Monarchia Karola Wielkiego

KAROL WIELKI (742-814)- król Franków od 768 roku, cesarz rzymski od 800 roku, syn Pepina Małego z dynastii Karolingów. Powiększył terytorium na wschodzie i południu, umocnił jedność państwo politycznie i religijnie, uporządkował prawodawstwo, opiekun nauki i oświaty. Prowadził politykę ekspansji. Odniósł sukces w 33 wyprawach. Podbił:
Awarów- koczownicy- Węgry;
Sasów- kilkakrotnie- płn. Niemcy;
Longobardów;
Słowian- kilkakrotnie;
Arabów- przekroczył Pireneje.
Granice państwa (1 mln km2) rozciągały się od Oceanu Atlantyckiego, po Morze Północne. Na południu- Państwo Kościelne, na północy- Morze Północne, na wschodzie- Łaba i Soława, na zachodzie- Ebra.

Karol Wielki chciał zostać cesarzem. Początkowo chciał to osiągnąć żeniąc się z cesarzową bizantyjską Ireną. Nie zgodził się jednak na to papież Leon III, który obawiał się, że Rzym straci swą świetność na rzecz patriarchy bizantyjskiego. Niespodziewanie w roku 800, na Boże Narodzenie, Karol Wielki został koronowany na cesarza przez Leona III, po złożeniu mu przysięgi wierności. Karol otrzymał tytuł Augusta- cesarz cesarstwa rzymskiego narodu niemieckiego.

AKWIZGRAN- miasto w Niemczech, jeden z głównych ośrodków państwa Franków, miejsce koronacji królów niemieckich- na cesarzy koronowano w Reims.

Państwo Franków stało się wzorcem dla innych kultur. Tam wykształciły się wszystkie elementy feudalne:
zasada dziedziczenia,
koronacji (Reims),
nazwa stolica,
upowszechniły się urzędy dworskie: cześnik (w Polsce palatyn- zastępca władcy), stolnik, kanclerz,
podział administracyjny: ziemie ok.700 : hrabstwa ok. 300 : marchie- na pograniczach
podział kościelny: prowincje : diecezje : parafie
zakony : opactwa
system podatków,
pobieranie cła,
system monetarny (srebrny denar) 1funt = 240 sztuk denarów
12 denarów = solid
20 solidów = funt
prawo karne oparte na prawie salickim,
w miejsce krwawej zemsty wprowadzono system kar finansowych,
SZKOŁY:
o parafialna- przyklasztorna- uczono łaciny, czytania, pisania, rachunków, śpiewu kościelnego, podstaw praw wiary;
o 7 sztuk wyzwolonych- Facultas Artium: trivium (trójdroże)- dialektyka, gramatyka, retoryka; quadrivium (czterodroże)- muzyka, astronomia, arytmetyka, geometria;
o szkoły pałacowe;
kształt liter alfabetu łacińskiego- miniskuła karolińska,
król- od imienia Karol,
styl romański,
pierwsze rodzaje historiografii średniowiecznej:
o roczniki- suche fakty, annały;
o kroniki- komenatrze;
o żywoty świętych- pierwszy życiorys Karola Wielkiego, np. Einhard
MISSI DOMINICI- inspektorzy królewscy, urzędnicy,
KAPITULARZE- spisywali umowy pomiędzy królem a rycerstwem na polach marcowych (potem majowych);
nazwa Europa,
próba wody i żelaza (w XIII wieku zakazana przez papieża).


ROZPAD IMPERIUM KAROLA WIELKIEGO

Po śmierci Karola Wielkiego w 814 roku władzę przejął Ludwik I Pobożny. W 843 roku doszło do podpisania traktatu w VERDUN, na mocy którego cesarstwo podzielone zostało między trzech jego synów:
LOTARIUSZA (najstarszy)- otrzymał koronę, zwierzchnią władzę. Dostał ziemie płn. Włoch, wschodnią Burgundię do Morza Północnego. Była to część środkowa, pas ziemi pomiędzy królestwem wschodnio i Zachodniofrankońskim;
KAROLA ŁYSEGO- zachodnia część cesarstwa- od Rodanu, Mozy i Skaldy- królestwo Zachodniofrankońskie- ludność pochodzenia romańskiego;
LUDWIKA NIEMCA- część wschodnia cesarstwa- ziemie na wschód od Renu- królestwo Wschodniofrankońskie- ludność pochodzenia germańskiego;

Najszybciej rozpadło się królestwo Lotariusza, ponieważ:
położone było między ziemiami braci,
duże ambicje i silna władza możnowładców,
ziemie te zamieszkiwały różne plemiona,
ziemie miały nieregularny kształt.
W 870 roku w MERSEN rozpadło się cesarstwo Lotara, a jego ziemie podzielono między sąsiadów:
Ludwik Niemiec- północna część ziem Lotara, północna Lotaryngia;
Karol Łysy- południowa część ziem Lotara, wschodnia Burgundia;
Północne Włochy dały początek królestwu Italii, pod rządami przedstawicieli rodu Berengariuszy (Berengarów).

W roku 987 wygasł ród Karolingów na zachodzie (ostatni- Ludwik V Gnuśny). Po nich władzę przejął Hugo Kapet (ok. 941-996), który zapoczątkował dynastię KAPETYNGÓW. Między Loarą a Sekwaną powstała Francja.

Cesarstwo wschodnie przetrwało do 911 roku, gdy zmarł ostatni z przedstawicieli rodu Karolingów na wschodzie- Ludwik Dziecię. Wtedy na czele państwa stanął Rudolf z rodu LUDOLFINGÓW. Państwo rozpadło się na 7 księstewek, z których największe było księstwo SASKIE- jego władca Henryk I Ptasznik w 933 roku pokonał Węgrów nad USTRUTĄ.