Poglądy pedagogiczne Platona

Temat: Poglądy pedagogiczne Platona


1. Wstęp

Platon (427-347 p.n.e.), to jeden z największych myślicieli wszechczasów. Urodził się w Atenach, w znakomitym rodzie kupieckim. Otrzymał staranne wykształcenie, które według zasad greckich polegało na utrzymywaniu harmonii ducha z ciałem. Obejmowało zatem naukę i rozwój fizyczny.
Platon to przydomek wielkiego filozofa, oznaczał on dosłownie „barczysty”, „o szerokich barach”. Nadał mu go nauczyciel gimnastyki. Prawdziwe jego imię brzmiało Arystokles. Rodzina kształciła go na kupca, w wieku 18 lat, w czasie jednej z podróży morskich został porwany przez piratów i sprzedany. Na targu niewolników rozpoznał go kuzyn i wykupił. W wieku 20 lat spotkał Sokratesa. Był jego najbardziej uzdolnionym uczniem, biografem i przekazicielem myśli. Założył słynną Akademię Platońską, która przetrwała prawie 1000 lat (915).

Ten wielki myśliciel uznawał dualizm świata. Według niego istniał:
• Świat idei(idealny) – niedostępny zmysłom
i
• Świat materialny

Instrumentem poznania świata idealnego była zdaniem Platona dusza. Dusza, która przed urodzeniem przebywała w świecie idei i tam zdobywała wiedzę o tym co dobre. Tą wiedzę należało w sobie odkryć. Zdaniem filozofa, nauczyciele powinni nie pouczać, ani nie nauczać swoich uczniów, ale powinni wydobywać z nich wiedzę tak jak to robił Sokrates za pomocą pytań i refleksji.

2. Poglądy pedagogiczne

Swoje poglądy wychowawcze, a właściwie stworzony przez siebie system pedagogiczny przedstawił Platon w dziele p.t. „Rzeczpospolita”. System ten był nierozerwalnie związany z platońską koncepcją świata, duszy i państwa. W idealnym państwie władzę sprawować mieli filozofowie, kierując się ideami dobra, prawdy i piękna. Podporządkowane miało im być idealne społeczeństwa w którym panowała by jednomyślność we wszystkich sprawach.
Pokoju i spokoju w takim państwie mieli pilnować strażnicy, a żywicielami mieli być rolnicy, kupcy, rzemieślnicy i niewolnicy.

Do każdej grupy społecznej przypisany był jeden z trzech elementów duszy. Bowiem w duszy według filozofa wyróżnić można było:
• Duszę rozumną – znajdującą się w głowie. Panowała ona nad cały organizmem i przejawiała się w działaniach arystokracji i filozofów



• Duszę uczuciową – mieszczącą się w piersiach powyżej przepony i odpowiadającą grupie strażników, żołnierzy
• Duszę pożądliwą – znajdującą się poniżej przepony przypisaną żywicielom

Aby osiągnąć harmonię w idealnym państwie, składającym się z trzech stanów i odpowiadającym im elementom duszy, należało odpowiednio wychowywać obywateli. I za to właśnie odpowiedzialne miało być państwo. Zdaniem Platona dzieci bez względu na wiek powinny kształcić się w zakładach państwowych (tylko dzieci zdrowe).
W ten sposób zaprojektował on wychowanie obywateli w zborowości. Wychowaniu, w którym uczniowie osiągnęli by pajdę (kulturę).


3. Etapy zdobywania pajdy

Zdaniem Platona o wychowaniu dziecka należało pomyśleć już przed jego urodzeniem, poprzez między innymi zapewnienie matce odpowiedniego spokoju wolnego od wzruszeń oraz potrzebnego ruchu. Platon uważał, że niemowlęciem powinna zajmować się matka, karmić go piersią i oczywiście piastunki. W tym okresie życia dziecko powinno być przytulane, kołysane.


• Od 3 do 6 roku życia dzieci miały przebywać w ogrodach dziecięcych (wychowanie przedszkolne). Dopiero po tym etapie następowałoby planowane kształcenie. Trzy lata upływały dzieciom na grach, zabawach, śpiewie i tańcu. Wychowawcy i wszystkie środki dydaktyczne musiały być zaakceptowane przez państwo. Maluchy miały też mieć zajęcia gimnastyczne; dziewczynki uczyłyby się tańczyć, chłopcy strzelać z łuku, pływać, jeździć konno i ćwiczyć zapasy.


• Po przekroczeniu 7 roku życia, aż do osiągnięcia 18 lat, dzieci kolejno miały uczyć się; czytania, pisania, arytmetyki i geometrii. Miały poznawać utwory poetyckie przedstawiające moralne wzory, zachęcające do cnoty i czynienia dobra. Uszlachetniać młodzież miała nauka muzyki i śpiewu, bowiem treścią pieśni były czyny bohaterów, godnych naśladownictwa. Ważne miejsce w procesie dydaktycznym na tym etapie miało być wychowanie moralne. Jego celem było obudzenie w młodzieży poczucia piękna, przez zwracanie uwagi na piękno w otoczeniu, nauce i sztuce.
Dużą rolę w wychowaniu widział Platon, w osobistym oddziaływaniu nauczyciela na wychowanków. Nauczyciele, choć surowi wymierzać mogli kary cielesne tylko wtedy, gdy wychowanek swoim zachowaniem okazywałby brak szacunku dla ludzi starszych lub przekraczał ustawy.

• Od 18 roku życia młodzież miała otrzymywać wykształcenie wojskowe (efebie)
Po nim mniej zdolni zostawali strażnikami, zasilali ten stan, zdolniejsi
dopuszczeni mieli być do studiów naukowych, które zaplanowano na okres
kolejnych 10 lat. Studia naukowe obejmować miały naukę: arytmetyki, geometrii,
stereometrii, dialektyki, astronomii, teorii tonów i muzykę.
Wszystkie te nauki miałyby stanowić przygotowanie do studiowania filozofii. Jej uczyliby się tylko najzdolniejsi kolejnych 10 lat, a więc ci, którzy wykazali się zdolnością filozoficznego myślenia.
Celem studiów filozofii był rozwój zdolności teoretycznego rozumowania, prowadzący do czystej i prawdziwej cnoty.
Absolwenci tego kursu stanowiliby stan filozofów – przyszłych władców.

4. Podsumowanie

W systemie pedagogicznym Platona przeprowadzona została zasada pedagogicznej selekcji opartej na założeniach:
• Istnienia naturalnej nierówności wśród ludzi, a proces edukacyjny pomaga ujawnić naturalne cechy jednostki i w efekcie daje każdemu to na co zasługuje. W rezultacie mniej zdolni otrzymują najmniejsze wykształcenie i tworzą stan żywicieli (kupców, rolników), ludzie z natury silniejsi stan strażników, zaś z najzdolniejsi tworzą klasę rządzącą
oraz na spostrzeżeniach, że
• Jednostka w państwie nie ma znaczenia, jej życie powinno się łączyć z życiem ogółu.
(Dlatego też u Platona nie istnieje życie rodzinne i wolność osobista)
• Wychowanie spełnia polityczną rolę, dlatego szkoły powinny być podporządkowane państwu. (Platon - twórca pedagogiki państwowej).