Studium indywidualnego przypadku ze względu na rozpoznany przeze mnie problem nadpobudliwości i agresji dziecka mieszkającego w Kłobucku nie daleko mojego domu przeniesionego ze starej szkoły do nowej.
Aby udzielić jemu i jego rodzinie wsparcia, postanowiłem sporządzić diagnozę indywidualną chłopca.
CHARAKTERYSTYKA PODOPIECZNEGO
Łukasz ma 15 lat jest uczniem pierwszej klasy gimnazjum w Kłobucku. Zmienił gimnazjum, ponieważ nie otrzymał promocji do klasy drugiej. Powodem braku zaliczenia trzech przedmiotów było nieklasyfikowanie z powodu nieobecności na lekcjach, a także śmierć ukochanej babci. Jest inteligentny, interesuje się sztuką, muzyką a także plastyką, potrafi operować nazwiskami poetów, ma swoich ulubionych plakacistów, rzeźbiarzy, lubi teatr i tzw. ?trudne filmy?. Pisze wiersze, rysuje, chce studiować historię sztuki lub uczyć się fotografii. W nowej szkole uczeń osiąga bardzo dobre i dobre wyniki, jednak ponownie pojawiają się problemy z obecnością na zajęciach. Trudności sprawiają mu zajęcia z matematyka, fizyką a także chemią. Łukasz po pierwszym semestrze nauki w nowej klasie zna imiona wszystkich osób, nazwiska sprawiają mu problem, a także je rozpoznaje. Chociaż nie utrzymuje kontaktu z większością osób, nie ma problemu z zapamiętaniem nazwisk i twarzy nauczycieli. Po przeprowadzonych badaniach przez pedagoga szkolnego, stwierdzono, ze Łukasz jest nieprzystosowany do życia w grupie rówieśniczej; próba kontaktów wiąże się z niechęcią, niejednokrotnie z agresją lub wycofaniem. Występują również problemy somatyczne, min. bóle jamy brzusznej oraz bóle migrenowe głowy.
DIAGNOZA GENETYCZNA
Łukasz pochodzi z rodziny wielodzietnej, ma pięcioro rodzeństwa. Obydwoje rodzice posiadają wykształcenie średnie, pracują. Najstarszy brat, żonaty, nie mieszka już we wspólnym gospodarstwie. Najmłodsza siostra Łukasz ma 5 lat, a jeden z młodszych braci cierpi na mózgowe porażenie dziecięce (chodzi do ośrodka, w którym pracuje matka dzieci). Dzieci nie mają kontaktu emocjonalnego z ojcem, nie rozmawiają z nim. W domu często wybuchają różnego rodzaju kłótnie, ale wszyscy domownicy zgodnie twierdzą, że w razie jakiegoś zagrożenia z zewnątrz potrafią stworzyć zwartą grupę. Trudno określić atmosferę w domu, każdy ma swoje własne zajęcia, własne, odległe od innych członków rodziny zainteresowania. Nikt nikomu nie narzuca swojego zdania (np. matka jest praktykującą katoliczką ale nie namawia dzieci do chodzenia do kościoła) Matka mimo pracy zawodowej, opieki nad niepełnosprawnym synem i zajmowania się domem nie odmawia pomocy i rozmowy pozostałym dzieciom. Ojciec rzadko pomaga w obowiązkach domowych, po przyjściu z pracy zasiada z piwem przed telewizorem. Mieszkanie jest 5-pokojowe, Łukasz posiada swój samodzielny pokój. Ma trójkę młodszego rodzeństwa, jest przyzwyczajony do pomocy w domu, często gotuje obiady, lubi robić pranie, okurzać. (twierdzi, że wcale nie pomaga, tylko robi to co mu sprawia przyjemność) Nie znosi bałaganu oraz jak ktoś przestawia jego rzeczy. W ogóle nie toleruje obecności niezaproszonych osób w swoim pokoju. W szkole podstawowej chłopiec miał jednego kolegę, z resztą klasy utrzymywał minimalne kontakty lub żadnych. W badaniu socjometrycznym klasy gimnazjum po pierwszym semestrze (32 osoby) pytanie dotyczące wspólnego rozwiązywania zadania podczas lekcji otrzymał 11 wyborów pozytywnych, 14 negatywnych; a na pytanie dotyczące wspólnych rozrywek po za szkołą 3 pozytywne, 22 negatywne.
DIAGNOZA ZNACZENIA
Łukasz odczuwa silną potrzebę indywidualności, nie znosi być do kogoś porównywany, nie lubi być częścią grupy. Wykazuje dużą wrażliwość, łatwo można go zranić, jego zachowanie odbiega w znacznym stopniu od zachowania rówieśników. Jest drobnej budowy, najniższy w klasie. Nie lubi sportu, jego koledzy w czasie przerw często grają w piłkę. W obecnym gimnazjum taką wspólną ?rozrywką? stało się palenie na przerwach, jednak Łukasz po miesiącu stara się wychodzić tylko z jednym kolegą.
