Sytuacja Polaków pod zaborami, druga połowa XIX i początek XX wieku - germanizacja.

Dnia 24 października 1795roku państwo polskie zostało podzielone i rozdarte przez trzech zaborców, następstwem tego wydarzeni było zniknięcie polski z mapy Europy.
W 1862r. n na czele rządu jednego z zaborców - Prus, stanął Otto von Bismarck będący wybitnym politykiem i zaciętym wrogiem polskości.
Uważał on Polskę za żywioł szkodliwy nie tylko dla Prus, ale i nowo powstałego Cesarstwa Niemieckiego.
Dążył do całkowitego zniemczenia państwowości polskiej uderzając w język polski i Kościół katolicki, który był ostoją polskości.
Władze pruskie rozpoczęły germanizację ziem zaboru, w tym celu:
- zamknięto seminarium w Poznaniu
- zlikwidowano szkolennictwo zakonne
- wyparto język polski ze szkół
- zakazano nauczania religii po polsku
- wprowadzono język niemiecki w sądownictwie i administracji
- usuwano polskie miejscowości zastępując je niemieckimi.
Kolejnym antypolskim posunięciem rządu pruskiego było utworzenie w 1886r. Komisji Kolonizacyjnej, której głównym celem było popieranie osadnictwa niemieckiego na ziemiach podlaskich.
W ciągu 20 lat działalności Komisji Kolonizacyjnej udało się wykupić z rąk polskich około 40 tys. hektarów ziem.
! 894r powstał Związek dla Popierania Niemczyzny na Kresach Wschodnich o charakterze antypolskim nazywany Hakatą, od nazwiska trzech założycieli: Hansemanna, Kennemanna I Tiedemanna. Głównym celem związku było kształtowanie wśród Niemców antypolskich nastrojów za pomocą odczytów, broszur i prasy.
W miarę jak nasilała się polityka germanizacyjna, wzmagał się opór Polaków w zaborze pruskim. Polacy walczyli z naporem niemczyzny środkami legalnymi.
Organizowali legalne stowarzyszenia, zakładali związki samopomocy, kółka rolnicze, towarzystwa przemysłowe i rzemieślnicze, banki i kasy pożyczkowe.
Walka o zachowanie polskości toczyła się nieprzerwanie przez cały okres niewoli narodowej, ale jej najgłośniejszym i najbardziej charakterystycznym epizodem był strajk szkolny w 1901r. we Wrześni, podjęty przez dzieci i poparty przez ich rodziców. Dzieci zmuszane do używania języka niemieckiego na lekcjach religii i podczas modlitwy odmówiły posłuszeństwa, za co zostały brutalnie ukarane przez ich nauczycieli.
Bolesław Prus w swoich Kronikach w „Tygodniku ilustrowanym” pisał: „dzieci poznańskie walczą nie tylko o język polski…one walczą o kilka zasad wszechcywilizacyjnych… w obronie od kilkudziesięciu lat gwałconej w Poznańskiem duszy ludzkiej”

Wszelkie sprzeciwy i protesty polaków przeciw germanizacji, dodawały sił i mobilizowały do walki.
Postawę Polaków zaboru pruskiego wobec polityki germanizacyjnej wyrażają słowa Roty, Marii Konopnickiej:” Nie rzucim ziemi skąd nasz ród”.