Przyczyny upadku państwa polskiego w XVIII wieku

PRZYCZYNY UPADKU PAŃSTWA POLSKIEGO W XVIII

WIKEKU




Rzeczpospolita zaczęła upadać już wiele lat przed XVIII w. kiedy zmarł Zygmunt August. Ostatni król z dynastii Jagiellonów. W XVIII wieku największe straty dla Polski, przyniosły rządy dynastii saskich Wettinów. Unia personalna Saksonii z Rzeczpospolitą wydawała się dobra, ale wybrany król August II szybko wpadł w wielkie zadłużenie, co wykorzystała Rosja. Wciągnięcie Rzeczypospolitej przez Augusta II do wojny północnej, spowodowało ogromne straty i zniszczenia gospodarcze, ponieważ rozegrała się ona na terenach polskich. W wyniku tej wojny Polska została ogromnie wyniszczona, a armia rosyjska przemierzała Polskę jak własny kraj. W tym czasie armia Polska praktycznie przestała istnieć, a bez wojska władzy nie da się sprawować. Ponadto w czasach saskich wojsko polskie znacznie utraciło swoją wartość bojową. Brakowało uzbrojenia, wyszkolenia i dyscypliny. W tym też momencie Rosja, zaczęła zwiększać swoje wpływy w Rzeczypospolitej. Piotr I nie musiał się wręcz wysilać, Polska sama prosiła o interwencję, gdyż nie potrafiła sobie poradzić sama z własnymi wewnętrznymi problemami. Tak oto na „sejmie niemym” w 1717 powstało pojęcie obcej gwarancji ustroju Rzeczypospolitej oraz ustalono odgórnie wielkość polskiej armii na 24 tys. Po śmierci Augusta II na tronie zasiada następny Wettin August III syn. Wybór Sasa dokonany był pod naciskiem Rosji. W 1734 roku August III został ostatecznie uznany jako władca Polski i jako król przystąpił do układania polityki państwa. Pragnął on kontynuować politykę ojca i połączyć Rzeczpospolitą z Saksonią, jednakże nie dane mu było wprowadzić swoich planów. Pojawiające się od lat czterdziestych XVIII w. projekty reformatorskie króla (kwestie skarbowo – wojskowe) były unicestwiane przez obce mocarstwa. Ułatwiła to praktyka nagminnego zrywania sejmów. Rzeczpospolita stała się podmiotem polityki międzynarodowej. Nastąpiło też, zwężenie horyzontów myślowych i ograniczenie kontaktów szlachty do najbliższego sąsiedztwa. Jedynie do elit docierała reformatorska publicystyka polityczna. Dzięki tej polityce pod koniec panowania Augusta III w kręgu Czatoryskich i ks. Stanisława Konarskiego wypracowano wstępny projekt reform, który zaczęto realizować po elekcji nowego króla. Oczywiście nowy władca musiał być wybrany w drodze wolnej elekcji. Odrzucono możliwość wybrania kolejnego Sasa. Katarzyna II napisała list do króla pruskiego Fryderyka II przedstawiając swego kandydata do tronu - Stanisława Poniatowskiego. Fryderyk II wyraził na ten plan zgodę i nakazał swojemu posłowi w Warszawie by ten współdziałał z dyplomacją rosyjską. Wysunięta kandydatura Poniatowskiego została przyjęta jednomyślnie. To doprowadziło do umocnienia się sojuszu rosyjsko-pruskiego. Tak zakończyła się ostatnia tzw. wolna elekcja Rzeczpospolitej. Koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego odbyła się 25 listopada 1764 r. Była to pierwsza koronacja, która odbyła się w Warszawie. Na ręce prymasa elekt złożył przysięgę, w której zobowiązywał się zachowywać i szanować wszystkie dotychczasowe prawa Rzeczpospolitej, chronić przywilejów szlacheckich, bronić pokoju wewnętrznego i granic. W przysiędze Stanisława Augusta Poniatowskiego znalazło się zdanie o nie zmniejszaniu granic Rzeczpospolitej. Nowy król wprowadził