Pieniądz, który daje pozycję i siłę

Niektórym pieniądz daje siłę, władzę nad innymi, potęgę w środowisku. Ogromne połacie ziemi, znajdujące się w rękach magnatów, pałace, gromady służby, a nawet całe oddziały wojska decydują np. o potędze Radziwiłłów opisanych w Potopie Henryka Sienkiewicza. Ambicją królewiąt jest nawet sięgnięcie po koronę; niejednokrotnie wysługują się też oni obcym dworom i władcom, licząc na prywatne korzyści.
Pieniądz daje też potęgę w mieszczańskim środowisku. Tak jest w przypadku łódzkich i niemieckich fabrykantów z Władysława Stanisława Reymonta. Ich bogactwo daje im wpływy w mieście, władzę nad ludźmi, których zatrudniają, a symbolem ich siły są wielkie fabryki i piękne pałace. Do takich potentatów finansowych należy Bucholc, który wydaje się łódzkim bogiem, czy Müller, późniejszy teść Karola Borowieckiego. Z tymi potentatami finansowymi, bogami pieniądza, dysponującymi w dodatku wiedzą z poufnych źródeł na temat zmian cen itp. trudno konkurować małym fabrykom.
Pozycja majątkowa, ilość posiadanej ziemi, wyznacza też pozycję w chłopskiej gromadzie. Maciej Boryna ma najwięcej do powiedzenia we wsi Lipce i ma najpiękniejszą żonę, bo jest najbogatszym gospodarzem. Komornicy i biedni gospodarze nie decydują o tym, co się dzieje we wsi, nie wypada im też np. siadać w pierwszych rzędach kościelnych ławek. Z pozycją majątkową wiąże się również to, kto rządzi w rodzinie, dlatego Maciej Boryna nie chce zażycia przepisać ziemi na syna Antka, obawia się bowiem utraty pozycji głowy rodziny, która decyduje o wszystkim w domu...