Uważa, że nie potrzebuje mieć kontaktu z ojcem, ważne jest tylko, że pracuje. Nie chce mieć żadnych wspólnych cech z nim, (chociaż przyznaje się do palenia papierosów, co w jego rodzinie robi tylko ojciec.) Jeżeli potrzebuje, może porozmawiać z mamą lub ze starszym bratem. Stara się jednak nie wplątywać ich we własne kłopoty za wszelką cenę. Nie wiele opowiada o sobie w domu, matka o problemach w pierwszym gimnazjum syna dowiedziała się w czerwcu, kiedy był potrzebny jej podpis podczas zmiany szkoły ( na wywiadówkach wychowawca podawał kartki z ocenami i frekwencją, a Łukasz potrafił wytłumaczyć matce, że poradzi sobie z nieobecnościami, że jest dużo czasu). Z pewnością na poczucie osamotnienia chłopca wpłynął fakt posiadania , młodszego rodzeństwa. ( brat młodszy 3 lata, 5 lat brat z porażeniem, 10 lat ? siostra) i spadek zainteresowania nim rodziny. Łukaszem interesowała najbardziej się babcia, co rok jeździł do niej na wakacje, zawsze jeździł na weekendy, zabierała go wtedy do kościoła a także znajomych i dalszej rodziny. Kupowała ubrania książki, czy potrzebne farby, ołówki i papier do rysowania i malowania. Po jej śmierci Łukasz zamknął się w sobie jeszcze bardziej. Jest bardzo źle nastawiony do ludzi, kolegów i koleżanek z klasy oraz swoich rówieśników z niechęcią rozmawia o sobie i swoich uczuciach.
DIAGNOZA FAZY
Fazę niedostosowania Łukasza do życia w grupie rówieśniczej można określić jako zaawansowaną. Już jako pięciolatek nie ma zdjęć z rodziną, ewentualnie stoi daleko z boku grupy. Matka chłopca opowiada, że Łukasz chciał mieć zdjęcie sam albo wcale.
Łukasz jest przekonany, że nie odczuwa najmniejszej potrzeby towarzystwa ludzi. Ma co prawda kilka koleżanek, jednak są one 3-5 lat starsze od niego. Osoby w swoim wieku uważa za nudne, nieciekawe, grubiańskie. Często przeżywa stany depresyjne. Wydaje mnie się, że motywacje do takiego postępowania chłopiec znajduje w otoczeniu rodzinnym. Dziecko nie jest tam rozumiane, przez co, nie jest się w stanie go okiełznać. Łukasz odczuwa silną potrzebę indywidualności. Zawsze wszystko chce robić sam. Obserwując zachowanie chłopca zauważyłam, że jest on osobą bardzo zamkniętą w sobie, małomówną, słowa zastępuje raczej gestami. Rozmowa z rodzicami i bratem potwierdziła moje spostrzeżenia, że dziecko zachowuje się agresywnie i nadpobudliwie gdyż próbuje skupić na sobie uwagę
Wywiad z nauczycielką, z którą chłopiec ma, na co dzień lekcje pokazał, że Łukasza rówieśnicy nie lubią, a niektórzy wręcz się go boją. Dziecko nie zna zasad współpracy w grupie, dlatego nie potrafi się odnaleźć w kasie. Nie umie przepraszać, dziękować, jest agresywny i często się buntuje. Jest jednak coś, co dziwi. Mimo tak kontrowersyjnej osobowości, jaką posiada Hubert, dziecko dobrze się uczy. Mimo że często opuszcza zajęcia oraz nie uważa na lekcjach, a nawet całkowicie zaburza jej rytm, chłopiec jest inteligentny, mądry i błyskotliwy.
DIAGNOZA PROGNOSTYCZNA
Przeprowadzając diagnozę przypadku możemy się odwołać do następujących sposobów zdobywania informacji:
- czołowa obserwacja postępowania osoby badanej;
- wywiad z rodzicami;
- rozmowa z wychowawcą dziecka, który ma stały kontakt z podopiecznym;
- zadawanie uczniom pytań, dotyczących różnego rodzaju stosunków społecznych w określonej sytuacji (technika socjometryczna J.L.Moreno);
- analiza rysunku rodziny
Łukasz kategorycznie odmawia wszelkiej formy socjoterapii, wszystkiego co wiązałoby się z uczestnictwem w grupie.