wiele pozytywnych reform, które zaniepokoiły sąsiadujące państwa. Zmiany w Rzeczypospolitej wywołały przeciw działanie mocarstw ościennych. Król pruski groźbami spowodował zniesienie cła generalnego. Uniemożliwione zostały dalsze reformy a kryzys lat 1767 – 1768 doprowadził do uchwalenia nowych zasad ustrojowych. Nowy ustrój poddano pod gwarancję Katarzyny II, co doprowadziło do zawiązania konfederacji barskiej a w połączeniu z międzynarodowym kryzysem wywołanym wojną turecką również do I rozbioru Polski w 1772 roku. Rozbiór był wynikiem wewnętrznego konfliktu, który uniemożliwiał zarządzaniem państwa. Stanowił rozwiązanie sprzecznych interesów mocarstw ościennych: Austrii, Rosji i Prus. Państwa zaborcze domagały się zwołania sejmu, zależało im na tym, by sejm Rzeczpospolitej zatwierdził traktaty rozbiorowe. Sejm otwarto 19 kwietnia, 1773 r.Aby uniknąć jego zerwania doprowadzono do zawiązania konfederacji. Przeciwko temu zaprotestował poseł nowogródzki Tadeusz Rejtan. Sprzeciw sejm zignorował i rozpoczęto obrady. Sejm przekształcił się w sejm delegacyjny i rozpoczęto procedurę mającą doprowadzić do zatwierdzenie traktatów rozbiorowych. Tadeusz Rejtan próbował jeszcze zatarasować swoim ciałem wejście do sali, gdzie znajdowały się dokumenty rozbiorowe. W latach 1788-1792 miał miejsce kolejny sejm zwany Sejmem Czteroletnim. Był swego rodzaju buntem i przygotowaniem do obrony przed ewentualnym atakiem państw sąsiednich. Uchwalono, na nim podniesienie podatków, aby istniała możliwość utrzymania 100 tysięcznej armii. Szybko jednak przekonano się, że system podatkowy oparty na procencie od dochodów nie jest doskonały, ponieważ wszyscy zaniżali swoje dochody, następstwem, czego był mniejszy napływ pieniędzy niż na początku się spodziewano. Najważniejszą uchwałą, jaka zapadła na Sejmie Czteroletnim było uchwalenie Konstytucji 3 maja, drugiej konstytucji na świecie. Na sejmie nie obecni zwolennicy Rosji i innych zaborców zawiązali konfederację Targowicką, w wyniku, której wojska Rosyjskie wkroczyły na tereny Polski. Zajęcie Polski przez wojska rosyjskie nie przesądzało jeszcze o rozbiorze, wiodły do niego długie negocjacje, łączące sprawę polską z odszkodowaniem za kampanię antyfrancuską na zachodzie Europy. Jednak założyciele konfederacji nie przewidzieli, że Rosja korzystając z okazji dokona II rozbioru w roku 1793. Polska nie poddawała się nadal. 24 marca 1794 r. na rynku generał Tadeusz Kościuszko ogłasza rozpoczęcie walk przeciwko Rosji i składa uroczysta przysięgę, iż będzie bronił Polski do ostatniej kropli krwi. Wydał także uniwersał w Połańcu, w którym nadaje chłopom wolność osobistą i zmniejsza pańszczyznę, co miało na celu ściągnięcia jak największej liczby ochotników, co Kościuszce się udało. Na początku były zwycięstwa, ale w bitwie pod Szczekocinami 6 czerwca 1794 wojsko Polskie poniosło klęskę. Następnym celem armii nieprzyjaciela była już sama stolica, którą bez problemu zdobył. Polska pozostała już w zupełności bez szans na odzyskanie suwerenności, Rosja, Austria i Prusy 24 października 1795 roku dokonały III rozbioru.
Tak, więc nasza ojczyzna, Rzeczpospolita Polska znikła z map świata na rzecz państw sąsiadujących na 123 lata.





























BIBLIOGRAFIA



POGLĄD NA WEWNĘTRZNY STAN MIAST POLSKICH AŻ DO XVIII PRZEZ MACIEJOWSKI W.
1862 NR14 S.108-110,NR15 S.119-124, NR17 S.133-1