Osobowość – struktura jego cech i właściwości (psychicznych i fizycznych) charakterystyczna dla jednostki.
Do czynników decydujących o osobowości należy:
DZIEDZICZNOŚĆ – osobowość jest cecha dziedziczną ale tylko w wymiarze elementarnego typu układu nerwowego. Oznacza ze posiadamy predyspozycje genetyczne do dziedziczenia określonego typu temperamentu, ale nie całej osobowości.
CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE – osobowość jest strukturą złożoną, która kształtuje się w toku rozwoju pod wpływem środowiska naturalnego jakim jest rodzina, później szkoła, grupa rówieśnicza itd.
TYPY i RODZAJE osobowości
1) Wg Hipokratesa:
- Sangwinik (Towarzyski, Otwarty)
- Melancholik (emocjonalny, depresyjny)
- Flegmatyk ( spokojny, wyciszony)
- Choleryk (pobudzony, „trudny”)
Na podstawie podziału Hipokratesa osobowości podzielono na:
I ekstrawertyków (A,D)
Ludzie otwarci, towarzyscy, szukający kontaktów społecznych, interesujący se sprawami otoczenia i z łatwością uzewnętrzniają swoje emocje
II Intrawertyków (B,C)
Osoby zamknięte w sobie, tłumiący uczucia i emocje, nie poszukują kontaktów z innymi ludźmi i nie interesują ich sprawy otoczenia.
2) Wg Hollanda:
Typ
Badawczy: docieka, bada sprawdza, analizuje, poszukuje prawdy, ocenia, stawia problemy, formuje teorie
Realistyczny: realnie ocenia rzeczywistość, lubi realizować zadania (wysiłek fizyczny)
Artystyczny : zajmuje się muzyką, sztuką, literaturą, ciągle tworzy nowe rzeczy, lubi sytuacje zaskakujące i niezaplanowane,
Społeczny: niesie pomoc innym ludziom, ocenia, doradza, wyjaśnia, instruuje, lubi kierować innymi.
Przedsiębiorczy: lubi prace z innymi, pod warunkiem własnych korzyści, jest typem władczym, lubi sprawować kontrole, kierować, przewodzić i zdobywać pieniądze,
Konwencjonalny: nie, lubi nowych wyzwań, ceni porządek, bezpieczeństwo, jest tradycyjny.
Elementy składowe osobowości:
- postawy
- przekonania
- uczucia
- motywy (motywacje)
- zdolności (zainteresowania)
- inteligencja
- temperament
- samoocena
- samoakceptacja
TEMPERAMENT – wrodzona zdolność do silniejszego lub słabszego przezywania swojego życia, słabszej lub silniejszej aktywności psychicznej
Na obraz własnej osoby składa się:
Czynnik poznania – wiedza nt. samego siebie i umiejętności określania swojej osobowości, temperamentu, umiejętności i zdolności
Czynnik oceny – opinia jaką mamy na swój temat- akceptacja lub negacja własnej osoby
Samoocena – ocena siebie i własnych możliwości w porównaniu z innymi ludźmi (negatywna, optymalna, zawyżona)
Czynnik samowiedzy i samoakceptacji – umiejętność wykorzystywania w życiu codziennym wiedzy na swój temat
Samoakceptacja – polega na akceptowaniu prawdy o sobie a nie na akceptacji wszystkich naszych cech o sobie.
Przy określeniu mocnych i słabych stron własnej osobowości należy brać od uwagę nasze umiejętności, osiągnięcia i zalety osobiste.
Umiejętność - to wszystko, co określamy zdaniem rozpoczynającym się od słowa „POTRAFIE”
Osiągnięcia - jest to wszystko co w naszej opinii a nie w opinii innych ludzi, stanowi sukces.
Zalety osobiste - są to nasze cechy, właściwości i zdolności, które w sobie lubimy i cenimy.