Uważam, że aby temu zjawisku zapobiec należy zastosować pewne metody, które mogłyby pomóc chłopcu i jego rodzinie.
Dla rodziców:
- Terapia rodzinna w Centrum Pomocy Rodzinie, ze szczególnym zwróceniem uwagi na ojca chłopca
- Rozmowy pedagoga szkolnego bądź to wychowawcy z rodzicami - uświadamianie popełnianych przez nich błędów wychowawczych - pedagogizacja rodziców,
Dla Łukasza:
Zachęcenie go do wzięcia udziału w zajęciach dodatkowych, np. teatralnych, poetyckich.
Uczestnictwo w akcjach charytatywnych, np. pomoc schroniskom dla zwierząt, pomoc w zbiórce zabawek dla Domów Dziecka itp.
Zachęcenie do pomocy koleżeńskiej (indywidualnej) w lekcjach, z którymi nie ma kłopotu.
Bardzo dobrym wyjściem byłoby przeniesienie Łukasza do małej szkoły, jest to jednak niemożliwe ze względu na stan materialny rodziny.
Zainwestowanie w przebywanie chłopca w innym otoczeniu, niż rodzina; chodzi tu o to, aby Łukasz mógł się uspołecznić na tle np.:
1.grupy rówieśniczej z podwórka;
2.grupy rówieśniczej ze szkoły;
- uczestnictwo chłopca w działalności na rzecz innych osób np.:
1.organizacja imprez szkolnych;
2.działalność charytatywna np. w schronisku dla zwierząt;
- rozwijanie zainteresowań dziecka poprzez:
1.koła zainteresowań;
2.wyjazdy, wycieczki;
Wywiad z rodzicami
1.Podstawowe informacje o rodzinie
- wiek matki i ojca
- wykształcenie matki i ojca
- sytuacja zawodowa matki i ojca
- liczba dzieci w rodzinie
- kolejność urodzenia dziecka, którego dotyczy wywiad
- inne osoby mieszkające wspólnie
- staż małżeński
- warunki materialne i mieszkaniowe.
2. Oczekiwanie na dziecko i pierwszy okres po urodzeniu dziecka. Przygotowanie do rodzicielstwa.
3. Organizacja życia rodzinnego. Rola matki, ojca, dziadków w wychowaniu.
- dzień powszedni
- rytm życia dziecka
- podział zadań w rodzinie
- podział zadań w opiece nad dzieckiem
- opinia na temat przedszkola/szkoły
4. Czas wolny, zainteresowania, krąg towarzyski.
5. Stosunki uczuciowe i komunikacja w rodzinie.
6. Sposoby stymulowania rozwoju dziecka, metody wychowawcze.
7. Wartości preferowane przez rodziców.
8. Sytuacje trudne i kryzysowe w rodzinie. Obszary bezradności w wychowaniu i opiece.
9. Jak spędzają państwo wolny czas z dziećmi.
10. Co sądzą państwo o umiejętnościach plastycznych syna, czy Łukasz ma szanse rozwijać swoje zainteresowania.
TECHNIKA J.L MORENO
1.Mam kłopoty w odrabianiu lekcji - kogo poproszę o pomoc?
2.Lecę w kosmos w dwuosobowej kabinie - z kim chciałbym w niej przebywać
3.Nie powierzę jemu (jej) żadnej tajemnicy!
4.Nie chciałabym siedzieć z nią (nim) w jednej ławce
Zgadnij kto
1.To jest ktoś, kogo wszyscy bardzo lubią.
2.To jest ktoś, kto żyje w zgodzie ze wszystkimi i ma dużo przyjaciół.
3.To jest ktoś, kto potrafi wszystko dobrze zorganizować.
4.To jest ktoś, kto chętnie pomaga innym.
5.To jest ktoś, kto zawsze jest uśmiechnięty, zadowolony i nigdy nie narzeka.
Polega na wypisaniu przez uczniów nazwisk członków grupy, a następnie dopisaniu do nich ocen według skali np.:
- bardzo lubię,
- lubię, ale nie bardzo,
0 jest mi obojętny
- raczej nie lubię
- bardzo nie lubię
Ankieta dla nauczycieli Gimnazjum w Kłobucku biorących udział w warsztatach na temat: "SOCJOTECHNIKA" POMOC DOBREGO WYCHOWAWCY.
1. Czy według Koleżanki istnieje potrzeba stosowania socjometrii w pracy wychowawczej nauczyciela, dlaczego?
2. Którą z technik socjometrycznych najchętniej wykorzystuje Pani w swojej pracy?
3. Do rozwiązania jakich problemów wykorzystuje Pani badania socjometryczne?
4. Czy o wynikach uzyskanych z pomocą technik socjometrycznych informuje Pani rodziców? Proszę uzasadnić.