcami, swój rozkwit przeżyły w erze mezozoicznej.
Krągłouste, ryby i płazy są bezowodniowcami. Gady, ptaki i ssaki należą do owodniowców.
Cynognathus był gadem ssakokształtnym z rzędu terapsydów, żyjącym w okresie triasu. Posiadał zęby zróżnicowane na siekacze,kły i trzonowe. Prawdopodobnie posiadał sierść. Uważa się, że mógł być przodkiem prassaków (ssaków jajorodnych).
Wszystkie gatunki gadów w Polsce są prawnie chronione.

poleca 28% 11 głosów

Synapsydy

Synapsydy , czyli gady ssakokształtne, występowały od karbonu do początków jury. Większość była drapieżnikami, część roślinożerna. Nastąpiło u nich stopniowe zróżnicowanie uzębienia. Dzielą się na dwa rzędy: – Pelikozaury to gady o prymitywniejszej budowie, zmiennocieplne. – Terapsydy – stały wyżej pod względem rozwoju ewolucyjnego. Niektóre były stałocieplne. Dały początek ssakom. Znanym przedstawicielem jest cynognathus.

poleca 48% 19 głosów

Anapsydy

Anapsydy dzieli się na dwa rzędy. – Kaptorynomorfy to najstarsze znane owodniowce, przypominające jaszczurki. Zalicza się do nich kotylozaury. – Żółwie znane są od triasu, przetrwały do czasów współczesnych niewiele zmienione. Mają tułów okryty pancerzem. Żyją na lądzie oraz w wodach słodkich i morskich. Są roślinożerne lub mięsożerne. Do znanych przedstawicieli należy rodzimy żółw błotny oraz żółw grecki, zielony, szylkretowy, olbrzymi.

poleca 75% 4 głosy

Diapsydy

Diapsydy są zróżnicowane na szereg rzędów – Ichtiozaury przystosowały się do życia w morzu. Kształt ciała oraz obecność płetw upodabniał je do współczesnych delfinów. Były drapieżnikami. Cechowała je żyworodność. Żyły w triasie i kredzie. – Tekodonty posiadały zęby osadzone w zębodołach. Żyły w permie i triasie. Dały początek krokodylom. – Krokodyle pojawiły się w triasie i stosunkowo mało się zmieniły do czasów współczesnych. Grzbiet krokodyli pokrywają rogowe tarcze. Posiadają...

Podoba się? Tak Nie
Podobne teksty:

Materiał opracowany przez eksperta

Czas czytania: 3 minuty